Mapa geologiczna dna Bałtyku - opracowanie komputerowe

Mapę w wersji cyfrowej (ArcGIS) wykonano na podstawie 12 arkuszy Mapy geologicznej dna Bałtyku w skali 1:200 000.

Zasadniczą treścią mapy jest rozmieszczenie litologicznych typów i podtypów osadów powierzchniowych. Przedstawione jest też zróżnicowanie genetyczne osadów. Dodatkowym elementem jest pokazanie osadów podścielających, jeśli warstwa powierzchniowa ma miąższość mniejszą niż około 20 cm.

Osady powierzchni dna

Litologia: Podstawą wyróżnienia granulometrycznych typów osadów była klasyfikacja F.P. Sheparda, wykorzystująca podział klas ziarnowych według Wentwortha (patrz: trójkąty klasyfikacyjne). W zastosowanej klasyfikacji piaski są dodatkowo dzielone na cztery podtypy. Na obszarze objętym mapą występuje 17 typów i podtypów granulometrycznych osadów powierzchniowych. Materiał osadowy tworzący na dnie pokrywę morską, pochodzi głównie z abrazji brzegów, zapoczątkowanej w czasie transgresji litorynowej, w mniejszym stopniu z rozmywania utworów plejstoceńskich w dnie morskim oraz z wnoszenia przez rzeki. Rozmieszczenie osadów na dnie cechuje strefowy układ, polegający na zmniejszaniu się średnicy ziarn wraz z głębokością akwenu. Jest to wynikiem selekcji materiału w procesie transportu pod wpływem falowania i prądów przydennych. Istotnym czynnikiem jest stratyfikacja halinowa wód Bałtyku i związana z nią głębokość występowania piknokliny (warstwy skoku gęstości wód), która wyznacza zasięg górnej granicy osadów ilasto-mulistych.

Geneza: Na mapie powierzchni dna, zgodnie z treścią mapy drukowanej, wyróżnione są cztery typy genetyczne osadów czwartorzędowych (morskie, deltowe, lagunowe i wodnolodowcowe) oraz utwory antropogeniczne. Dla powszechnie występujących osadów morskiej genezy nie zastosowano dodatkowych wyróżnień poza oznaczeniami litologicznymi. Pozostałe typy genetyczne i starsze od czwartorzędu zostały zróżnicowane szrafurami.

Osady pod warstwą powierzchniową

Przyjęto zasadę pokazania osadów podścielających warstwę powierzchniową, jeśli miąższość osadów leżących na powierzchni dna jest mniejsza niż 20 cm. Granica ta wynikała z podstawowej metody opróbowania osadów czerpakiem dennym, który zagłębiał się w dno na głębokość do 30 cm. Osady podścielające warstwę powierzchniową zostały wyróżnione szrafurami w kolorze czarnym. Wydzielone zostały jednostki litostratygraficzne dla osadów wcześniejszych faz rozwojowych Bałtyku: morza yoldiowego i jeziora ancylusowego oraz bałtyckiego jeziora lodowego – analogicznie do osadów litorynowych i politorynowych na powierzchni dna. Pozostałe osady dzielono według środowisk depozycji. Osady zastoiskowe, wodnolodowcowe, interstadialne i gliny subakwalne reprezentują zlodowacenie wisły. Gliny zwałowe pochodzą ze zlodowaceń różnego weku.