Warsztaty „Od dewońskiego morza do Chałupkowych Garcynków” – glina w roli głównej

Z okazji Międzynarodowego Dnia Georóżnorodności oraz w ramach ogólnopolskiej kampanii promującej glinę jako „Skałę Roku 2025”, w dniach 17–18 października 2025 r. odbyły się warsztaty dla nauczycieli, edukatorów i przewodników terenowych po województwie świętokrzyskim pt. „Od dewońskiego morza do Chałupkowych Garcynków”. Organizatorem wydarzenia był  Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Świętokrzyski im. Jana Czarnockiego w Kielcach, wspólnie ze Świętokrzyskim Światowym Geoparkiem UNESCO oraz Oddziałem Świętokrzyskim PTTK w Kielcach, przy wsparciu Samorządowego Centrum Kultury i Biblioteki w Morawicy oraz Miasta i Gminy Morawica.

Dzień pierwszy – spotkanie w Oddziale Świętokrzyskim PIG-PIB

Pierwsza część warsztatów odbyła się 17 października 2025 r. (piątek) w siedzibie Oddziału Świętokrzyskiego PIG-PIB w Kielcach. Uczestnicy wysłuchali dwóch wykładów wprowadzających:

„Gliny lodowcowe Polski – wybrane przykłady” – mgr Dariusz Wieczorek (Oddział Świętokrzyski PIG-PIB),

„Baza surowcowa dla garncarstwa rejonu Chałupek” – dr hab. Anna Fijałkowska-Mader, prof. PIG-PIB (Oddział Świętokrzyski PIG-PIB).

Wykłady stanowiły naukowe wprowadzenie do części terenowej, ukazując różnorodność i genezę osadów ilastych w regionie świętokrzyskim oraz ich znaczenie gospodarcze i kulturowe – zwłaszcza w kontekście tradycji garncarskich okolic Chałupek.

Fot. 1., 2. Podczas zajęć które przeprowadził mgr Dariusz Wieczorek (fot. W. Wesołowski)

 Fot. 3. Dr hab. Anna Fijałkowska-Mader, prof. PIG-PIB podczas prezetacji  fot. (W. Wesołowski)

Dzień drugi – terenowe warsztaty z gliną w tle

Motywem przewodnim była świętokrzyska glina, ukazana w kontekście jej powstawania, właściwości i zastosowań w dawnych rzemiosłach.

Druga część warsztatów odbyła  się 18 października 2025 r.  i miała  miał charakter terenowy. Obejmowała  trzy obiekty związane z geologicznym i kulturowym dziedzictwem regionu:

Geonatura Kielce – Centrum Geoedukacji wraz z rezerwatem Wietrznia, gdzie omówiono dewońską historię Gór Świętokrzyskich oraz późniejsze procesy, które doprowadziły do powstania form krasowych w dewońskich skalach węglanowych i wypełniającego je, ilastego  materiału zwietrzelinowego;

kamieniołom Zygmuntówka, który wskazano jako modelowe  połączenie dziedzictwa górniczego i edukacji geologicznej oraz postulowano konieczność objęcia stanowiska ochroną; omówiono również występowanie form krasowych w masywie Czerwonej Góry;

Centrum Tradycji Garncarstwa w Chałupkach, gdzie uczestnicy warsztatów mogli własnoręcznie spróbować pracy z gliną, poznać techniki tradycyjnego garncarstwa oraz zwiedzić stałą ekspozycję muzealną.

Fot. 4. Zajęcia w Centrum Geoedukacji w Kielcach (fot. W. Wesołowski)

Fot. 5. Wystawa poświęcona procesom krasowym w Centrum Geoedukacji (fot. M. Poros)

Fot.6., 7. Uczestnicy warsztatów w rezerwacie Wietrznia im. Zbigniewa Rubinowskiego (fot. W. Wesołowski)

Fot. 8. Zajęcia w kamieniołomie Zygmuntówka (fot. M. Poros)

Fot. 9., 10. Warsztaty w Ośrodku tradycji garncarstwa (fot. W. Wesołowski)

Fot. 11. Zwiedzanie wystawy w Ośrodku Tradycji Garncarstwa w Chałupkach (fot. M. Poros)

Warsztaty zgromadziły nauczycieli, edukatorów, przewodników turystycznych oraz miłośników geologii. Uczestnicy mieli okazję w praktyczny sposób poznać procesy kształtujące krajobraz Gór Świętokrzyskich, a także odkryć związek między geologią, kulturą i rzemiosłem. Spotkanie stało się również okazją do wymiany doświadczeń w zakresie geoedukacji i popularyzacji georóżnorodności.

Organizatorzy dziękują wszystkim uczestnikom za aktywny udział i zaangażowanie oraz zapraszają na kolejne wydarzenia edukacyjne realizowane w ramach działalności Oddziału Świętokrzyskiego PIG-PIB i Świętokrzyskiego Światowego Geoparku UNESCO.

Dofinansowano z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w ramach zadania pn. „Ochrona georóżnorodności, geoedukacja i geoturystyka”