Ruszył cykl regionalnych konferencji konsultacyjnych poświęconych projektowi Polityki Surowcowej Państwa (PSP). Pierwszą – w Krakowie – otworzyła wicepremier Beata Szydło. – Mam nadzieję, że efektem tych spotkań będzie przyjęcie dobrej Polityki Surowcowej Państwa. Życzę, by wasze działania przyniosły spodziewane efekty – powiedziała była Prezes Rady Ministrów.
Konferencja została zorganizowana 17 stycznia br. na zlecenie Ministerstwa Środowiska przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB). W jego krakowskim oddziale zgromadziła ponad 150 przedstawicieli rządu, Parlamentu, samorządów lokalnych oraz ekspertów i przedsiębiorców.
Wicepremier Beata Szydło i Główny Geolog Kraju prof. dr hab. Mariusz Orion Jędrysek (po lewej)
Spotkanie poświęcone było pierwszemu filarowi PSP: Zapotrzebowanie gospodarki krajowej na surowce mineralne. Składało się z trzech paneli dyskusyjnych dotyczących założeń polityki surowcowej państwa, zapotrzebowania na surowce oraz społecznych aspektów gospodarowania surowcami i upowszechniania geologii w regionie małopolskim.
Sekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska Mariusz Orion Jędrysek, a zarazem Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa i Główny Geolog Kraju krótko nakreślił sytuacje surowcową Polski. – Łatwiej powiedzieć o tym, czego nie mamy niż o tym, co mamy – powiedział. Oświadczył, że Polska jest tak zasobna w bogactwa naturalne, że praktycznie nie ma w kraju obszaru pozbawionego złóż surowców. Podkreślił jednak, że ich zagospodarowanie napotyka na poważne przeszkody takie jak rozbudowana infrastruktura, obszary Natura 2000, a także protesty społeczne. – To sprawia, że duża część tego bogactwa jest na razie niedostępna – dodał.
Uczestnicy konferencji konsultacyjnej PSP w Krakowie
Uczestnicy paneli dyskusyjnych zwracali uwagę na potrzebę stworzenia PSP, by racjonalnie i z korzyścią dla państwa gospodarować zasobami. – Na rynku surowcowym są lata lepsze i gorsze. Dlatego PSP musi być realizowana tak, by uniknąć gospodarki rabunkowej w trudniejszych okresach – mówił Wiesław Janczyk, wiceminister finansów. Podkreślił, że konieczna jest do tego dobrze zsynchronizowana współpraca resortów rolnictwa, środowiska i energii. Dużo uwagi poświęcił podatkom. – Element fiskalny jest niezbędny, by były pieniądze na inwestycje – zaznaczył.
Przedsiębiorcy postulowali jednak, by system podatków, które obciążają firmy wydobywcze, był zorganizowany w taki sposób, aby nie hamować rozwoju przemysłu, a tym samym gospodarki. – To, że mamy złoża nie oznacza, że tak łatwo po nie sięgniemy – powiedział Ryszard Jaśkowski z Zarządu KGHM Polska Miedź SA. – W zeszłym roku aż 80 proc. tego co zarobiliśmy, kombinat oddał w formie podatków. Tymczasem czekają nas kolejne wielkie inwestycje związane z eksploatacją głębszych pokładów złóż rudy miedzi – dodał. Ujawnił, że KGHM ma też w planach uruchomienie eksploatacji zmechanizowanej, która ograniczy bezpośredni udział człowieka w wydobyciu.
Paneliści podczas dyskusji
Przedsiębiorcy zwracali też uwagę na skomplikowany i niewydolny system regulacji i formalności związanych np. z uzyskiwaniem decyzji środowiskowych, czy budowlanych. – Dzisiaj wybudowanie szybu zabiera ok. 10 lat, w tym „papierologia” nawet cztery – mówił Ryszard Jaśkowski.
Dyskutanci dużo uwagi poświęcili też perspektywom rozwoju całej branży wydobywczej i problemowi dostępu do surowców krytycznych. – Gospodarka ma być bardziej innowacyjna, nowoczesna. A taka gospodarka jest oparta na surowcach, których nie mamy, takich jak np. lit, german, czy pierwiastki ziem rzadkich – powiedział Łukasz Machniak z Akademii Górniczo-Hutniczej. Zapotrzebowanie na tego typu surowce niemal w całości Polska zaspokaja dzięki ich importowi. Z kolei radny Sejmiku Małopolskiego Grzegorz Biedroń podkreślał, że rozwój regionu niekoniecznie musi być związany z wydobyciem. – Przez ponad 20 lat nasz region świetnie się rozwijał z ujemnym lub zerowym udziałem górnictwa. W 8 lat Kraków zwiększył swój poziom PKB o 5 pktów proc. – do 91 proc. średniego udziału w PKB innych regionów w Polsce i to bez górnictwa – zaznaczył. Dodał, że „gdybyśmy opierali się tylko na górnictwie, bylibyśmy biednym krajem”.
Przedstawiciele samorządów mówili też o konfliktach społecznych związanych z eksploatacją surowców. Ich zdaniem wynikają one z rzeczywistego zagrożenia, jak zanieczyszczenie środowiska, czy zaburzenia stosunków wodnych na terenach górniczych, ale też z niewiedzy. Stąd konieczność prowadzenia edukacji górniczo-geologicznej, zwłaszcza wśród mieszkańców terenów, na których odbywa się lub będzie się odbywać eksploatacja złóż.
Tomasz Wojciechowski z PIG-PIB kierujący programem Geozagrożenia i Geologia Inżynierska wspomniał też o powszechnym zagrożeniu występującym na południu Polski – o osuwiskach. Geolodzy Instytutu w ramach Systemu Osłony Przeciwosuwiskowej (SOPO) ewidencjonują osuwiska, a także prowadzą badania nad metodami przeciwdziałania takim zjawiskom i szybkiego ostrzegania mieszkańców przed grożącym niebezpieczeństwem. SOPO ma być jednym z istotnych elementów PSP.
Dyskusje kuluarowe
Kolejna konferencja konsultacyjna odbędzie się 31 stycznia 2018 r. w Katowicach.
Tekst: Andrzej Rudnicki
Zdjęcia: Paweł Derkowski, Jarosław Chilmon, Paweł Marciniec, Anita Starzycka
Relacja z konferencji w TVP3 Kraków
Patronat medialny:
