Przegląd Geologiczny (2000-09) tom 48

Stanowisko osadów biogenicznych, datowanych paleobotanicznie na interglacjał eemski jest usytuowane w obniżeniu wytopiskowym otoczonym kemami, obok małego reliktowego jeziorka. Osady te przykryte są tylko cienką warstwą piasków deluwialnych. Obecność osadów eemskich bez przykrycia morenowego w okolicach Kolna jest dowodem, że lądolód ostatniego zlodowacenia nie objął tego obszaru. Geologiczna i geomorfologiczna sytuacja stanowiska w Rakowie Nowym potwierdza dotychczasowe poglądy o położeniu Wysoczyzny Kolneńskiej poza zasięgiem zlodowacenia wisły.

Pomimo bogatego materiału doświadczalnego uzyskanego w wielu krajach europejskich, niektórzy autorzy kwestionują możliwość istnienia wód glacjalnych w środkowej Polsce. Dlatego przedyskutowano warunki formowania się składu izotopowego wód podziemnych w Europie, a w szczególności w Polsce w czasie późnego glacjału. Podano składy izotopowe wód glacjalnych na tle wód holoceńskich dla kilku regionów Polski.

Strefa dyslokacyjna Poznań–Kalisz (SDP–K) należy do głównych mezozoicznych struktur tektonicznych występujących na obszarze monokliny przedsudeckiej i jest obiektem prac poszukiwawczych za węglowodorami, trwających z różnym nasileniem od połowy lat 70. Obecnie prace te prowadzone są przy użyciu najnowszych technologii, w tym sejsmiki trójwymiarowej. Odcinek między Solcem a Jarocinem został objęty badaniami sejsmicznymi 3D, które wykazały, że strefa ta nie straciła na perspektywiczności. Badania te dostarczyły olbrzymiej ilości danych, które w połączeniu z wynikami dodatkowych otworów wiertniczych z lat 1985–1998 upoważniają do aktualizacji niektórych zagadnień dotyczących budowy geologicznej SDP–K i jej genezy. Jednym z takich zagadnień jest problematyka wieku ruchów tektonicznych, które przyczyniły się do powstania tej strefy. Dla zbadania historii rozwoju tektonicznego SDP–K posłużono się analizą tempa depozycji osadów, wybierając takie rejony, w których odwiercono największą ilość otworów wiertniczych dających się połączyć w linie usytuowane poprzeczne do jej osi. Z uwagi na znaczące upady wastw oraz krzywizny odwiertów miąższości zmierzone w otworach wiertniczych przeliczono na rzeczywiste, po uprzednim zweryfikowaniu i ujednoliceniu litostratygrafii utworów mezozoicznych, głównie środkowego i górnego triasu. Stwierdzono, że inicjacja formowania się SDP–K miała miejsce prawdopodobnie już we wczesnym kajprze, a niewątpliwie w dolnej serii gipsowej. Jej rozwój trwał do schyłku dolnej jury i odbywał się w trzech fazach: dwóch silnych rozdzielonych fazą słabą. Pierwsza faza silna trwała w dolnym kajprze i dolnej serii gipsowej. Ten okres rozwoju dobrze koreluje się z ruchami tektonicznymi fazy labińskiej. Od przełomu piaskowca trzciniastego i górnej serii gipsowej do retyku, względny wzrost subsydencji dna strefy rowowej malał aż do (lokalnie) całkowitego zrównoważenia się z poziomem na obszarach bezpośrednio do niej przyległych. Maksimum rozwoju SDP–K przypadało na dolną jurę (lias), w której to przyrost osadó w w strefie rowowej był około dwukrotnie większy niż na jej flankach. Ten etap historii rozwoju SDP–K można powiązać z ruchami tektonicznymi fazy starokimeryjskiej.