Wkrótce rozpoczną się konsultacje projektu ustawy o zapewnieniu dostępu do surowców krytycznych, kluczowej dla wdrożenia europejskiego rozporządzenia CRMA (Critical Raw Materials Act), które ma na celu zapewnienie stabilnych, bezpiecznych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych dla gospodarki UE. Polski projekt ustawy określa zasady implementacji CRMA oraz obowiązki krajowych instytucji. Dokument ten powiązany jest z nową polityką surowcową państwa, której projekt ma trafić do Rady Ministrów jeszcze w tym roku. Szczegóły działań podjętych w tym zakresie podczas briefingu prasowego przedstawili: Główny Geolog Kraju – prof. Krzysztof Galos oraz prof. Krzysztof Szamałek, dyrektor Państwowego Instytutu Geologicznego-PIB.
CRMA wprowadza rozróżnienie na surowce krytyczne (CRM) i strategiczne (SRM), z których te drugie są niezbędne m.in. dla transformacji energetycznej, cyfrowej oraz dla sektora obronnego i kosmicznego. Rozporządzenie wyznacza cele na 2030 r., m.in. w zakresie minimalnych poziomów zabezpieczenia UE w surowce mineralne i wyznacza następujące parametry: co najmniej 10% zużycia CRM ma pochodzić z wydobycia w UE, 40% z przetwórstwa oraz 25% z recyklingu, przy ograniczeniu importu z jednego państwa spoza UE do maks. 65%. Zobowiązuje również państwa członkowskie do tworzenia krajowych programów poszukiwań tych surowców, monitorowania ryzyk i tworzenia zapasów strategicznych.
W Polsce działania te będą realizowane m.in. przez przygotowany wspólnie przez MKiŚ i PIG-PIB Krajowy Program Poszukiwań Surowców Krytycznych. Celem realizacji Krajowego Programu jest identyfikacja nieudokumentowanych jeszcze złóż kopalin stanowiących potencjalne źródła surowców krytycznych, takich jak: miedź, grafit, platynowce czy fosforyty. Program ten wpisuje się w szerszy plan budowania suwerenności surowcowej Polski i Unii Europejskiej.
Eksperci z Polski uczestniczą w wielu międzynarodowych projektach i europejskich działaniach związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa surowcowego. Rozporządzenie wprowadziło europejskie standardy współpracy w tym względzie celem stopniowego osiągania coraz wyższego poziomu niezależności dostaw surowców. To z kolei jest warunkiem dalszego rozwoju naszej gospodarki i społeczeństwa – powiedział prof. Krzysztof Szamałek, dyrektor PIG-PIB.
Prof. Krzysztof Szamałek podczas swojego wystąpienia (fot. MKiŚ)
Jak podkreślił Główny Geolog Kraju, prof. Krzysztof Galos, bez surowców krytycznych nie jest możliwy rozwój nowoczesnej i zrównoważonej gospodarki, dlatego tak ważne są zarówno nowe ramy legislacyjne, jak i strategiczne projekty poszukiwawcze.
Pierwszy rok wdrażania CRMA był czasem intensywnej pracy, realnych decyzji i pierwszych konkretnych efektów. Dwa działania są ważnymi przykładami tego, co osiągnięto do tej pory. Po pierwsze – wybór strategicznych projektów, po drugie – przygotowanie projektu Krajowego Programu Poszukiwania złóż do produkcji surowców krytycznych. Wdrożenie CRMA i inne działania nierozerwalnie związane z projektowaną ustawą o zapewnieniu dostępu do surowców krytycznych, to ważne kroki na długiej drodze do poprawy bezpieczeństwa surowcowego Unii Europejskiej, w tym Polski – podsumował prof. Krzysztof Galos.
W marcu br. Komisja Europejska ogłosiła pierwszą listę 47. projektów strategicznych, wśród których do realizacji znalazły się dwa projekty z Polski: zakład rafinacji pierwiastków ziem rzadkich w Puławach (firma Mkango z Grupą Azoty) oraz zakład recyklingu baterii wraz z instalacją odzysku surowców krytycznych Polvolt w Zawierciu (firma Elemental). Projekty te mają stać się ważnym przyczynkiem do poprawy bezpieczeństwa surowcowego zarówno Polski, jak i Unii Europejskiej, w zakresie m.in. pierwiastków ziem rzadkich, litu, niklu czy kobaltu.
Materiały:
Prezentacja Dostęp do surowców krytycznych. Nowe ramy prawne i strategia krajowa.
Tekst: Artur Baranowski
Zdjęcia: MKiŚ (Zbigniew Przybysz)
