W dniach 1-5 września 2025 r. w Szelmencie odbyły się kolejne Terenowe Warsztaty Sedymentologiczne. Spotkanie poświęcone było odkryciu powodzi glacjalnych na Pojezierzu Litewskim. Organizatorami wydarzenia byli: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet w Aarhus, Uniwersytet Wileński, Uniwersytet Gdański i Państwowy Instytut Geologiczny-PIB.
Patronat nad organizacją warsztatów objęły Lasy Państwowe Nadleśnictwo Suwałki, Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich i Komitet Badań Czwartorzędu PAN.
Wśród uczestników znaleźli się badacze z całego kraju oraz przedstawiciel Niemieckiej Służby Geologicznej z Maklemburgii. Spotkanie było okazją do przedstawienia najnowszych wyników badań i dyskusji nad najnowszymi osiągnięciami w tematyce badań nad czwartorzędem i wykorzystaniem innowacyjnych metod.
Uczestnicy Terenowych Warsztatów Sedymentologicznych w kopalni Biała Woda
Pierwszego dnia spotkania odbyła się sesja plenarna poświęcona zagadnieniom drenażu wód pod lądolodami plejstoceńskimi, stratygrafii czwartorzędu i powodzi lodowcowych. Wygłoszony został m.in. referat dotyczący ewolucji permafrostu na obszarach młodoglacjalnych autorstwa M. Błaszkiewicza (ING PAN) z zespołem, w skład którego weszła przedstawicielka Zakładu Kartografii Geologicznej PIG-PIB – Weronika Danel.
Tematyka dwóch kolejnych sesji referatowych była bardzo zróżnicowana. Poza wystąpieniami traktującymi o zagadnieniach związanych z geologią czwartorzędu znalazło się tu również miejsce na prezentację dotyczącą karbońsko-permskiej historii rozwoju basenu śródsudeckiego i jego systemu depozycyjnego przygotowaną przez pracowników Oddziału Dolnośląskiego PIG-PIB we Wrocławiu - Aleksandra Kowalskiego, Urszulę Wyrwalską i M. Furcy.
Drugiego dnia odbyła się sesja terenowa, podczas której zostały zaprezentowane stanowiska po litewskiej stronie granicy, w których opisywane zostały osady i procesy form morenowych północnej części Pojezierza Wschodniosuwalskiego (Zovoda) oraz zbiornika zasilającego powodzie lodowcowe na Pojezierzu Litewskim (Skaisčiai). Trzecie stanowisko w Łopuchowie nad jeziorem Hańcza dotyczyło morfologii, budowy wewnętrznej i genezy krętych form glacjalnych.
Podczas sesji plenerowej trzeciego dnia zaprezentowane zostały stanowiska w Bachanowie, Szeszupce i Rutce związane z odkryciem powodzi lodowcowych na Suwalszczyźnie oraz stanowisko w Baranowie przedstawiające poligenetyczną formę z deglacjacji badanego obszaru. Stanowisko zostało zaprezentowane przy współpracy z PIG-PIB w ramach realizacji projektu badawczego realizowanego ze środków MNiSW.
Z kolei wieczorna sesja posterowa była okazją do zaprezentowania wyników prac prowadzonych w PIG-PIB w ramach działalności Państwowej Służby Geologicznej. Pracownicy Zakładu Kartografii Geologicznej – Mirosław Ludwiniak i Anna Głowacka przedstawili wyniki nowych datowań metodą OSL utworów eolicznych występujących w rejonie Wzgórz Radomszczańskich. A wyniki badań utworów plejstoceńskich okolic Daleszyc wykonanych w ramach Aktualizacji SMGP zaprezentował Paweł Rutkiewicz, Izabela Tercjak i Marcin Rutkowski z Oddziału Świętokrzyskiego PIG-PIB w Kielcach.
Anna Trawińska z Centralnego Archiwum Geologicznego PIG-PIB przedstawiła uczestnikom sesji możliwości przeglądania wybranych danych z obszaru Suwalskiego Parku Krajobrazowego znajdujących się w zasobach cyfrowych Centralnej Bazy Danych Geologicznych.
Joanna Rychel podczas prezentacji stanowiska terenowego w Baranowie
Mirosław Ludwiniak i Anna Głowacka referujący poster dotyczący wyników datowania utworów eolicznych z rejonu Wzgórz Radomszczańskich
Kolejnego dnia konferencji uczestnicy wzięli udział w trzeciej sesji terenowej. Pierwsze stanowisko zlokalizowane było na Jesionowej Górze, gdzie uczestnicy mogli zapoznać się z elementami krajobrazu powodzi lodowcowych. Kolejne dwa usytuowane były w Prudziszkach, miejscu dawnej bramy lodowej i w Białej Wodzie – w proksymalnym odcinku doliny proglacjalnej.
Ostatnia sesja terenowa obejmowała stanowiska położone na rozległych równinach po południowej stronie jeziora Wigry, gdzie prezentowane była morfologia oraz zapis osadów wielkoskalowych zmarszczek powodzi lodowcowych.
Przykład urozmaiconej rzeźby polodowcowej z obszaru Suwalskiego Parku Krajobrazowego w rejonie Rutki
Diagnostyczne cechy środowiska powodzi glacjalnych w stanowisku Biała Woda
Tekst: Joanna Rychel, Mirosław Ludwiniak, Anna Trawińska
Zdjęcia: Magdalena Kluszewska
Udział w warsztatach został sfinansowany w ramach tematu „Współpraca krajowa w zakresie geologii i promocja działań państwowej służby geologicznej w latach 2024-2026”
