Żegnamy Profesora Józefa Edwarda Mojskiego

16 czerwca 2020 r. w wieku 93 lat zmarł Profesor Józef Edward Mojski - jeden z najwybitniejszych polskich geologów, czołowy znawca czwartorzędu w Polsce i na świecie. Odszedł wielki badacz o wszechstronnych i wielokierunkowych zainteresowaniach, ogromnym dorobku naukowym i wysokiej, niekwestionowanej pozycji w środowisku międzynarodowym, który niemal całe życie zawodowe związał z Państwowym Instytutem Geologicznym.

mojski

Profesor J.E.Mojski urodził się 1 lipca 1926 r. w Trawnikach, w ówczesnym powiecie lubelskim. W 1945 ukończył Liceum Drogowe w Lublinie, uzyskując dyplom technika drogowego II stopnia. Po zakończeniu wojny, jesienią 1945 r. podjął studia w Sekcji Geograficznej Wydziału Przyrodniczego Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, gdzie pięć lat później uzyskał dyplom magisterski ze specjalizacji geomorfologicznej na podstawie pracy pt. „Asymetria zboczy dolinnych w dorzeczu Bystrzycy”. Równocześnie z zajęciami na uczelni podjął pracę zastępcy asystenta w Zakładzie Mineralogii i Petrografii UMCS.

Od 1951 roku Profesor na zlecenie Państwowego Instytutu Geologicznego wykonywał różne opracowania, m.in. uczestnicząc w pracach kartograficznych przy opracowywaniu Przeglądowej mapy geologicznej Polski w skali 1:300000 - arkusz Zamość, pod kierunkiem profesorów Alfreda Jahna oraz Edwarda Rühle. Od 1953 roku był już etatowym pracownikiem PIG, gdzie pracował do 1997 roku. W ciągu ponad 40 lat kierował grupą specjalistów w ilości kilkudziesięciu osób, zajmujących się budową geologiczną i różnymi zagadnieniami geologicznymi, jak np. Tatry, złoża siarki w Polsce, czy surowce wieku czwartorzędowego.

J.E. Mojski początkowo nadzorował głębokie wiercenia, projektował otwory badawcze i brał udział w innych pracach geologiczno – inżynierskich. W 1957 r. podjął samodzielne prace geologiczno – zdjęciowe nad arkuszami Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skalach 1:25000 i 1:50000. Kartografia geologiczna oraz stratygrafia czwartorzędu stała się wówczas podstawowym kierunkiem Jego działalności naukowej. Szczególne zainteresowania Profesora były również związane z problematyką lessów oraz struktur i osadów peryglacjalnych.

W 1959 roku J.E. Mojski na podstawie rozprawy zatytułowanej „Stratygrafia lessów w dorzeczu dolnej Huczwy na Wyżynie Lubelskiej” uzyskał stopień doktora.

W latach sześćdziesiątych Profesor przystąpił do prac związanych z opracowaniem kolejnej mapy seryjnej, Mapy geologicznej Polski w skali 1:200000. Był współautorem Instrukcji mapy, autorem 8 arkuszy, a przez prawie 20 lat pełnił funkcję jej redaktora naukowego.

Ważną pozycją w dorobku Profesora jest "Atlas geologiczny Polski, zeszyt 12, Czwartorzęd, Zagadnienia stratygraficzno – facjalne", opracowany w 1965 roku wspólnie z E. Rühle.

W roku 1969 ukazało się opracowanie „Stratygrafia zlodowacenia północnopolskiego na obszarze Niżu Polskiego i wyżyn środkowopolskich”, na podstawie którego J.E. Mojski otrzymał stopień doktora habilitowanego. W czerwcu 1979 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego.

W latach 80-tych Profesor zainteresował się zagadnieniami geologii czwartorzędu Morza Bałtyckiego i regionów nadmorskich. W październiku 1983 r. zmienił miejsce zatrudnienia na Oddział Geologii Morza PIG w Sopocie (obecnie w Gdańsku). Podsumowaniem „bałtyckiej” działalności Profesora jest opracowanie zbiorowe ”Atlas geologiczny południowego Bałtyku” (1995), wykonane z Jego inicjatywy oraz pod Jego kierownictwem naukowym w dwóch wersjach językowych. Atlas został wyróżniony nagrodą I stopnia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

Z biegiem czasu Edward Mojski rozszerzył swoje zainteresowania o paleogeografię plejstocenu. Wyniki jego dociekań i analiz zostały zawarte w książce „Europa w plejstocenie” (1993). W 2005 r. ukazała się kolejna ważna książka Jego autorstwa - „Ziemie Polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy”.

Za swoje zasługi naukowe Profesor Józef Edward Mojski otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. W 1995 r został członkiem honorowym Międzynarodowej Asocjacji Badań Czwartorzędu - INQUA, z którą współpracował od 1959 roku, pełniąc wiele kierowniczych funkcji. W 1998 r otrzymał medal imienia Albrechta Pencka od Niemieckiego Stowarzyszenia Badań Czwartorzędu, a także medal od Międzynarodowej Organizacji „InterOceanMetal”. Krajowe dowody uznania to także medal „Za zasługi dla Instytutu Geologicznego”, złota odznaka Ministerialna „Zasłużony dla polskiej geologii”, jak też odznaka honorowa „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”. Był członkiem honorowym Stowarzyszenia Geomorfologów Polskich i członkiem zwyczajnym Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Należał też w randze podoficera do Stowarzyszenia Szarych Szeregów.

W okresie jubileuszu 50-lecia pracy naukowej prof. Mojski otrzymał z rąk Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa nagrodę indywidualną za całokształt działalności w dziedzinie geologii. W 2018 r. J.E. Mojski otrzymał tytuł Honorowego Profesora Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie.

Profesor dzielił się swoją wiedzą nie tylko w licznych publikacjach naukowych, na konferencjach czy w bezpośrednich kontaktach ze współpracownikami. Przekazywał ją przyszłym adeptom nauk o Ziemi, nauczając przez wiele lat na Uniwersytecie Warszawskim, Uniwersytecie Gdańskim oraz w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Słupsku (obecnie Akademia Pomorska). Brał udział jako recenzent w wielu przewodach doktorskich i habilitacyjnych.

Profesor był osobą wymagającą, ale zarazem wyrozumiałą, obdarzoną poczuciem humoru. Przez Jego odejście polska geologia poniosła niepowetowaną stratę.

Rodzinie i Bliskim Profesora składamy wyrazy głębokiego współczucia.

Dyrekcja, Rada Naukowa i Pracownicy PIG-PIB