Problematyka surowcowa nabiera we współczesnym świecie coraz większego znaczenia. W Polsce dobiegają końca prace związane z przyjęciem Polityki Surowcowej Państwa. Między innymi i te powody skłoniły dwie instytucje naukowe: Państwowy Instytut Geologiczny - PIB oraz Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN do zorganizowania nowego, ważnego wydarzenia naukowego poświęconej problematyce surowcowej w postaci Kongresu Surowcowego. Wydarzenie obyło się w Rytrze w dniach 20 - 23 listopada 2018 r.
Kongres Surowcowy składał się z dwóch integralnych części: XXVIII Konferencji „Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi” przygotowanej przez IGSMiE Pan oraz Konferencji „Złoża kopalin – aktualne problemy prac poszukiwawczych, badawczych i dokumentacyjnych” przygotowanej przez PIG-PIB. Honorowym patronatem wydarzenia te objęli minister energii oraz główny geolog kraju.
W Kongresie uczestniczyło ponad 200 osób reprezentujących najważniejsze geologiczne ośrodki naukowe (instytuty, uczelnie, PAN) oraz jednostki gospodarcze sektora surowcowego (PGNiG, Polska Miedź SA, JSW SA, kopalnie węgla i innych surowców), a także firm poszukiwawczych realizujących swoje projekty w Polsce (m.in. Miedzicopper SA, Amarante Investments). Liczna była reprezentacja administracji geologicznej z ministerstwa środowiska, wojewódzkich urzędów marszałkowskich, starostw oraz reprezentanci Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Obrady Kongresu Surowcowego rozpoczął prof. dr hab. Mariusz O. Jędrysek – główny geolog kraju, sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska, pełnomocnik rządu ds. polityki surowcowej państwa (PSP). W swoim wystąpieniu podkreślił rolę surowców mineralnych dla polskiej gospodarki i potrzebę długofalowej polityki państwa w tym obszarze. Przedstawił aktualny stan prac nad PSP, wnioski płynące z konsultacji społecznych nad projektem PSP, jakie odbywały się przez ponad rok. Minister podkreśli rolę i konieczność przyjęcia Polityki Surowcowej Państwa - dokumentu zawierającego zbiór nadrzędnych zasad i zbiór działań dla zmniejszenia ryzyka w podaży surowców i zabezpieczenia wieloletnich potrzeb gospodarczych i społecznych państwa. Minister Jędrysek zaprezentował także założenia programów wykonawczych dotyczących geotermii oraz rozpoznania geologicznego oceanów – PROGEO.
Przemówienie Głównego Geologa Kraju
Na zaproszenie PIG w kongresie wzięli aktywny udział goście zagraniczni, a wśród nich Slavko Solar – przewodniczący EuroGeoSurveys, który wygłosił referat Recent Developments in raw materials policy in the European Union: Perspective of EuroGeoSurveys as a data supplier. S. Solar podkreślił niezwykle istotną rolę europejskich służb geologicznych w dostarczaniu rzetelnych i kompletnych informacji na temat złóż surowców mineralnych, zwłaszcza tych niezbędnych dla obronności krajów i bezpieczeństwa narodowego oraz rozwoju innowacyjnych technologii. Wskazywał na potrzebę bliższej i efektywnej współpracy między służbami geologicznymi UE.
W sesji plenarnej otwierającej Kongres wystąpili ponadto: prof. Krzysztof Szamałek z referatem Ewolucja polityki surowcowej w Polsce w latach 1935-2018, prof. Stanisław Wołkowicz z referatem Geologia w polityce surowcowej państwa oraz prof. Judith L. Hannah z Colorado State University z referatem Applying Re-Os geochemistry for innovative research on metallic ore deposits and hydrocarbons.
Referuje prof. Krzysztof Szamałek
W trakcie 10 sesji Kongresu wygłoszonych zostało blisko 60 referatów. Zgodnie z zakresem merytorycznym Kongresu, referaty i postery dotyczyły głownie problematyki surowcowej wszystkich grup kopalin. Były wśród nich te związane z bazą surowców energetycznych (złoża węgla brunatnego i kamiennego, metan z odmetanowienia węgla kamiennego CBM, złoża węglowodorów, wody termalne, systemy HDR). Podnoszono także sprawy przyszłości polityki energetycznej związanej z wykorzystaniem wodoru jako źródła energii i wiążącej się z tym zagadaniem możliwości zagospodarowania wysadów solnych jako magazynów wodoru. Przedstawiono również po raz pierwszy dane o występowaniu oraz szacunkowych zasobach pierwiastków strategicznych i towarzyszących w udokumentowanych złożach rud metali w Polsce.
Sesja posterowa wzbudziła duże zainteresowanie uczestników Kongresu
Problematyka złożowa dotyczyła działań na wszystkich etapach projektów geologicznych. Były zatem referaty odnoszące się do uwarunkowań prawnych związanych z poszukiwaniami surowców mineralnych, metodyki i koncepcji poszukiwań geologicznych (np. złóż Cu-Ag), jak i takie, które dotyczyły dokładniejszego rozpoznania rejonów historycznej eksploatacji złóż kopalin (Góry Świętokrzyskie, Dolny Śląsk). Znaczna część referatów była związana z zagadnieniami ekonomicznymi eksploatacji złóż kopalin.
Kongres był doskonała okazją do dyskusji i polemik
Różnorodność tematyczna (wszelako zawsze związana z problematyką surowcową) była silną stroną kongresu. Dzięki wystąpieniem i publikacjom kongresowym można się bowiem zorientować w realizowanej problematyce badawczej przez poszczególne osoby i ośrodki naukowe. Ukazany został także znaczący potencjał naukowy w obszarze badań złożowych i geologiczno-gospodarczych.
Cel naukowy zamierzony przez organizatorów kongresu został bez wątpienia osiągnięty i należy sądzić, że to wydarzenie naukowe będzie kontynuowane w przyszłości co klika lat.
Pracownicy PIG-PIB prezentowali swoje osiągnięcia naukowe zarówno na konferencji "Aktualia...", jak i podczas konferencji "Złoża kopalin...". Liczna i kompetentna reprezentacja PIG-PIB pokazała, po raz kolejny, jak znaczącym potencjałem naukowym dysponuje Instytut i jak efektywnie jest on wykorzystywany. Co bardzo istotne, tak liczne grono z PIG-PIB składało się zarówno z doświadczonych pracowników oraz z liczącej się grupy młodych pracowników, dla których zdobywanie doświadczeń, nawiązywanie kontaktów, konfrontacja poglądów, krytyka naukowa jest koniecznością dla efektywnego rozwoju naukowego.
Zobacz referaty wygłaszane podczas Kongresu Surowcowego, zamieszczone w Biuletynie Państwowego Instytutu Geologicznego (Rok 2018, Tom 472, Nr 472)
Tekst: prof. dr hab. Krzysztof Szamałek
Zdjęcia: Marta Hodbod, Paweł Kuć
Głównym Partnerem Kongresu była Jastrzębska Spółka Węglowa.
Partnerem Kongresu było Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A.
Udział pracowników Instytutu w Kongresie Surowcowym oraz organizacja stoiska PIG-PIB została zrealizowana w ramach tematu "Upowszechnianie wiedzy z zakresu geologii oraz promocja działań służby geologicznej", finansowanego ze środków NFOŚiGW
