W dniu 22 marca br. miała miejsce uroczystość odsłonięcia tablicy informacyjnej w zrewitalizowanym stanowisku dokumentacyjnym Kamieniołom Wykień. Nieczynny kamieniołom zlokalizowany jest na północnym zboczu Góry Wykieńskiej, należącej do Wzgórz Tumlińskich w Górach Świętokrzyskich. Góra Wykieńska, podobnie jak sąsiednie góry Grodowa i Ciosowa, zbudowane są z unikalnych, wczesnotriasowych piaskowców eolicznych ogniwa z Tumlina, wyróżnianego w dolnym pstrym piaskowcu. W literaturze, zarówno geologicznej jak i kamieniarskiej, są one znane jako piaskowce tumlińskie. Na ścianach kamieniołomu zaobserwować można zestawy wielkoskalowych warstwowań przekątnych, charakterystyczne dla sedymentacji wydmowej. Walory dekoracyjne piaskowców tumlińskich – intensywna wiśniowa barwa, jednorodne uziarnienie oraz naturalna oddzielność płytowa spowodowały, że już od średniowiecza były one eksploatowane i stosowane, początkowo w budownictwie sakralnym a od XVIII wieku także i w świeckim.
Wydobycie piaskowca w kamieniołomie Wykień rozpoczęto na przełomie XIX i XX w. Miał on szerokie zastosowanie. Wyrabiano z niego koła młyńskie i żarna, osełki, płyty elewacyjne, chodnikowe i nagrobkowe, kostkę brukową, bloczki kamienne oraz elementy małej architektury. Eksploatacja, z krótkimi przerwami, trwała do roku 1973. W 2003 r. kamieniołom został objęty ochroną jako stanowisko dokumentacyjne. Z biegiem lat postępował proces jego zarastania, który spowodował, że w ostatnich latach stał się on trudno dostępny do obserwacji geologicznych.
Elementem wyróżniającym kamieniołom Wykień jest stojąca w jego środku rzeźba – przez ludność lokalną nazwana „Pomnikiem Studenta” – wykonana przez Jacka Pilcha w 1994 r., wówczas studenta ASP w Krakowie. Stanowiła ona część jego pracy dyplomowej, zatytułowanej „Ciało” i ma obrazować przemijanie. Rzeźba składa się z betonowego słupa wysokości prawie 4 metrów, na którym umieszczono blok strzegomskiego granitu ważący 13 ton.
Inicjatorem akcji rewitalizacji kamieniołomu Wykień był pan Grzegorz Szlefarski nauczyciel biologii i geografii w Szkole Podstawowej w Ćmińsku, regionalista, pasjonat, Przewodnik Świętokrzyski, autor przewodnika turystycznego po gminie Miedziana Góra. Włączyli się w nią pracownicy Urzędu Gminy Miedziana Góra, Nadleśnictwa Kielce oraz Zespołu Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych. Rewitalizacja objęła wycinkę drzew i krzewów zasłaniających ściany kamieniołomu, przygotowanie miejsca na ognisko oraz postawienie tablicy informacyjnej o przeszłości geologicznej tej części Gór Świętokrzyskich, warunkach, w jakich powstały piaskowce a także historii kamieniołomu Wykień oraz znajdującej się w nim rzeźby. Autorem projektu tej wielowątkowej tablicy, bardzo dobrze opracowanej pod względem merytorycznym, jest pan Grzegorz Szlefarski, który zwrócił się do Oddziału Świętokrzyskiego PIG-PIB z prośbą o konsultację naukową treści na niej przedstawionych.
Gospodarzem uroczystości otwarcia stanowiska, połączonego z symbolicznym odsłonięciem tablicy informacyjnej, był pan Grzegorz Szlefarki. Po przywitaniu przybyłych – osób które uczestniczyły w jego rewitalizacji oraz gości honorowych, jakimi byli pan Jacek Pilch z rodziną – i po krótkim przedstawieniu historii kamieniołomu Wykień, poprosił pana Jacka Pilcha o opowiedzenie, co go zainspirowało do umieszczenia swojej rzeźby właśnie w tym miejscu. Następnie zwrócił się do pani Anny Mader o odsłonięcie tablicy i powiedzenie kilku słów na temat geologii piaskowców tumlińskich. W trakcie dyskusji podniesiono kwestie zaangażowania ludności lokalnej, zwłaszcza dzieci i młodzieży, w opiekę nad tym wyjątkowym miejscem. Na zakończenie pan Grzegorz Szlefarski podziękował za przybycie i prosił o rozpropagowanie walorów kamieniołomu Wykień nie tylko wśród społeczności lokalnej. Niniejszym to czyniąc Autorzy powyższego artykułu zapraszają do odwiedzenia tego urokliwego, łatwo dostępnego oraz istotnego, pod względem geoedukacji, miejsca na mapie Gór Świętokrzyskich.
Osoby przybyłe na uroczystość otwarcia stanowiska Kamieniołom Wykień. Od lewej: Renata Fert, Prezes Stowarzyszenia "Aktywny Ćmińsk", Sebastian Fert, Kierownik Centrum Sportu, Turystyki i Rekreacji w Miedzianej Górze, Anna Mader, Grzegorz Szlefarski, syn pana Jacka Pilcha, Jacek Pilch, rzeźbiarz, Łukasz Woźniak, radny Gminy Miedziana Góra, Zbigniew Ptak, pracownik Zespołu Świętokrzyskich i Nadnidziańskich PK, Andrzej Huk, leśniczy Leśnictwa Oblęgorek
Tekst: Anna Fijałkowska-Mader, Witold Wesołowski
Zdjęcia: Witold Wesołowski
O geologii regionu świętokrzyskiego i nie tylko
Wirtualna wycieczka do Zachełmia
Projekty unijne