W dniach 26 - 29 marca 2019 r. w Cardiff w Wielkiej Brytanii odbyło się spotkanie i warsztaty projektu MUSE (Managing Urban Shallow Geothermal Energy - Zarządzanie Niskotemperaturową Energią Geotermalną na Terenach Zurbanizowanych). Organizatorami wydarzenia byli partnerzy projektu z Brytyjskiej Służby Geologicznej (BGS) we współpracy z przedstawicielami jednego z interesariuszy projektu – pracownikami miejscowego urzędu miejskiego. W wydarzeniu uczestniczył ekspert z Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB.
Głównym celem spotkania było omówienie bieżących działań realizowanych w projekcie oraz zapoznanie się z problematyką wykorzystania geotermii niskotemperaturowej w Południowej Walii – silnie zurbanizowanym, dawnym zagłębiu węglowym. Szczególnie cenna była wymiana doświadczeń i dobrych praktyk pomiędzy partnerami projektu, dotyczących metodyki badań oraz pomiarów terenowych i laboratoryjnych. Szczególną uwagę poświęcono planowaniu przyszłych zadań, czemu służyły spotkania w grupach roboczych.
Uczestnicy spotkania i warsztatów projektu MUSE w Cardiff
W trakcie spotkania kierownik polskiej części projektu – dr Maciej Kłonowski przedstawił dwie następujące prezentacje:
- Task 4.14 - Pilot case study urban area of Warsaw, (Poland);
- D.3.1 - Report on the current legal framework, procedures and policies on SGE use in selected European cities (Poland).
Projekt MUSE realizowany jest w ramach programu GeoERA przez konsorcjantów reprezentujących 16 służb geologicznych. Nadrzędnym celem projektu jest wsparcie rozwoju metodyki i koncepcji efektywnego i zrównoważonego wykorzystania niskotemperaturowej energii geotermalnej w obszarach miejskich w celu ogrzewania, chłodzenia i magazynowania energii termalnej w górotworze, które byłoby możliwe do zastosowania w całej Europie. Państwowy Instytut Geologiczny - PIB, wspólnie z hiszpańską służbą geologiczną (IGME) współprzewodniczy realizacji grupy działań WP3, dotyczącej strategii zarządzania i planów działania na rzecz zrównoważonego i efektywnego wykorzystania geotermii niskotemperaturowej.
Warsztaty – prace w grupach roboczych
W ramach projektu wykonywany jest także program badań w 14 obszarach pilotażowych – aglomeracjach miejskich. W przypadku Polski wybrana została aglomeracja warszawska, dla której eksperci z PIG - PIB opracują m.in. modele i mapy tematyczne związane z oceną potencjału niskotemperaturowej energii geotermalnej.
Znaczną część warsztatów projektowych poświęcono na praktyczne zapoznanie się z możliwościami wykorzystania niskotemperaturowej energii geotermalnej w lokalnych warunkach geologicznych i hydrogeologicznych. Pracownicy BGS razem z przedstawicielami urzędu miejskiego z Cardiff zaprezentowali m.in. pompę ciepła działają w systemie otwartym – z dipolem składającym się z 1 studni eksploatacyjnej i 1 studni chłonnej, który używany jest do ogrzewania przedszkola publicznego, mieszczącego się w budynku o powierzchni użytkowej około 150 m2.
Prezentacja pompy ciepła w systemie otwartym (woda-woda)
W ostatnim dniu spotkania miała miejsce wycieczka terenowa do dawnej kopalni węgla kamiennego Crumlin Navigation Mine, w której w latach 1911 - 1967 eksploatowano złoże wysokogatunkowego węgla antracytowego. Jego spalanie dawało stosunkowo niewielkie ilości sadzy i popiołu oraz, co bardzo ważne z punktu widzenia marynarki wojennej, biały dym. Z tego względu miejscowy węgiel uznano za surowiec strategiczny, który był wykorzystywany przez brytyjskie okręty wojenne głównie podczas I Wojny Światowej. Obecnie wyrobiska nieczynnej już kopalni zalane są wodami podziemnymi, które wypływają jednym z szybów, a ze względu na relatywnie wysoką i stałą w ciągu roku temperaturę wód, wynoszącą około 19ᴼC, eksperci z BGS prowadzą badania nad możliwością ich wykorzystania do ogrzewania sąsiednich miejscowości. Ponadto w trakcie wizyty uczestnicy zapoznali się z metodyką badań terenowych wypływów wód podziemnych (sztolnie, wyrobiska, źródła) za pomocą kamery termowizyjnej.
Wycieczka terenowa do dawnej kopalni węgla kamiennego Crumlin Navigation Mine – rejestracja temperatury wody kamerą termowizyjną w sztolni
Zdjęcie grupowe uczestników wycieczki terenowej wykonane kamerą termowizyjną, materiały British Geological Survey
Tekst i zdjęcia: Maciej Kłonowski
