Trzęsienie ziemi w Albanii

21 września 2019 r. w Albanii wystąpiło bardzo silne trzęsienie ziemi. Według informacji prasowych było ono najsilniej odczuwalnym trzęsieniem ziemi w tym kraju od ponad 20 lat. Zanotowano je o godzinie 14:04:28 czasu uniwersalnego (UTC), tj.16:04:28 czasu lokalnego.

Magnitudę wstrząsu oceniono na M5.6. Jego epicentrum zlokalizowane było w strefie wybrzeża morskiego, około 5 km na północ od albańskiego portu w Durres (populacja ok. 175 tys. osób) i około 31 km na zachód od stolicy kraju Tirany (populacja ok. 375 tys. osób), w miejscu określonym współrzędnymi geograficznymi 41.3807°N, 19.4543°E. Źródło wstrząsów znajdowało się na głębokości 10 km (według National Earthquake Information Centre - NEIC, które jest częścią amerykańskiej służby geologicznej - USGS).

Wstrząs spowodował znaczne szkody materialne w postaci zniszczeń budynków oraz innych obiektów infrastruktury. Brak jest informacji o ofiarach śmiertelnych, aczkolwiek liczba rannych przekroczyła 100 osób. Wstrząsy były odczuwalne w promieniu kilkuset kilometrów, także w krajach ościennych: Macedonii, Grecji, Serbii i we Włoszech.

parametry

Parametry zjawiska sejsmicznego z dnia 21.09.2019 r., godz. 14:04:25 (UTC), region: Albania (wyciąg z bazy danych National Earthquake Information Center (NEIC)

11 minut później, o godz. 14:15:54 czasu UTC (o godz. 16:15:54 czasu lokalnego), zarejestrowany został silny wstrząs wtórny o magnitudzie M5.1. Epicentrum tego wstrząsu zlokalizowane było w strefie linii brzegowej Adriatyku, na północ od portu Durres oraz ok. 32 km na zachód od Tirany. Szczegółowo położenie epicentrum opisują współrzędne 41.42550 N i 19.53890 S. Wyznaczona przez służby sejsmologiczne głębokość do źródła wynosiła 10 km, tak jak w przypadku pierwszego wstrząsu.

Zjawisko to, o nieco mniejszej magnitudzie, nie spowodowało znaczących szkód materialnych, choć wywołało duży niepokój wśród ludności zamieszkałej w rejonie kilkunastu kilometrów od epicentrum.

parametry1

Parametry zjawiska sejsmicznego z dnia 21/09/2019 r., godz. 14:15:52 (UTC), region: Albania (wyciąg z bazy danych National Earthquake Information Center (NEIC)

mapa2

Mapy zasięgu odczuwalności wstrząsów sejsmicznych (głównego – o magnitudzie M5.6 oraz wtórnego magnitudzie M5.1) z dnia 21.09.2019 r. w Albanii (oprac. EMSC, na podstawie relacji świadków)

W rejonie rozciągającym się wzdłuż albańskiego wybrzeża Adriatyku, w okresie od 21 do 26 września 2019 r. (włącznie), zarejestrowanych zostało 79 zjawisk sejsmicznych o magnitudach od M2 do M5.6, z czego niemal wszystkie zaliczyć można do zjawisk wtórnych. Szczególne nasilenie tych zdarzeń wystąpiło w dniach 21-23 września 2019 r., w których każdej doby rejestrowano ok. 30 zdarzeń sejsmicznych. W przypadku 78,5% tych zjawisk magnituda przekroczyła wartość M2.5. Zjawiska te należały do kategorii zjawisk odczuwalnych.

magnituda1

Statystyka zjawisk sejsmicznych zarejestrowanych w okresie od 21.09.2019 do 26.09.2019 r. w strefie brzegowej Albanii i Adriatyku (na podstawie wyciągu z bazy danych EMSC)

Poniższa mapa przedstawia lokalizację epicentrów zdarzeń sejsmicznych, które miały miejsce w tym czasie w strefie linii brzegowej Albanii i zostały zarejestrowane w bazie danych EMSC. Uwzględniona została lokalizacja wszystkich epicentrów zdarzeń sejsmicznych, których statystykę przedstawiono w powyższej tabeli. Niemal wszystkie zdarzenia sejsmiczne spośród 79 zaprezentowanych na mapie zgrupowane są w bezpośrednim sąsiedztwie lokalizacji ogniska głównego wstrząsu z dnia 21.09.2019 r. z godz. 14:04:25 (UTC) i należą do kategorii wstrząsów wtórnych. Wstrząs główny był na tyle silny, że zarejestrowany został na zapisach monitoringu aktywności sejsmicznej w sieci obserwacyjnej PSG_Sejs_NET państwowej służby geologicznej.

albaniaeq1s

Lokalizacja epicentrów zjawisk sejsmicznych (wstrząs główny z dnia 21.09.2019 r., godz. 14:04:27 oraz wstrząsy wtórne) z terytorium Albanii i w strefie brzegowej Adriatyku zarejestrowanych w bazie danych EMSC w okresie od 21 do 26 września 2019 r. (oprac. PSG na podstawie danych EMSC, mapa bazowa - CIA)

Na poniższym fragmencie sejsmogramu widoczne są pierwsze wystąpienia różnych rodzajów fal sejsmicznych głównego wstrząsu o magnitudzie M5.6 z dnia 21.09.2019 r. z godz. 14:04:25 (UTC) w Albanii.

albaniaeq2

Fragment sejsmogramu zarejestrowanego w sieci PSG_SEJS_NET na stacji w Hołownie (PG14 HOLO) z zapisem obrazu falowego trzęsienia ziemi z dnia 21.09.2019 r., godz. 14:04:27 UTC; wstrząs główny poprzedzający liczne wstrząsy wtórne obserwowane w dniu 21.09.2019 r. oraz w dniach następnych

Albania wraz z całym regionem Morza Śródziemnego położona jest w części kuli ziemskiej o wyraźnej i intensywnej aktywności sejsmicznej. Obszar Morza Śródziemnego wraz z otoczeniem stanowi strefę kontaktu/kolizji dwóch spośród głównych płyt litosfery: afrykańskiej i euroazjatyckiej, a także kontaktu płyt niższego rzędu: płyty arabskiej i mikropłyty anatolijskiej. Granica kontaktu płyty afrykańskiej i euroazjatyckiej wyznacza strefę konwergencji, w której dwie płyty typu kontynentalnego napierają na siebie, wzajemnie się zgniatając.

Generalny, północny kierunek naprężeń wyznacza płyta afrykańska napierająca na płytę euroazjatycką. Granica płyty afrykańskiej i euroazjatyckiej ma złożoną budowę. Wzdłuż jej rozciągłości występują przesunięcia poziome płyt oraz pionowe w istniejących, rozwiniętych kilku strefach subdukcji. Względne przemieszczenia mas litosfery na granicy płyt cechują się zróżnicowanymi prędkościami w różnych częściach basenu Morza Śródziemnego i wynoszą od kilku milimetrów do kilku centymetrów w ciągu roku.

Obserwowane w tym regionie świata zjawiska sejsmiczne są pochodną procesów destrukcji spójności skał zachodzących na granicy płyt. Skala zjawisk sejsmicznych jest w tym regionie mniejsza, niż w strefie tzw. Pacyficznego Pierścienia Ognia, który okala płytę pacyficzną. Rzadziej występują w tym obszarze trzęsienia ziemi o wysokich magnitudach, równych i przewyższających wartość M7. Mniejsza jest również aktywność wulkaniczna. Niemniej jednak obserwowana w regionie śródziemnomorskim liczebność zjawisk sejsmicznych o magnitudach rzędu 5 - 6, a także niższych, stanowi istotny problem, który musi być brany pod uwagę z uwagi na gęstość zaludnienia i rozbudowaną infrastrukturę.

Stan sejsmiczności w regionie basenu Morza Śródziemnego w sposób poglądowy przybliża i ilustruje mapa z rozkładem lokalizacji epicentrów trzęsień ziemi. Na mapie naniesiono przebieg granic płyt tektonicznych, a także położenie epicentrów trzęsień ziemi o magnitudach M>4.5 z okresu od 1900 do 2016 r., zarejestrowanych w bazach danych narodowych służb monitoringu sejsmicznego i amerykańskiej służby geologicznej (opracowanie wykonano w ramach programów realizowanych przez USGS).

albaniaeq3

Mapa regionalnej charakterystyki sejsmotektonicznej w regionie basenu Morza Śródziemnego i na kontynencie europejskim z lokalizacją na terytorium Albanii epicentrów trzęsień ziemi z dnia 21.09.2019 r o magnitudach M>5 (mapa podstawowa USGS, lokalizacja EQ z dnia 21.09.2019 r. na podstawie danych z bazy EMSC, modyfikacja PSG)

Centrum Geozagrożeń
Projekt: Monitoring Geodynamiczny Polski

Notatkę przygotował zespół z Centrum Geozagrożeń i Programu Kartografia Geologiczna i Geologia Regionalna:
Tomasz Czerwiński, Mirosław Musiatewicz, Maja Kowalska