1 sierpnia 2021 roku mija 77 rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. To jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Polski. Oddajemy hołd bohaterom Warszawy, którzy walczyli z hitlerowskim okupantem o wolność.
1 sierpnia 1944 roku, godzina 17.00, wtorek. O godzinie „W” rozpoczęło się w Warszawie trwające 63 dni Powstanie Warszawskie. Około 50 tysięcy powstańców walczyło bohatersko ze znacznie lepiej uzbrojonymi żołnierzami niemieckimi. W tym bezprecedensowym zrywie zginęło 16 tysięcy powstańców, 20 tysięcy zostało rannych, a 15 tysięcy wzięto do niewoli. Zginęło też co najmniej 150 tysięcy cywilów.
Państwowy Instytut Geologiczny dzielił tragiczny los wojennej Warszawy. Siedziba Instytutu została w znacznym stopniu zniszczona, a majątek i zbiory rozgrabione. Część pracowników brało czynny udział w powstańczych walkach. Ci, którzy przeżyli, zostali wywiezieni do obozu w Pruszkowie.
Bohaterską postawą wyróżnił się prof. Edward Rühle, wybitny kartograf i wieloletni powojenny dyrektor Instytutu. Był działaczem konspiracyjnym Ruchu Oporu o pseudonimie "Zawrat", a od 1943 roku "Gozdawa". Walczył w Powstaniu Warszawskim na terenie Śródmieścia i Starego Miasta. W okresie 1943 - 1945 był pierwszym zastępcą szefa Wojskowej Służby Geograficznej Komendy Głównej AK "Schronisko", gdzie gromadził i drukował mapy dla walczących oddziałów podziemnych.
Kolejnym zasłużonym pracownikiem Instytutu był doc. Stanisław Tyski. W latach 1940 – 1944 działał w podziemiu jako ppor. „Stefan”, następnie „Tomek”. Był szefem wyszkolenia i organizatorem kursów sabotażowo - dywersyjnych w Związku Odwetu przy Komendzie Głównej ZWZ, przekształconego potem w Kierownictwo Dywersji Kedywu. W pierwszych dniach Powstania doc. Tyski został odcięty od swojej jednostki i wywieziony do Halle.
Kilku pracowników Instytutu - prof. Stefan Zbigniew Różycki, doc. Stanisław Tyski, prof. Stanisław Doktorowicz - Hrebnicki, prof. Władysław Pożaryski i prof. Tadeusz Olczak uratowali w lecie 1944 roku znaczną część zbiorów PIG, wymieniając materiały naukowe - mapy, notatki i okazy - na makulaturę w 21 skrzyniach przygotowanych przez Niemców do wywiezienia podczas ewakuacji. Następnie ukryli je pod ziemią na terenie Instytutu.
Zatrzymajmy się o godz. 17.00 i uczcijmy w sposób godny bohaterów Powstania Warszawskiego.
