20 września 2024 r. w siedzibie Oddziału Świętokrzyskiego PIG-PIB w Kielcach odbyła się XXIX edycja Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej "Kamień w złożu, krajobrazie i architekturze". W konferencji wzięło udział 55 osób reprezentujących sześć placówek naukowych oraz trzynaście instytucji i firm.
Gośćmi honorowymi byli:
- dr Olimpia Kozłowska, Zastępca dyrektora ds. państwowej służby geologicznej PIG-PIB ,
- dr Agnieszka Sternicka, przedstawicielka Departamentu Nadzoru Geologicznego i Polityki Surowcowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska,
- prof. dr hab. inż. Marek Nieć, Kierownik Zakładu Gospodarki Zasobami Mineralnymi, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN,
- mgr inż. Wojciech Chudzik, Kierownik ds. geologii i wsparcia górniczego Holcim Kruszywa Sp. z o.o.,
- mgr inż. Iwona Kędzierska-Gębska, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach,
- mgr inż. Katarzyna Łątka, Geolog Powiatowy w Starostwie Powiatowym w Kielcach,
- mgr Grzegorz Grzegorzewski, Geolog Powiatowy Urząd Miasta Kielce,
- dr inż. Tomasz Łątka, Kierownik Europejskiego Centrum Edukacji Geologicznej,
- mgr Michał Poros, Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Gmin „Geopark Świętokrzyski”.
Otwarcie konferencji
Konferencję otworzyła mgr inż. Ewelina Bąk, która po przywitaniu Gości oddała głos Dyrektorowi Oddziału Świętokrzyskiego PIG-PIB – dr. Sylwestrowi Salwie. Podziękował on uczestnikom za przybycie i przekazał głos dr Olimpii Kozłowskiej. Podkreśliła ona znaczenie konferencji dla przepływu informacji pomiędzy placówkami naukowymi a instytucjami, w tym samorządowymi i firmami. Wskazała też na brak referatów dotyczących problemów przemysłu wydobywczego (związanych w regionie świętokrzyskim głównie z kurczeniem się obecnych terenów eksploatacyjnych i pozyskiwaniem nowych).
Dr Sylwester Salwa wita przybyłych gości
Wystąpienie dr Olimpii Kozłowskiej, Zastępcy dyrektora ds. państwowej służby geologicznej
Następnie Dyrektor Sylwester Salwa złożył na ręce dr Agnieszki Sternickiej podziękowanie dla Ministra Klimatu i Środowiska za objęcie XXIX edycji Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Kamień w złożu, krajobrazie i architekturze” patronatem honorowym. Dr Agnieszka Sternicka podkreśliła fakt, że konferencja stanowi bardzo dobrą platformę do wymiany doświadczeń z różnych dziedzin związanych z pozyskaniem, obróbką i zastosowaniem surowców skalnych.
Wystąpienie Agnieszki Sternickiej z Departamentu Geologii Ministerstwa Klimatu i Środowiska
W ramach konferencji wygłoszono trzynaście referatów o zróżnicowanej tematyce.
Dr Michał Ruszkowski (MKiŚ) wskazał niskie koszty produkcji jako główną przyczynę dominacji chińskich produktów na rynku kamieniarskim. Niewielkie zainteresowanie społeczeństwa wyrobami kamieniarskimi tłumaczył brakiem przekazu, że mogą być one tanie i konkurencyjne w stosunku do przedmiotów wykonanych z innych surowców. Jako mankament przemysłu kamieniarskiego wskazywał brak różnicowania nazewnictwa skał, które obecnie ogranicza się do trzech: granit, marmur i piaskowiec. W drugiej prezentacji skupił się na promowaniu przemysłu kamieniarskiego i przedstawianiu jego historii we współczesnej pop kulturze: komiksach, grach planszowych i komputerowych oraz filmach.
Dr Michał Ruszkowski
Dr inż. Zbigniew Złonkiewicz (PIG-PIB, Kielce) omówił budowę geologiczną złoża środkowodewońskich wapieni Bolechowice, historię ich eksploatacji sięgającą XVI w. oraz przykłady zastosowania. Wskazał na fakt zniszczenia złoża, jako surowca blocznego, na skutek wadliwej eksploatacji przy użyciu materiałów wybuchowych.
Dr inż. Zbigniew Złonkiewicz
Mgr Olgierd Pedrycz (PIG-PIB, Kielce) przedstawił środowisko sedymentacji żyweckich wapieni stromatoporoidowo-koralowcowych eksploatowanych w Kopalni Kruszywa Osiny.
Mgr Olgierd Pedrycz
Dr hab. inż. Marek Rembiś prof. AGH (AGH, Kraków) poświęcił swoje wystąpienie coraz powszechniej stosowanym konstrukcjom gabionowym. Wskazał na ich liczne zalety, takie jak stosunkowo łatwy montaż oraz ewentualne naprawy, przepuszczalność wody czy walory estetyczne. Omówił także najczęściej popełniane błędy w ich wykonaniu – głównie niewłaściwy dobór kamienia o słabych parametrach fizyko-mechanicznych.
Dr hab. inż. Marek Rembiś prof. AGH
Mgr inż. Łukasz Oczkowski (PIG-PIB, Kielce) w prezentacji, której współautorem był dr hab. inż. Marek Rembiś prof. AGH, przedstawił ocenę morfologii powierzchni spękań rozdzielczych w różnych typach piaskowców metodą profilometrii laserowej.
Mgr inż. Łukasz Oczkowski
Dr hab. inż. Jan Bromowicz prof. AGH (współautor dr inż. Janusz Magiera, emerytowany pracownik AGH, Kraków) omówił kamieniarkę dwóch romańskich budowli: opactwa cystersów w Jędrzejowie i kościoła pw. Świętego Jana Chrzciciela w Prandocinie. W obu przypadkach wykorzystano jasnoszary piaskowiec różnoziarnisty wieku badeńskiego, który wydobywano w niewielkich łomach w okolicy Prandocina oraz Korytnicy koło Sobkowa.
Dr hab. inż. Jan Bromowicz prof. AGH
Dr hab. inż. Barbara Radwanek-Bąk (IGSMiE PAN, Kraków) zabrała słuchaczy w podróż do Arabii Saudyjskiej i pokazała surowce skalne wykorzystane w tamtejszej architekturze. Jest to na ogół materiał lokalny, jak np. ciemne łupki krystaliczne w mieście Rijal Almaa, połączone z białymi elementami, wykonanymi z marmuru lub kwarcu, często w formie szachownicy. W Dżeddzie natomiast dominują budynki wykonane z neogeńskich wapieni.
Dr hab. inż. Barbara Radwanek-Bąk
Dr inż. Izabela Jamorska (Uniwersytet M. Kopernika, Toruń) przedstawiła współczesną kamieniarkę kampusu Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Obejmuje ona zarówno skandynawskie granity i gnejsy, polskie granity ze Strzelina, marmury i wapienie morawickie, z których wykonane są posadzki, schody oraz chodniki na zewnątrz budynków.
Dr inż. Izabela Jamorska
Dr Tomasz Pawlik (GDDKiA, Wrocław) omówił przykładowe geostanowiska południowej części Wzgórz Strzegomskich i wyniki ich waloryzacji. Obszar ten, pomimo silnie rozwiniętego przemysłu wydobywczego, posiada duży, lecz niewykorzystany potencjał geoturystyczny. Brak też infrastruktury w postaci tablic informacyjnych i ścieżek edukacyjnych.
Dr Tomasz Pawlik
Dr hab. Anna Fijałkowska-Mader prof. PIG-PIB (PIG-PIB, Kielce) i mgr Grzegorz Szlefarski w referacie, którego współautorem był mgr Witold Wesołowski, przedstawili budowę geologiczną złoża dolnotriasowych piaskowców tumlińskich oraz historię ich eksploatacji w kamieniołomie Wykień (Wzgórza Tumlińskie), sięgającą XIX w. Podali również przykłady ich różnorodnego zastosowania – od żaren i kół młyńskich, przez elementy architektoniczne po okładzinę pieców hutniczych.
Mgr Grzegorz Szlefarski
Dr inż. Zbigniew Złonkiewicz i dr hab. Anna Mader prof. PIG-PIB w prezentacji, której współautorem był dr Paweł Król (MNK, Kilce) omówili budowę geologiczną Wzgórza Wietrznia w Kielcach oraz historię eksploatacji środkowodewońskich wapieni w kamieniołomach Wietrznia, Międzygórze i Międzygórze II, zlokalizowanych na tym wzgórzu a stanowiących obecnie rezerwat przyrody im. Zbigniewa Rubinowskiego, administrowany przez Geonaturę Kielce.
Dr hab. Anna Mader prof. PIG-PIB
Mgr inż. Izabela Tercjak (PIG-PIB, Kielce) scharakteryzowała pod kątem petrogaficznym nowy, bardzo rzadki kamień dekoracyjny – dianit, nazywany niebieskim nefrytem, występujący na Syberii w południowej Jakucji. Zbudowany jest on z włóknistych amfiboli wapniowych i sodowych oraz skaleni. Powstał na kontakcie alkalicznych granitów i osadowych skał węglanowych.
Mgr inż. Izabela Tercjak
Po dyskusji Ewelina Bąk podziękowała prelegentom i uczestnikom oraz zaprosiła do udziału w przyszłorocznej konferencji.
Tekst Anna Fijałkowska-Mader, Ewelina Bąk
Zdjęcia: Agnieszka Milianowicz
Konferencja została zorganizowana w ramach zadania „Współpraca krajowa w zakresie geologii i promocja działań państwowej służby geologicznej w latach 2024–2026” i sfinansowana ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
