Żegnamy Profesora Grzegorza Pieńkowskiego

Z niedowierzaniem i głębokim smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Profesora Grzegorza Pieńkowskiego - wieloletniego pracownika Państwowego Instytutu Geologicznego. Zmarł 19 kwietnia 2023 r. w wieku 69 lat.

Profesor Grzegorz Pieńkowski

Śp. Profesor Grzegorz Pieńkowski podczas prac badawczych w kamieniołomie w Borkowicach, 2022 r.

Profesor Grzegorz Pieńkowski urodził się 11 maja 1953 r. w Poznaniu. W 1976 r. ukończył z wyróżnieniem Wydział Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, a w latach 1978–1980 odbył na macierzystym wydziale studia doktoranckie. Stopień doktora nauk przyrodniczych uzyskał w 1982 r. na podstawie rozprawy doktorskiej pt. Sedymentologia dolnego liasu północnego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich, wykonanej pod kierunkiem prof. Piotra Roniewicza.

W 1980 r. podjął pracę w Państwowym Instytucie Geologicznym, z którym był związany niemal przez kolejne 40 lat, nie licząc kilkuletniej przerwy, gdy w latach 1991–1996 był Konsulem Generalnym RP w Sydney w Australii, jako pracownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Do pracy w PIG-PIB powrócił w 1998 r.

W latach 1984–1987 kilkakrotnie przebywał też na uniwersytetach w Sztokholmie i Lund (Szwecja) jako visiting professor w ramach projektu badawczego finansowanego przez Narodowy Fundusz Badawczy Szwecji. Prowadził też na tych uniwersytetach wykłady i inne zajęcia dydaktyczne z zakresu sedymentologii.

Stopień naukowy doktora habilitowanego nauk o Ziemi w zakresie geologii uzyskał w 2005 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim (Wydział Biologii i Nauk o Ziemi) na podstawie oceny ogólnej dorobku naukowego i rozprawy pt. The Epicontinental Lower Jurassic of Poland. W 2010 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 2013 r. otrzymał z rąk Prezydenta Bronisława Komorowskiego nominację na profesora nauk o Ziemi.

Jako pracownik PIG-PIB Profesor Grzegorz Pieńkowski specjalizował się w multidyscyplinarnej stratygrafii, sedymentologii oraz paleoekologii. Zajmował się badaniami paleogenu (Podhale), jury i kredy (Pieniny), czerwonego spągowca (woj. lubuskie), oksfordu i kimerydu (wschodnie obrzeżenie Gór Świętokrzyskich), górnego permu i dolnego triasu epikontynentalnego w Polsce, górnym triasem (woj. opolskie), a zwłaszcza epikontynentalnymi utworami dolnej jury w Polsce, Szwecji i Rumunii (sedymentologia, stratygrafia sekwencyjna, paleoekologia i chemostratygrafia).

Profesor Grzegorz Pieńkowski w kamieniołomie w Borkowicach podczas prac terenowych w 2022 r.

Profesor Grzegorz Pieńkowski w kamieniołomie w Borkowicach podczas prac terenowych w 2022 r.

Od początku kariery naukowej zajmował się też ichnologią, początkowo w utworach morskich, potem lądowych (tropy i gniazda dinozaurów). Opracował korelację stratygraficzno-sekwencyjną utworów hetangu i synemuru Polski i Szwecji, zweryfikowaną potem metodami chemostratygraficznymi. Po raz pierwszy w Polsce dokonał też aplikacji tej metody.

Badania dolnej jury znajdują zastosowanie w projektach magazynowania gazu ziemnego, sekwestracji dwutlenku węgla (CCS) oraz poszukiwaniach złóż surowców ilastych.

Pracując w PIG-PIB Profesor Grzegorz Pieńkowski pełnił wiele funkcji kierowniczych. Był kierownikiem Pracowni Prognoz Ropo- i Gazonośności, w latach 2000-2001 kierował Muzeum Geologicznym, gdzie zajmował się popularyzacją geologii i geoturystyką. W tym okresie był współautorem koncepcji Geoparku „Dolina Kamiennej” oraz projektu edukacyjnego „Zrozumieć Ziemię”. W latach 2008–2011 był zastępcą dyrektora ds. naukowych oraz sekretarzem naukowym Instytutu, a od 2012 r. do połowy 2013 r. sekretarzem naukowym i kierownikiem komórki organizacyjnej Zmiany Klimatu i Środowiska. Pełnił także funkcję dyrektora pionu ds. współpracy i promocji.

Sala Biblioteki PIG – Profesor Grzegorz Pieńkowski w trakcie wywiadu o prof. Janie Samsonowiczu w 2022 r.

Profesor Grzegorz Pieńkowski w trakcie udzielania wywiadu o Janie Samsonowiczu (Biblioteka Państwowego Instytutu Geologicznego, 2022 r.)

W latach 1998–1999 Profesor był doradcą Ministra Środowiska w gabinecie politycznym. Zaangażował się w tworzenie projektu nowelizacji prawa geologicznego i górniczego, zwłaszcza w zakresie zapisów o państwowej służbie geologicznej. Był współautorem poselskiego projektu nowelizacji ustawy oraz licznych, towarzyszących mu dokumentów i projektów.

Profesor Grzegorz Pieńkowski pełnił wiele funkcji w ramach realizacji międzynarodowych projektów badawczych. Od 2000 r. był członkiem Polskiej Grupy Roboczej Systemu Jurajskiego, afiliowanej przy Polskim Towarzystwie Geologicznym, a następnie członkiem zarządu tej międzynarodowej grupy. Był członkiem komitetów organizacyjnych dwóch światowych kongresów naukowych: 7. Międzynarodowego Kongresu Jurajskiego w Krakowie i 2. Światowego Kongresu Ichnia w Krakowie. W 2010 r. został zaproszony do komitetu naukowego Kongresu Jurajskiego w Chinach, a w 2013 r. do analogicznego komitetu następnego Kongresu Jurajskiego w Indiach. Był przewodniczącym sieci badawczej Unii Europejskiej dotyczącej węglowodorów niekonwencjonalnych.

Od 2005 r. do 2010 r. był współliderem projektu IGCP nr 506 “Marine and Non-marine Jurassic: Global Correlation and Major Geological Events”. Był członkiem zespołu merytorycznego w ramach narodowego projektu CCS, którego liderem był PIG-PIB, a także voting member zespołu GSSP (granicy) trias-jura i członkiem-korespondentem International Subcommission on Jurassic Stratigraphy.

W 2013 r. uzyskał w trybie konkursowym duży grant naukowy NCN w ramach współpracy międzynarodowej (seria Harmonia), został też zaproszony do międzynarodowego zespołu naukowego w celu przygotowania projektu wiercenia Mochras w Wielkiej Brytanii w ramach programu ICDP.

Prof. dr hab. Grzegorz Pieńkowski podczas profilowania rdzenia Mochras w siedzibie BGS w Keyworth

Prof. dr hab. Grzegorz Pieńkowski podczas profilowania rdzenia Mochras w siedzibie BGS w Keyworth

Był członkiem Rady Naukowej PIG-PIB w latach 2006–2008, a także członkiem rad redakcyjnych czasopism naukowych – „Przeglądu Geologicznego” i „Geological Quarterly” (2008–2012) oraz współedytorem „Volumina Jurassica”.

Zawsze niezwykle bliska Panu Profesorowi była idea działalności i solidarności społecznej. Był aktywnym działaczem podziemia niepodległościowego i Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. Mimo grożących represji został członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność i był jego czynnym orędownikiem aż do śmierci. W 1981 roku został wybrany delegatem na Walne Zebranie Regionów NSZZ „Solidarność”. Był Przewodniczącym Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność w PIG-PIB i Sekcji Branżowej Geologiczno-Wiertniczej oraz Delegatem na Kongres Krajowego Sekretariatu Zasobów Naturalnych, Ochrony Środowiska i Leśnictwa NSZZ „Solidarność”. W materiałach SB zachowanych w IPN figuruje jako osoba inwigilowana pod kryptonimem „Jezuita”.

W 2016 r. w dowód wdzięczności za zmagania z systemem komunistycznym Prezydent RP odznaczył Go Krzyżem Wolności i Solidarności, a w 2020 r. otrzymał Medal Stulecia Odzyskania Niepodległości za przyczynienie się do budowania i wzmacniania suwerenności, a także za liczne osiągnięcia dla rozwoju nauki w Polsce.

Za swoją działalność naukową oraz organizacyjną został uhonorowany wieloma odznaczeniami państwowymi, resortowymi i wieloma innymi: Odznaką Primus Inter Pares (1975 r.), Nagrodą Rektora Uniwersytetu Warszawskiego II stopnia za publikację naukową (1978 r.), Odznaką Honorową "Zasłużony dla Polskiej Geologii" (2005 r.), Nagrodą Ministra Środowiska za wybitne osiągnięcia naukowe (2008 r.),  Złotą Odznaką Państwowego Instytutu Geologicznego (2021), Złotym Krzyżem Zasługi (2022), Krzyżem Stowarzyszenia Kombatantów Polskich przyznanym przez Radę Światową SPK za zasługi dla SPK oraz licznymi nagrodami specjalnymi dyrektora PIG-PIB za wybitne osiągnięcia i publikacje naukowe. W 2009 r. został Dyrektorem Górniczym I stopnia.

Opublikował blisko 200 prac, w tym kilka monografii, arkusze map i wiele publikacji w czasopismach z listy ISI (w większości zagranicznych). Ponadto, był współautorem kilkunastu ważniejszych opracowań archiwalnych, licznych artykułów prasowych i wywiadów, współautorem kilkunastu dokumentów i opracowań Prymasowskiej Rady Społecznej, której członkiem był w latach 1986–1990.

Był wielkim miłośnikiem sportu. Doskonale jeździł na nartach i grał w siatkówkę. Był prezesem sportowego stowarzyszenia geologów Geosport przy PIG-PIB. Wielokrotnie brał udział w międzynarodowych rozgrywkach sportowych pomiędzy europejskimi służbami geologicznymi.

Rodzinie i Bliskim wyrazy głębokiego współczucia składają: Dyrekcja, Rada Naukowa i Pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego.

KLEPSYDRA

Msza święta żałobna odprawiona zostanie 27 kwietnia 2023 roku o godzinie 13:00 w Domu Pogrzebowym na Powązkach Wojskowych ul. Powązkowska 43/45.

Pochówek odbędzie się 27 kwietnia 2023 r. na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, ul. Powązkowska 43/45 kw. K-19-16b.

Rodzina prosi, aby zamiast kwiatów przekazać wsparcie rodzinom w Ukrainie za pośrednictwem Caritas Polska (nr konta 56 1160 2202 0000 0003 5899 2140, z dopiskiem „RR Ukraina”). W trakcie uroczystości będzie możliwość złożenia datku do puszki.