Sieć stacjonarnych obserwacji wód podziemnych na terenie Polski została zorganizowana i jest prowadzona przez Państwowy Instytut Geologiczny od 1972 roku. Jej zadaniem jest dokumentowanie dynamiki i chemizmu wód podziemnych na terenie kraju celem ochrony ich zasobów przed nadmierną eksploatacją i degradacją.
W początkowym okresie organizacją i prowadzeniem obserwacji na zlecenie Instytutu zajmowały się także przedsiębiorstwa geologiczne. Od 1976 roku obserwacje prowadzi wyłącznie Państwowy Instytut Geologiczny a od 1991 roku wykonuje również badania chemizmu wód podziemnych w ramach Krajowego Monitoringu Jakości Wód Podziemnych. Obserwacje te są elementem prowadzonego przez Inspekcję Ochrony Środowiska Zintegrowanego Monitoringu Środowiska. Obecnie w wyniku nowelizacji ustawy Prawo wodne obie sieci zostały połączone i tworzą sieć obserwacyjno-badawczą wód podziemnych (SO-BWP), prowadzoną i rozwijaną przez PIG.
Jej zadaniem jest dokumentowanie dynamiki i chemizmu wód podziemnych na terenie kraju celem ochrony ich zasobów przed nadmierną eksploatacją i degradacją. Zadanie to realizowane jest poprzez pomiary głębokości zalegania zwierciadła wód podziemnych w otworach lub wydajności źródeł, opróbowania punktów badawczych do badań hydrochemicznych oraz badania elementów klimatycznych i wód stref aeracji. Przedmiotem badań są zwykłe wody podziemne, a w ograniczonym zakresie również wody współwystępujące z wodami mineralnymi i termalnymi. Punkty pomiarowe stanowią:
- otwory badawcze i piezometry wchodzące w skład stacji hydrogeologicznych Państwowego Instytutu Geologicznego (punkty obserwacyjne I rzędu)
- pojedyncze otwory studzienne i badawcze, piezometry oraz źródła, rozmieszczone na terenie całego kraju, stanowiące punkty obserwacyjne II rzędu
Część przetworzonych w zakresie standardowym wyników obserwacji stanu zwierciadła wód podziemnych i wydajności źródeł oraz badań składu chemicznego wód podziemnych dostępna jest w formie elektronicznej na stronie internetowej państwowej służby hydrogeologicznej w wydawanych przez PIG Kwartalnych biuletynach informacyjnych wód podziemnych i Rocznikach hydrogeologicznych PSH.
Rys. 1. Wykres średnich rocznych stanów wód podziemnych
Obszar działania Oddziału Geologii Morza PIG
Rok 2006 był pierwszym rokiem funkcjonowania sieci stacjonarnych obserwacji wód podziemnych w zmienionym obszarze działania poszczególnych jednostek organizacyjnych PIG. Podziału terytorialnego kompetencji poszczególnych koordynatorów regionalnych monitoringu wód podziemnych dokonano na podstawie zasięgów jednolitych części wód podziemnych (JCWPd, GWB). Obszar działania Oddziału Geologii Morza Państwowego Instytutu Geologicznego przedstawiono na rys. 2. Obejmuje on region wodny Dolnej Wisły (20 jednolitych części wód podziemnych) oraz dodatkowo części 10 i 20 – łącznie 22 JCWPd. Podział ten obowiązuje od dnia 1 kwietnia 2006 roku. Począwszy od tej daty zmieniona została również nazwa: sieć stacjonarnych obserwacji wód podziemnych, na: sieć obserwacyjno-badawcza wód podziemnych.
Rys. 2. Punkty sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych zlokalizowane w obszarze działania Oddziału Geologii Morza PIG
W ramach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych Oddział Geologii Morza PIG prowadzi aktualnie obserwacje w 97 punktach pomiarowych. Ponadto w obszarze działania Oddziału zlokalizowanych jest 30 otworów hydrogeologicznych (7 stacji i 1 punkt II-go rzędu) będących w kompetencji PIG Warszawa.
