Wody mineralne, w tym też termalne, zwłaszcza słone, występują w regionie wodnym Dolnej Wisły dość powszechnie, ale na różnych głębokościach. Ogólnymi prawidłowościami są: wzrost stopnia zmineralizowania wody oraz wzrost jej temperatury wraz z głębokością występowania poziomów wodonośnych. Inna prawidłowość dotyczy parametrów zbiornikowych poziomów wodonośnych, które maleją na ogół wraz z głębokością, a tym samym maleją wydatki jednostkowe uzyskiwane w eksploatacyjnych otworach hydrogeologicznych. Poza regionalnymi wyjątkami, głównymi piętrami, w których na tym obszarze występują wody mineralne lub termalne, są piętra: kredy, jury, triasu i miejscami permu oraz kambru. Utwory dolnego paleozoiku, tj. dewonu, syluru, ordowiku i miejscami kambru, są tu na ogół bezwodne lub bardzo słabo zawodnione. Poziomem o największym regionalnym rozprzestrzenieniu, w którym występują wody mineralne i termalne, jest poziom pstrego piaskowca - dolnego triasu.
Mapa wód mineralnych i leczniczych w regionie wodnym Dolnej Wisły
według:
Mapy wód mineralnych i leczniczych Polski w skali 1: 1 000 000
Paczyński B., Płochniewski Z., 1996; PIG, Warszawa; uaktualniona
W obrębie opisywanego obszaru dominują wody chlorkowo-sodowe, jedynie na południu, szczególnie w rejonie Włocławka, występują wody typu siarczanowego i siarczkowego. Wody termalne generalnie występują na głębokości oscylującej wokół wartości 1000 m. Odrębnym, bardzo trudnym zagadnieniem, pozostaje problem przestrzennego rozkładu właściwości zbiornikowych poszczególnych ogniw litologiczno-stratygraficznych. Wydobywalne zasoby energii geotermalnej w Polsce wstępnie obliczono na około 7 mld ton paliwa umownego i stanowią one około 23% ogólnych zasobów energii skupionej w mineralnych surowcach energetycznych, jakie znane są w kraju.
Podstawowymi kryteriami wyznaczającymi możliwości i opłacalność pozyskiwania energii geotermalnej są:
- temperatura (minimum 50°C),
- położenia zbiornika geotermalnego do głębokości 3000 m,
- wydajność systemu eksploatacyjnego (kilkadziesiąt m3/h),
- wysoka mineralizacja wód geotermalnych (solanki) zwiększająca koszty, z uwagi na konieczność stosowania środków ograniczających korozję systemów eksploatacyjnych.
Uwzględniajac powyższe czynniki mozna powiedzież, że w regionie Dolnej Wisły możliwości pozyskania energii geotermalnej są ograniczone. Świadczą o tym chociażby mapy geoizoterm ilustrujące rozkład temperatur środowiska skalnego na różnych głębokościach.
Mapy geoizoterm na tle mapy geologicznej ścięcia poziomego na głębokościach 1000, 2000, 3000 m
według:
Atlasu geologicznego Polski: mapy geologiczne ścięcia poziomego w skali 1:750 000
(praca zbiorowa po kierunkiem naukowym Z Kotańskiego, Warszawa 1997);
Atlasu wód geotermalnych Niżu Polskiego w skali 1:500 000 (pod redakcją W. Góreckiego, Kraków 1990)
1000 m 2000 m 3000 m
Objaśnienia
Podstawowe definicje dotyczące wód mineralnych, w tym termalnych:
Geoizoterma - linia łącząca punkty o tej samej wartości temperatury wewnątrz Ziemi.
Gradient geotermiczny - wzrost temperatury (T) z głębokością (Z). Gradient w pobliżu powierzchni Ziemi jest zróżnicowany w zależności od wielkości regionalnego strumienia cieplnego i przewodności cieplnej skał. Średni gradient geotermiczny w Polsce wynosi 30°C/1 km.
Gradient hydrogeochemiczny - wzrost mineralizacji wody na każde 100 m głębokości. Określany jest w postaci g/dm3/100m. Według Dowgiałły (1971) gradient hydrogeochemiczny w utworach mezozoicznych na Niżu Polskim waha się od 0,5 do 6 g/dm3/100m w przedziale głębokości 200-2800 m, a średnio wynosi 5,7 g/dm3/100m.
Woda geotermalna lub termalna - woda podziemna, której temperatura na wypływie ze źródła lub z otworu wiertniczego wynosi co najmniej 20°C.
Woda mineralna - woda zawierająca co najmniej 1 g/dm3 rozpuszczonych składników stałych.
Zasoby geotermalne - występujące w sposób naturalny podziemne zasoby ciepła, z których pobieranie energii lub substancji współwystępujących (jak woda i minerały) jest technicznie wykonalne i może być użyteczne gospodarczo lub społecznie w dającej się przewidzieć przyszłości (Międzynarodowa Konferencja Geotermalna w Pizie, 1970).
