Geolodzy ruszyli na pomoc mieszkańcom wielkopolskiego Wapna, którego część kilka dni temu zapadła się pod ziemię. Specjaliści z Centrum Geozagrożeń Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego (PIG-PIB) przeprowadzili pierwsze badania i analizy.
Zapadlisko powstało w piątek 26 lutego 2021 r. w miejscu, gdzie kilkadziesiąt lat temu mieściła się kopalnia soli i gipsu. Na szczęście nikt nie ucierpiał. Nie odnotowano też strat materialnych. Na razie przyczyny powstania zapadliska nie są znane. Można jednak przypuszczać, że w wyniku dużej dostawy słodkiej wody opadowej do gruntu doszło do rozpuszczenia części gipsu lub soli z wysadu solnego znajdującego się pod miejscowością Wapno. To z kolei spowodowało zapadnięcie się ziemi i powstanie leja o średnicy niemal 30 m i nieznanej na razie głębokości. Jest on bowiem zalany przez wodę gruntową, której lustro znajduje się 5,5 m poniżej krawędzi zapadliska. Bezpośrednia ocena głębokości, z powodu poważnego zagrożenia osunięciami gruntu, przynajmniej na razie, nie jest możliwa. Wiadomo jednak, że głębokość zapadliska może sięgać nawet kilkudziesięciu metrów.
Zapadlisko w miejscowości Wapno – widok ogólny
Geolodzy z Centrum Geozagrożeń dokonali z powietrza zdalnego pomiaru deformacji metodą fotogrametryczną. Użyli do tego specjalistycznego drona wykorzystywanego przez państwową służbę geologiczną także do szczegółowych badań osuwisk. Pozwoliło to ocenić ubytek mas ziemnych na ponad 1800 m sześciennych. Na szczęście zapadlisko nie zagraża zabudowaniom ani infrastrukturze oddalonym o ok. 100 m. Specjaliści z PIG-PIB kontynuują pomiary lotnicze, ale podjęli też badania z wykorzystaniem naziemnego skanera laserowego. Szczegółowe wyniki analiz będą znane w najbliższym czasie.
Skarpa zapadliska – zbliżenie
W rejonie wysadu solnego w Wapnie geolodzy z PIG-PIB wielokrotnie prowadzili rozpoznanie podłoża i badania dynamiki deformacji. W ostatnim czasie wysad solny poddany został badaniom z pułapu satelitarnego w ramach projektu „Interferometryczny monitoring terenu Polski”. Analiza danych z satelity Sentinel-1 pozwoliła określić tempo osiadania terenu. Od października 2014 r. do czerwca 2020 osiągało ono wartości od 3 mm do 8 mm na rok. Maksymalne tempo osiadania stwierdzono właśnie w obrębie nieczynnego pola eksploatacyjnego gipsów, na terenie którego doszło do powstania obecnej deformacji.
Teren wyrobiska monitorowany jest także z pułapu satelitarnego. Na zdj. jeden z kilku reflektorów interferometrycznych
Widok z lotu drona:
Kopalnia gipsu i soli w Wapnie zakończyła eksploatację w 1977 r. po największej dotychczas katastrofie górniczej, która dotknęła miasto. Potężne zapadlisko, głębokie co najmniej na kilkanaście metrów, które wówczas powstało, pochłonęło 40 domów. Na szczęście nie było ofiar, ale z miasta ewakuowano 1400 jego mieszkańców. Kolejne, choć mniejsze zapadliska powstały w 2007 i w 2017 roku.
Tekst: zespół Centrum Geozagrożeń (KK, AR, ZP)
Zdjęcia: MK, KK
