W dniach 8 – 10 listopada 2023 r. w Namurze (Belgia) odbyło się w formie hybrydowej spotkanie grupy eksperckiej Urban Geology Expert Group (UGEG) EuroGeoSurveys. W obradach udział wzięło ponad 30 delegatów z 17 krajów, w tym 3 delegatów z Państwowego Instytutu Geologicznego-PIB. Nasz Instytut reprezentowali: Grzegorz Ryżyński, Anna Stawicka i Jakub Kobiela – pracownicy Zakładu Geologii Inżynierskiej.
Urban Geology Expert Group skupia ekspertów w zakresie nauk geologicznych z obszaru szeroko rozumianej problematyki geologii miejskiej, tj. geotechniki, zagrożeń dla środowiska naturalnego wywołanych działalnością człowieka, hydrogeologii, geotermii, informacji geologicznej i planowania przestrzennego.
Program spotkania był zróżnicowany i obejmował dwa dni obrad w ramach grupy UGEG oraz wycieczkę terenową trzeciego dnia, prezentującą budowę geologiczną utworów dewońskich i karbońskich okolic miasta. Gospodarzami obrad byli przedstawiciele Belgijskiej Służby Geologicznej (RBINS/GSB).
Pierwszy dzień obrad Grupy Eksperckiej Urban Geology (UGEG) w EuroGeoSurveys w Namurze
Obrady UGEG zawierał następujące punkty:
- sprawozdanie z działań UGEG w roku 2022 i 2023,
- koordynacja działań ekspertów UGEG w projekcie GSEU (Geological Services for Europe),
- dyskusja nad dalszymi pracami grupy eksperckiej w roku 2024,
- wystosowanie zaproszenia w imieniu PIG-PIB do udziału w konferencji 8. Ogólnopolskie Sympozjum WSPÓŁCZESNE PROBLEMY GEOLOGII INŻYNIERSKIEJ W POLSCE (WPGI), która odbędzie się w Łodzi i będzie zawierała komponent międzynarodowy pod egidą UGEG EGS (EuroGeoSurveys) i ELGIP (European Large Geotechnical Institutes Platform),
- dyskusja nad planowanymi działaniami w ramach trzech głównych zakresów tematycznych UGEG: Integrated City Information Modelling, Geo-environmental pressure in urban areas, Geoscience communication for cities,
- dyskusja nad dalszym kierunkiem rozwoju narzędzia Urban Geo-Climate Footprint (UGF), służącym do grupowania i klasyfikowania miast z geologicznego punktu widzenia. Narzędzie to pozwala w sposób szybki i przystępny dla specjalistów nie będących geologami na definiowanie czynników geologicznych oddziaływujących na miasta i ich najbliższe otoczenie.
Członkowie Grupy Eksperckiej Urban Geology (UGEG) podczas przerwy w obradach w Namurze. Dzień drugi spotkania
Wycieczka terenowa podczas trzeciego dnia spotkania, zorganizowana przez Belgijską Służbę Geologiczną składała się z dwóch części. Pierwsza z nich obejmowała wizytę w byłej kopalni żelaza, ołowiu i cynku Savena w Vedrin koło Namuru, która obecnie wykorzystywana jest jako ujęcie wody dla miasta. Problematyka geologii miejskiej skupia się także na zagadnieniach nieczynnych i rekultywowanych kopalń.
Rejon Namuru jest obszarem, gdzie w okresie powojennym zakończono działalność kopalń podziemnych, ale nie zlikwidowano leja depresji powstającego wskutek silnego odwadniania wyrobisk podziemnych. Wizyta w kopalni będąca pierwszą częścią wycieczki terenowej ilustrowała potrzebę utrzymania regulacji stosunków wodnych i odwadniania kopalni w celu ochrony infrastruktury podziemnej i naziemnej miasta, które rozbudowywało się w okresie funkcjonowania kopalni.
Dodatkowo, pierwsza część wycieczki pozwoliła geologom z grupy UGEG na zapoznanie się z powtórnym wykorzystaniem przestrzeni podziemnej miasta – korytarzy starej kopalni w żyłach hydrotermalnych z mineralizacją markasytu, pirytu i galeny w skałach węglanowych do ujmowania wód podziemnych na potrzeby ludności. Woda po odpowiednim uzdatnieniu jest dostarczana do mieszkańców miasta przez sieć wodociągową.
Korytarze byłej kopalni są wykorzystywane do konserwacji urządzeń podziemnych stacji poboru i uzdatniania wody. Trzeci dzień spotkania
Ze względu na silny dopływ wód oraz obecność nacieków żelazistych niezbędnym wyposażeniem w trakcie wycieczki były kombinezony ochronne
Wody podziemne są doprowadzane do punktu uzdatniania. Rdzawe zabarwienie osadów związane jest z dużą zawartością żelaza
Nacieki na ścianach podziemnych korytarzy będące efektem infiltracji wód bogatych w wapń i żelazo
Druga część wycieczki terenowej pozwoliła na odwiedzenie działającej podziemnej kopalni wapieni dewońskich (fran). Są tam wydobywane wysokiej jakości, czarne wapienie (czasami zwane marmurami) o nazwie handlowej Noir de Mazy (lub Noir de Golzinne). Kamień ten jest wykorzystywany m.in. do renowacji obiektów dziedzictwa kulturowego, takich jak Wersal czy Taj Mahal, zrobiona jest z niego także płyta nagrobna królowej Elżbiety II. Złoże udostępnione jest upadową o nachyleniu ok. 25 stopni. Bloki skalne uzyskiwane są za pomocą diamentowych pił linowych.
Strop kopalni wapieni zabezpieczony jest przez system filarów ochronnych. Złoże jest udostępnione zgodnie z upadem warstw skalnych
Widok na ścianę wydobywczą. System eksploatacji umożliwia uzyskanie bloków kamienia, z których po obróbce można uzyskać np. płyty
8. Ogólnopolskie Sympozjum WSPÓŁCZESNE PROBLEMY GEOLOGII INŻYNIERSKIEJ W POLSCE (WPGI) jest zaplanowane na jesień 2024 r i zostanie zorganizowane przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy. Wydarzenie odbywa się cyklicznie co 3 lata. Uczestniczą w nim przedstawiciele z różnych regionów kraju, charakteryzujących się odmiennymi warunkami i problemami natury geologicznej. Sympozjum cieszy się dużym zainteresowaniem i jest jednym z największych krajowych wydarzeń naukowych, które poświęcone jest przede wszystkim zagadnieniom z dziedziny geologii inżynierskiej. W przyszłorocznej edycji, w odróżnieniu od poprzednich, oprócz części poświęconej krajowej problematyce zagadnień związanych z branżą geologii inżynierskiej, znajdzie się także silny komponent międzynarodowy w postaci prelekcji i warsztatów w języku angielskim.
Spotkanie w Namurze należy uznać za bardzo owocne. Członkowie grupy eksperckiej UGEG pozytywnie przyjęli zaproszenie na konferencję WPGI.
Komunikat 8.WPGI
Tekst: Jakub Kobiela, Grzegorz Ryżyński i Anna Stawicka
Zdjęcia: Jakub Kobiela, Francesco La Vigna (ISPRA), Silvia Mariotti (ISPRA)
