Kartowanie pilotażowe osuwisk wraz z wyznaczeniem obszarów ich występowania w Polsce
Realizacja: 2006 - 2008
Główne zadania Etapu I:
- Opracowano zasady i kryteria wyznaczania obszarów predysponowanych do występowania i rozwoju ruchów masowych w Polsce Pozakarpackiej. Zgodnie z tymi zasadami dokonano analizy budowy geologicznej i geomorfologii wyznaczając obszary predysponowane w układzie administracyjnym w całej Polsce Pozakarpackiej oraz zebrano wyniki wszystkich prac inwentaryzacyjnych dotyczących osuwisk. W efekcie na podkładach map topograficznych w skali 1:50 000 wskazano dotychczas zinwentaryzowane osuwiska oraz wyznaczone obszary predysponowane do rozwoju ruchów masowych łącznie z ich charakterystyką. Obliczono powierzchnie wszystkich wyznaczonych obszarów w poszczególnych województwach. W ten sposób otrzymano przybliżoną łączną powierzchnię terenów wyznaczonych do przeprowadzenia szczegółowego kartowania geologicznego w skali 1:10 000.
- Wykonano kartograficzne prace terenowe w obrębie 6 wytypowanych gmin: trzech karpackich (Cieszyn, Gorlice i Strzyżów) oraz trzech pozakarpackich (Władysławowo, Włodawa i Połaniec). W wyniku tych prac rozpoznano i udokumentowano osuwiska oraz tereny zagrożone ruchami masowymi, zaznaczono zasięgi tych obszarów na mapach w skali 1:10 000 i sporządzono Karty Rejestracyjne dla wszystkich osuwisk i terenów zagrożonych. Prace terenowe zostały poprzedzone wykonaniem projektów prac geologicznych. Opracowane wzory Karty rejestracyjnej osuwiska i Karty rejestracyjnej terenu zagrożonego są takie same jak w obowiązującym od początku sierpnia 2007 r. Rozporządzeniu MŚ w sprawie informacji dotyczących ruchów masowych.
- Sporządzono projekt prac geologicznych dla założenia monitoringu na osuwisku w Hańczowej (gmina Uście Gorlickie, powiat Gorlice, województwo małopolskie). Zgodnie z projektem wykonano:
- prace geodezyjne w celu uzyskania mapy sytuacyjno-wysokościowej obszaru osuwiska oraz wyznaczenia punktów monitoringu powierzchniowego;
- wiercenia w celu rozpoznania budowy wgłębnej osuwiska i założenia systemu monitoringu wgłębnego (otwory inklinometryczne i piezometryczne);
- badania geofizyczne (metodą sondowań refrakcyjnych i metodą tomografii sejsmicznej) miały na celu pokazanie zasięgu przestrzennego powierzchni poślizgu stwierdzonych w profilach wiertniczych.
- Wydano Instrukcję opracowania Mapy osuwisk i terenów zagrożonych (MOTZ) ruchami masowymi w skali 1:10000, która zawiera jednolitą metodykę prowadzenia kartograficznych prac terenowych w następnych etapach Projektu SOPO. Instrukcja wykonywania MOTZ po akceptacji Ministra Środowiska została rozesłana do Starostów powiatowych odpowiedzialnych za prowadzenie rejestru terenów zagrożonych ruchami masowymi.
- Opracowano projekt bazy danych o zagrożeniach osuwiskowych SOPO, a następnie aplikację do obsługi tej bazy. Baza SOPO będzie umieszczona w strukturze Centralnej Bazy Danych Geologicznych i dostępna dla użytkowników zewnętrznych. W bazie SOPO będą stopniowo gromadzone Karty Rejestracyjne Osuwisk i Terenów Zagrożonych, mapy w skali 1:10 000 z lokalizacją osuwisk i terenów zagrożonych oraz wyniki prowadzonych badań monitoringowych.
- Przygotowano schemat zarządzania dalszymi etapami Projektu SOPO wraz ze strukturą organizacyjno-koordynacyjną, harmonogramem rzeczowo-finansowym oraz wykazem materiałów i sprzętu koniecznego do realizacji dalszych zadań. Wytypowano również 100 osuwisk, na których zostanie założony system monitoringu.
Mapy osuwisk i obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych w poszczególnych województwach
Państwowy Instytut Geologiczny w ramach realizacji Etapu I Projektu SOPO przygotował wstępne informacje dotyczące problematyki ruchów masowych na obszarze Polski pozakarpackiej. Na mapach poszczególnych województw zostały przedstawione zasięgi obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych oraz dotychczas udokumentowane osuwiska, badane na przestrzeni ostatnich 30-40 lat. W ten sposób zostały wskazane rejony, gdzie nie wyklucza się możliwości rozwoju ruchów masowych. Prace terenowe na tych obszarach, zakończone opracowaniem map osuwisk i terenów zagrożonych w skali 1:10 000 oraz wypełnieniem kart rejestracyjnych, będą prowadzone w trakcie realizacji kolejnych etapów Projektu SOPO.
„Przeglądowa mapa osuwisk i obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych w skali 1: 50 000” jest opracowaniem opartym wyłącznie na analizie map geologicznych w skali 1:50 000 oraz materiałów archiwalnych w różnych skalach (np. 1:100 000, 1:200 000). Zasięgi wyznaczonych obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych nie były weryfikowane w terenie.
W związku z powyższym, dane te nie powinny być wykorzystywane jako referencyjne przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin. Danych tych nie można traktować jako rejestru osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi (zgodnego z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie informacji dotyczących ruchów masowych ziemi). Zadania związane z prowadzeniem rejestru terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których występują te ruchy, jak również zadania związane z udostępnianiem informacji z rejestru wykonują starostowie (art. 110a, ust. 1 ustawy z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska).
Realizacja I etapu projektu SOPO została sfinansowana ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
