W czerwcu 2024 r. w Czechach odbyło się kolejne, już piąte spotkanie robocze projektu SEMACRET („Sustainable exploration for orthomagmatic (critical) raw materials in the UE: Charting the road to the green energy transition” – “Zrównoważone poszukiwanie złóż surowców krytycznych ze skał magmowych w UE: Wyznaczenie sposobu przejścia na zieloną energię”). Głównym celem realizowanego od 2022 r. projektu jest zwiększenie elastyczności dostaw surowców (w tym również krytycznych poprzez rozwój prac poszukiwawczych i badanie możliwości ich wydobycia w Unii Europejskiej. Podczas spotkania Państwowy Instytut Geologiczny – PIB reprezentowali: dr inż. Olga Rosowiecka, prof. dr hab. Stanisław Mikulski, dr inż. Kinga Bobek oraz dr inż. Tomasz Bieńko.
Uczestnicy spotkania projektu SEMACRET w Pradze
W ciągu dwóch dni uczestnicy projektu dyskutowali o postępach w pracach badawczych, wymieniali się swoją wiedzą i planowali dalsze kroki pracy. Głównym wyzwaniem, które stoi na obecnym etapie projektu jest integracja szerokiego spektrum danych: od pomiarów geochemii gleb i skał, pomiarów geofizycznych po mapowanie perspektywiczności w skali regionalnej i lokalnej. Dlatego też dyskusja została podzielona pomiędzy kilka zespołów naukowych z różnych dyscyplin i miejsc referencyjnych. Najatrakcyjniejszym punktem spotkania była możliwość odwiedzenia jednego z obiektów będących przedmiotem badań projektu SEMACRET - waryscyjskiej, ultramaficznej intruzji Ransko, w której obecna jest bogata mineralizacja siarczkowa. W masywie ultramaficznym oprócz niklu, miedzi i cynku występują również pierwiastki z grupy platynowców.
Terenowa sesja na pierwszym ze stanowisk w trakcie wycieczki do masywu Ranska
Interesujące okazy bogate w mineralizację siarczkową, dostępne na wyciągnięcie dłoni
W ramach projektu SEMACRET zaplanowano wykonanie szczegółowych badań geologicznych wybranych europejskich systemów ortomagmowych, zawierających nagromadzenia takich pierwiastków jak nikiel, miedź, chrom, tytan, wanad czy metale z grupy platynowców. Badania prowadzone są na terenie pięciu najbardziej perspektywicznych obszarów zmineralizowanych w Europie:
- Akanvaara (V-Cr-PGE) w północnej Finlandii (Lapland Greenstone Belt),
- Beja (V-Ti) w Portugalii (Variscan Massif),
- Ransko (Ni-Cu-Co-PGE) w Czechach (Bohemian Massif),
- Suwałki (Fe-Ti, Masyw Suwalski) w Polsce,
- strefa Strzegomiany – Kunów (V-Ti, Ofiolit Ślęży) w Polsce.
W obszarach tych prowadzone są multidyscyplinarne badania prospekcyjne, m.in.: geofizyczne (naziemne oraz z wykorzystaniem dronów i śmigłowców), geochemiczne (gleby, roślin i skał), petrologiczne i geochemiczne.
Końcowa interpretacja pozyskanego materiału badawczego, w połączeniu z informacjami archiwalnymi, ma doprowadzić finalnie do opracowania trójwymiarowych modeli rozprzestrzenienia mineralizacji w złożach.
Ciekawym aspektem projektu jest udział zespołu socjologów, którzy zbadają społeczną świadomość na temat znaczenia surowców krytycznych dla gospodarki oraz akceptację lokalnych społeczności dla prowadzenia badań poszukiwawczych i prac wydobywczych.
Efektami całego projektu, którego zakończenie przewiduje się na 2025 rok, mają być:
- skuteczne ukierunkowanie poszukiwań surowców mineralnych, skutkujące nowymi odkryciami w UE,
- dywersyfikacja dostaw surowców krytycznych z krajów trzecich,
- przejrzystość i porównywalność ocen poszukiwań zasobów mineralnych i potencjału wydobywczego w krajach UE,
- lepsze kształtowanie polityki dotyczącej dostaw surowców w UE,
- odporne, zrównoważone i zabezpieczone łańcuchy dostaw surowców (również krytycznych) dla ekosystemów przemysłowych UE, wspierających równoczesne transformacje ekologiczne i cyfrowe.
Projekt koordynowany jest przez Uniwersytet w Oulu (Finlandia) i zrzesza 17 międzynarodowych jednostek naukowo–badawczych oraz partnerów przemysłowych z różnych krajów europejskich, w tym: Uniwersytet Cardiff (Wielka Brytania), Uniwersytet Lizboński (Portugalia), Czeską Służbę Geologiczną (Republika Czeska), Narodowe Centrum Badań Naukowych CNRF (Francja), Uniwersytet Techniczny w Wiedniu (Austria), Uniwersytet w Mediolanie (Włochy), czy Park Przemysłowo-Technologiczny „Nave” (Hiszpania).
Międzynarodowe konsorcjum zostało powołane w ramach europejskiego grantu „Horizon Europe – the Framework Programme for Research and Innovation (2021-2027)”.
Tekst: Olga Rosowiecka, Tomasz Bieńko
Zdjęcia: https://semacret.eu/2024/06/18/consortium-meeting-in-czech-republic/
