Opady na kwietnia i maja 2010 roku, które były przyczyną powodzi w dorzeczu Wisły, spowodowały przekroczenie warunków stabilności stoków i uruchomienie - podobnie jak w latach 1997, 2000 i 2001 - licznych osuwisk, głównie w Karpatach i na Podkarpaciu.
W związku z kolejną falą opadów na przełomie maja i czerwca można się spodziewać uaktywnienia kolejnych osuwisk w ciągu najbliższych kilku- kilkunastu dni. Osuwiska mogą pojawić się nie tylko w rejonach górskich, ale też w innych częściach Polski - w dolinach wielkich rzek, a także w małopolskiem, świętokrzyskiem i lubelskiem. Informacja ogólna o zagrożeniu osuwiskami >>>
20 maja pracownicy Oddziału Karpackiego PIG-PIB przeprowadzili wizję terenową w gminie Lanckorona, gdzie odnowiło się szereg osuwisk, z których 3 zniszczyły zabudowania mieszkalne i całą infrastrukturę na stoku (1 osuwisko w Łaśnicy i 2 osuwiska w Podchybiu zniszczyły ponad 40 zabudowań mieszkalnych i gospodarczych). Po przeprowadzeniu wstępnych badań terenowych stwierdzono, że stabilizacja osuwisk będzie niemożliwa ze względu na charakter i położenie powierzchni poślizgu oraz dalsze zagrożenie rozwojem osuwiska w związku z trwającymi opadami.
Wójt gminy Lanckorona zwróciła się oficjalnym pismem do Państwowego Instytutu Geologicznego z prośbą o nieodpłatne wykonanie badań geologicznych w rejonach powstałych osuwisk. Pracownicy Odział Karpackiego PIG-PIB przystąpili do wstępnych szacunków zagrożenia i zniszczeń. Prace realizowane są ze środków własnych PIG, poza projektem SOPO. Wstępną ocenę wielkości i ilości nowo uruchomionych osuwisk wywołanych powodzią w maju 2010 będzie można podać za kilka tygodni, a szacunek całkowity po kilku miesiącach, po ukończeniu prac terenowych i wystawieniu wszystkich Kart Rejestracyjnych Osuwisk.
Informacja o Systemie osłony przeciwosuwiskowej - SOPO
W ramach projektu SOPO przewidziane jest wykonanie map osuwisk i terenów zagrożonych w skali 1 : 10 000 (wystarczającej dla planowania przestrzennego) dla 304 gmin karpackich i 270 powiatów pozakarpackich. Informacje o osuwiskach zbierane są w specjalnej bazie na serwerze PIG.
Strona własna programu SOPO: http://osuwiska.pgi.gov.pl
W ramach projektu SOPO dotychczas zrealizowano następujące prace:
- lata 2008/2009 – 24 gminy w województwach śląskim (10 gmin) i małopolskim (14 gmin);
- lata 2009/2010 – 48 gmin w województwach śląskim (21 gmin) i małopolskim (27 gmin).
W bieżącym roku planujemy kartowanie osuwisk w kolejnych 54 gminach z województw śląskiego (4 gminy), małopolskiego (48 gmin) i podkarpackiego (2 gminy).
Na wykonanych mapach pokazywane są zasięgi osuwisk, ich stopień aktywności (aktywne, okresowo aktywne lub nieaktywne) oraz podstawowe elementy rzeźby osuwisk – skarpy główne i wtórne, jęzory i czoła, występowanie wód (podmokłości, źródła, wysięki, zbiorniki). Poza osuwiskami wskazywane są również tereny zagrożone, czyli obszary potencjalnie narażone na możliwość rozwoju nowych osuwisk.
Dla 75 gmin położonych na terenie Karpat zakończono już terenowe prace kartograficzne. Udokumentowano ponad 13 000 osuwisk aktywnych, okresowo aktywnych i nieaktywnych. Pracami zostało objęte prawie w całości województwo śląskie oraz około 50% terenu województwa małopolskiego, co stanowi prawie 25% wszystkich gmin w Karpatach.
Zakończenie projektu SOPO jest planowane na 2016 rok, ale z uwagi na znacznie większą liczbę osuwisk niż zakładano pierwotnie, Państwowy Instytut Geologiczny wystąpił z aneksem o przedłużenie II etapu projektu o 2 lata, co prawdopodobnie będzie skutkowało wydłużeniem całości do 2018 roku.
Równolegle z opracowywaniem map osuwisk prowadzone są prace nad monitoringiem osuwisk w rejonach tzw. „obiektów krytycznych” (drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe; obiekty kulturowe, zabytkowe i sakralne).
W ramach projektu SOPO przewiduje się założenie monitoringu ruchów powierzchniowych i wgłębnych na 100 osuwiskach. W chwili obecnej monitoring taki został zainstalowany na 26 obiektach, a kolejnych 20 jest przygotowywane do instalacji w 2010 roku.
Projekt SOPO przewiduje, że po przygotowaniu osuwisk do monitoringu (mapy, inklinometry w gruncie), monitoring ten będzie dalej realizowany samodzielnie przez starostwa.
Niezależnie od tego, w ramach prac własnych, Państwowy Instytut Geologiczny planuje od przyszłego roku wdrażanie optymalnych systemów monitoringowych opartych między innymi na skaningu laserowym. Skala tych działań zależeć będzie od możliwości finansowych.
Laboratorium Chemiczne