W przeddzień pięknej rocznicy 100-lecia powołania Państwowego Instytutu Geologicznego została zawieszona na ogrodzeniu Instytutu od strony ul. Rakowieckiej wystawa zatytułowana „Surowce mineralne Polski pod mikroskopem”. Pomysł uczczenia tego Święta wystawą surowcową wynikł z roli, jaką pełnił przez 100 lat PIG w ich poszukiwaniu i dokumentowaniu.
Ważnym przesłaniem Autorów Wystawy było przekazanie symbolicznemu Kowalskiemu informacji o kopalinach, w jakie zasobna jest Polska oraz w jakim stopniu są one wykorzystywane.
Plansza otwierająca wystawę "Surowce mineralne pod mikroskopem"
Wystawa składa się z 28 plansz, z których 24 są poświęcone poszczególnym surowcom mineralnym i ich grupom. Są to: ropa naftowa, gaz ziemny, węgle kamienne, węgle brunatne i torfy, rudy miedzi i srebra, rudy cynku i ołowiu, rudy molibdenu, wolframu i miedzi, rudy żelaza, tytanu i wanadu, siarka, sól kamienna, surowce chemiczne (baryt, fluoryt i sole potasowo-magnezowe), surowce krzemionkowe (diatomity, ziemia krzemionkowa oraz kwarc żyłowy), dolomity, wapienie, margle i kreda, gips i anhydryt, kamienie budowlane i drogowe, surowce ilaste (ceramiki budowlanej i do produkcji kruszywa lekkiego), surowce ceramiczne (gliny/iły ceramiczne, kaoliny i kopaliny skaleniowe), surowce ogniotrwałe (gliny i kwarcyty ogniotrwałe, piaski formierskie oraz magnezyty); piaski szklarskie, kruszywo naturalne (oraz piaski dla budownictwa i podsadzkowe), bursztyn i inne kamienie ozdobne Polski, polimetale Dolnego Śląska oraz wody lecznicze, termalne i solanki. Osobną planszę - „Polimetale Dolnego Śląska” - poświęcono rejonowi o znaczeniu historycznym.
Na dwóch planszach, tytułem wstępu, krótko poinformowano o złożach kopalin w Polsce i badaniach mikroskopowych próbek ze złóż kopalin. Na ostatniej planszy poruszono tematykę zużycia surowców na potrzeby społeczeństwa.
Schemat każdej planszy był zbliżony. W formie skrótowej („w PIGułce”) przedstawiono podstawowe, ale ważne informacje, takie jak: skład, geneza, występowanie (pokazano je także na mapkach), zasoby i wydobycie w 2017 roku, wykorzystanie, wkład pracowników Instytutu w odkrycie/opracowanie złóż. Alternatywnie zamieszczano też inne ważne informacje o Instytucie. Walorem edukacyjnym, ale też plastycznym Wystawy są fotografie, przede wszystkim mikroskopowe, dominujące na planszach. Towarzyszą im zdjęcia makroskopowe próbek ze złóż. Na każdej planszy zamieszczono też ciekawostkę o danym surowcu.
Plansza wystawy "Surowce mineralne pod mikroskopem" poświęcona surowcom chemicznym - gipsowi i anhydrytowi
Wybrane do plansz zdjęcia mikroskopowe wykonane zostały w różnych technikach i pokazują szeroki wachlarz możliwości badawczych dzisiejszego geologa. Oprócz standardowych obserwacji próbek w mikroskopie do światła przechodzącego, w mikroskopie polaryzacyjnym w świetle przechodzącym i odbitym korzystamy z mikronowych powiększeń w skaningowym mikroskopie elektronowym, wykonujemy analizy chemiczne w mikrosondzie elektronowej, obserwacje w katodoluminescencji i fluorescencji, badania inkluzji fluidalnych i inne. Od niedawna możemy też w Instytucie badać skład izotopowy substancji za pomocą mikrosondy jonowej, co umożliwia m.in. określenie wieku skał i genezy mineralizacji rudnej.
Wśród zamieszczonych na planszach ważnych informacji o Instytucie jedna jest szczególnie istotna, zarówno w kontekście Wystawy (jako źródło części pozyskanych danych), jak i w ogóle poruszania tematyki surowcowej, mianowicie: „Zadaniem Państwowego Instytutu Geologicznego pełniącego funkcje państwowej służby geologicznej jest gromadzenie i przetwarzanie danych geologicznych, w tym danych dotyczących zasobów złóż kopalin Polski oraz udostępnianie tych danych szerokiemu spektrum odbiorców, co jest zgodne z koncepcją budowy społeczeństwa informacyjnego. Corocznie jest opracowywany Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce, który jest dostępny dla wszystkich na stronie internetowej: http://geoportal.pgi.gov.pl/css/surowce/images/2017/pdf/bilans_2017.pdf”.
Autorką Wystawy jest Krystyna Wołkowicz. Stroną graficzną (projekt i wykonanie) zajęła się Monika Cyrklewicz. Teksty pisali K. Wołkowicz, C. Sroga, S. Wołkowicz, A. Felter, B. Słodkowska i R. Kramarska. Liczna grupa pracowników PIG pomagała w przygotowaniu. Byli to: A. Bagińska, A. Chmielewski, G. Nowak, A. Gąsiewicz, A. Kozłowska, W. Dymowski, K. Jarmołowicz-Szulc, M. Kuberska, S. Mikulski, J. Wiszniewska, K. Sadłowska, W. Mizerski, R. Małek, T. Peryt, E. Krzemińska, M. Pańczyk-Nawrocka, M. Sikorska-Jaworowska, P. Brański, L. Giro, S. Oszczepalski, H. Kiersnowski. Mapy opracowały B. Turbiak i O. Kozłowska. Na planszach pokazano zdjęcia mikroskopowe, których autorami są: L. Giro, K. Jarmołowicz-Szulc, A. Chmielewski, K. Sadłowska, R. Małek, G. Nowak, K. Bukowski (były prac. PIB), K. Wołkowicz, M. Sikorska-Jaworowska; E. Jackowicz (emeryt. pracownik PIG), A. Gąsiewicz, V. Kovalevych (b. prac. PIG), B. Słodkowska, S. Mikulski, M. Kuberska, A. Kozłowska. Zdjęcia makroskopowe wykonała K. Skurczyńska-Garwolińska.
Autorka wystawy - Krystyna Wołkowicz na tle plansz
Część plansz z Wystawy, ze zmianami wprowadzonymi przez M. O. Jędryska i K. Galosa została zaprezentowana w dniach 15-17 maja 2019 w Sejmie, a potem można je było oglądać w Ministerstwie Środowiska.
Zobacz:
pdf
Wystawa „Surowce mineralne Polski pod mikroskopem”
(117.15 MB)
Tekst: Krystyna Wołkowicz
Wystawa została zorganizowana w ramach zadania „Upowszechnianie wiedzy z zakresu geologii oraz promocja działań służby geologicznej” oraz sfinansowana ze środków NFOŚiGW.
