13 września 2024 r. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy wydał Komunikat Państwowej Służby Geologicznej nr 2/2024 w sprawie ostrzeżenia o zagrożeniu osuwiskowym. Ostrzeżenie wydano w oparciu o prognozy meteorologiczne, przewidujące intensywne opady atmosferyczne, które mogły przyczynić się do uaktywnienia osuwisk. Niestety prognozy się sprawdziły. Bardzo dużo deszczu spadło w województwach: dolnośląskim, opolskim i śląskim, czego skutkiem są obszary objęte powodzią. Trochę mniejsze opady odnotowano również w województwie małopolskim. Jednym ze skutków tych opadów jest także uaktywnienie się osuwisk.
Pracownicy Centrum Geozagrożeń w PIG-PIB otrzymali jak dotąd zgłoszenia dotyczące 12 zdarzeń osuwiskowych (poniższa tabela) w województwie dolnośląskim, śląskim i małopolskim. W większości przypadków trwają obecnie prace terenowe polegające na kartowaniu geologicznym obszarów objętych ruchami masowymi w ramach tzw. prac interwencyjnych realizowanych w Systemie Osłony Przeciwosuwiskowej (SOPO).
Zarejestrowane zdarzenia osuwiskowe mające miejsce w trakcie trwającej powodzi
| L.p. | Data zgłoszenia lub doniesienia | lokalizacja | województwo | uwagi |
| 1 | 15.09.2024 | Bielsko Biała | śląskie | Stwierdzono osuwisko |
| 2 | 16.09.2024 | Słotwiny, gmina Lipowa, powiat żywiecki | śląskie | Nie stwierdzono osuwiska – skutki erozyjnej działalności potoku |
| 3 | 16.09.2024 | Czernichów, gmina Czernichów, powiat żywiecki | śląskie | Nie stwierdzono osuwiska – skutki spływu wód powierzchniowych do zbiornika wodnego |
| 4 | 17.09.2024 | Bardo, gmina Bardo, powiat ząbkowicki | dolnośląskie | Stwierdzono osuwisko |
| 5 | 17.09.2024 | Karkonoski Park Narodowy (Kocioł Wielkiego Stawu) | dolnośląskie | W trakcie interwencyjnych badań terenowych |
| 6 | 19.09.2024 | Jaworze, gmina Jaworze, powiat bielski | śląskie | W trakcie interwencyjnych badań terenowych |
| 7 | 19.09.2024 | Niedźwiedza, gmina Dębno, powiat brzeski | małopolskie | W trakcie interwencyjnych badań terenowych |
| 8 | 19.09.2024 | Maniowy, gmina Czorsztyn, powiat nowotarski | małopolskie | W trakcie interwencyjnych badań terenowych |
| 9 | 19.09.2024 | Kluszkowice, gmina Czorsztyn, powiat nowotarski | małopolskie | W trakcie interwencyjnych badań terenowych |
| 10 | 19.09.2024 | Kluszkowice, gmina Czorsztyn, powiat nowotarski | małopolskie | W trakcie interwencyjnych badań terenowych |
| 11 | 19.09.2024 | Podbrzezie, gmina Czorsztyn, powiat nowotarski | małopolskie | W trakcie interwencyjnych badań terenowych |
| 12 | 19.09.2024 | Karkonoski Park Narodowy (szlak czarny do Wodospadu Szklarki) | dolnośląskie | W trakcie interwencyjnych badań terenowych |
Prace terenowe zakończono na razie w czterech lokalizacjach.
W Bielsku-Białej przy ul. Sobieskiego (Stare Bielsko), na odcinku pomiędzy ul. Szklaną a Kupiecką doszło do uaktywnienia osuwiska, które zasypało drogę powiatową oraz zniszczyło słup linii energetycznej i telekomunikacyjnej, ogrodzenie oraz drzewostan. Stwierdzono, że osuwisko to, które jest typu gruntowego może mieć tendencje do powiększania się, co stwarza zagrożenie dla budynku gospodarczego zlokalizowanego powyżej skarpy głównej. Dla nowo powstałego osuwiska opracowano kartę rejestracyjną terenu, na którym występują ruchy masowe ziemi. Informacje te zostały wprowadzone do bazy danych SOPO w PIG-PIB.
Osuwisko w Bielsku-Białej przy ul. Sobieskiego (Stare Bielsko). Fot. S. Kamieniarz
Osuwisko w Bielsku-Białej przy ul. Sobieskiego (Stare Bielsko). Fot. S. Kamieniarz
W Bardzie w województwie dolnośląskim stwierdzono uaktywnienie się dolnej części, znanego już osuwiska skalnego (Obryw Bardzki). W obrębie wysokiego czoła jęzora osuwiskowego w efekcie podcięcia erozyjnego rzeki Nysy Kłodzkiej miało miejsce osunięcie starych koluwiów. W efekcie erozji i osuwania zostały odsłonięte sieci techniczne, a zniszczeniu uległa droga asfaltowa. Jest to kolejne uaktywnienie się tego osuwiska i nie można wykluczyć dalszej jego aktywności w przypadku wysokich stanów rzeki. Na bazie badań terenowych zaktualizowana została karta rejestracyjna tego osuwiska.
Osuwisko w miejscowości Bardo. Fot. J. Kos
Fot. J. Kos
W dwóch przypadkach (Czernichów i Słotwina) pracownicy Centrum Geozagrożeń nie stwierdzili osuwiska, uznając, że powstały szkody spowodowane zostały erozyjną działalnością rzeki i wody spływającej do zbiornika wodnego. Trwają prace terenowe dla pozostałych zgłoszeń.
Przypominamy, że stan zagrożenia osuwiskowego nie jest tożsamy z zagrożeniem powodziowym. Osuwiska najczęściej pojawiają się z pewnym opóźnieniem do zaistniałych opadów. Powstają one zarówno w dolnych częściach stoków, jak i w ich środkowych i górnych częściach. Ostatnie opady atmosferyczne bardzo mocno nasączyły grunt i skały podłoża, dlatego też ryzyko uaktywnienia się ruchów masowych wzrosło. Przy tak nasączonych gruntach, nawet mały opad atmosferyczny lub inny czynnik sprawczy może doprowadzić do osunięcia i strat materialnych.
Zalecamy zwracanie uwagi na stan gruntu i zgłaszanie informacje o niepokojących ruchach ziemi, pojawianiu się szczelin w gruncie, nawierzchni dróg, nagłej ucieczce wód w studniach, spękań budynków itp. Najbardziej narażone są obszary, które objęte były ruchami masowymi w przeszłości.
Państwowy Instytut Geologiczny – PIB (PIG-PIB) w ramach Systemu Osłony Przeciwosuwiskowej (SOPO) prowadzi inwentaryzację osuwisk w Polsce. Z lokalizacją dotychczas rozpoznanych osuwisk można zapoznać się za pośrednictwem internetowej aplikacji SOPO: http://mapa.osuwiska.pgi.gov.pl
W przypadku pojawienia się niepokojących przejawów ruchów masowych ziemi, powstania realnego zagrożenia dla życia i zdrowia mieszkańców oraz infrastruktury, władze samorządowe powinny niezwłocznie zgłosić ten fakt do PIG – PIB za pośrednictwem poczty elektronicznej: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
