12 czerwca 2025 r. w Warszawie odbył się XIII Kongres Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła pod hasłem „AI i pompy ciepła – fundamenty energetyki przyszłości”. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy był partnerem merytorycznym wydarzenia. Od wielu lat wspieramy rozwój branży gruntowych pomp ciepła (GPC), które są jednym z najbardziej wydajnych i niskoemisyjnych źródeł ciepła obecnie dostępnych na rynku.
Główny Geolog Kraju prof. dr hab. inż. Krzysztof Galos wygłasza przemówienie otwierające XIII Kongres PORT PC
W czasie sesji otwierającej, która wprowadzała do zagadnień całego Kongresu, przemówienie wygłosił prof. dr hab. inż. Krzysztof Galos, Główny Geolog Kraju. Podziękował Organizacji PORT PC za wkład w przemianę energetyczną Polski, przedstawił dane dotyczące rynku energetycznego w Polsce oraz poruszył temat nadchodzących zmian legislacyjnych, które mają ułatwić proces projektowania i dokumentowania otworowych wymienników ciepła (GPC).
W sesji otwierającej wziął też udział Philippe Dumas – Sekretarz Generalny European Geothermal Energy Council, który przedstawił referat o perspektywach i wyzwaniach stojących przed branżą ciepłowniczą. Podkreślił, że pompy ciepła przyczyniają się do dekarbonizacji procesów przemysłowych, a urządzenia geotermalne nie tylko produkują ciepło, ale również - w dobie ocieplającego się klimatu - mogą być świetnym rozwiązaniem dostarczającym chłód do budynków.
Na stoisku obsługiwanym przez ekspertów Instytutu prezentowany był m.in. interdyscyplinarny projekt pn. „Mapa potencjału geotermii niskotemperaturowej (MPGN) w skali 1:50 000”, który łączy naukowe podejście do geologii z branżowym zastosowaniem technologii pomp ciepła. "Mapa..." jest narzędziem GIS, umożliwiającym przeglądanie różnego rodzaju danych dotyczących przewodności termicznej gruntów i skał. Na kilku warstwach informacyjnych każda zainteresowana osoba może zupełnie bezpłatnie przeglądać arkusze map dla kilku obszarów Polski, obrazujące przewodność termiczną, przewidywaną wydajność gruntowych pomp ciepła oraz możliwości wykonywania tego typu instalacji w zależności od uwarunkowań środowiskowych. Ponadto serwis mapowy zawiera informacje o przewidywanej przewodności termicznej gruntów i skał na terenie całej Polski, skompilowane w chmurę punktów z kilkunastu tysięcy archiwalnych otworów geologicznych i hydrogeologicznych. Oprócz tego "Mapa..." umożliwia przeglądanie danych istniejących już instalacji GPC, takich jak uzyskana moc, wydajność czy wybrane parametry techniczne samych pomp ciepła.
Na stoisku Instytutu rozmawiano także o technologiach związanych z magazynowaniem ciepła w gruncie, skałach i nie tylko. Eksperci PIG-PIB przedstawiali swoje badania związane z otworowymi magazynami energii cieplnej (ang. BTES - Borehole Thermal Energy Storage) oraz magazynami ciepła w warstwach wodonośnych (ang. Aquifer Thermal Energy Storage). Obie technologie pozwalają gromadzić energię cieplną pod ziemią w czasie okresów cieplejszych, aby odzyskiwać ją podczas sezonów grzewczych.
Eksperci Państwowego Instytutu Geologicznego zaangażowani w promowanie tematyki geotermii niskotemperaturowej oraz magazynowania ciepła
W tym roku uczestnicy Kongresu mogli wysłuchać prezentacji i wziąć udział w panelach dyskusyjnych dotyczących głównie możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji (AI). Nie tylko przy samym zarządzaniu energią – kiedy użytkownicy potrzebują mniej lub więcej ciepła, ale również przy projektowaniu i optymalizacji instalacji ciepłowniczych. Może się to znacząco przyczynić do rozwoju technologii gruntowych pomp i magazynów ciepła, które dzięki wsparciu SI będą lepiej dostosowywać się do potrzeb użytkowników. Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej istniejące już dziś aplikacje wykorzystujące sztuczną inteligencję mogą w skali globalnej dać oszczędności nawet 300 TWh rocznie, czyli niemalże dwa razy więcej, niż obecna produkcja energii elektrycznej w Polsce.
Kuluarowe rozmowy na temat rozwoju rynku gruntowych pomp ciepła z uczestnikami Kongresu
Ponadto w czasie Kongresu dyskutowano na temat wyzwań stojących przed branżą, prezentowano dobre praktyki i pomysłowe rozwiązania, jak na przykład istniejąca w Lidzbarku Warmińskim Ciepłownia przyszłości, która korzysta z płytkiej geotermii. Oprócz tego odbyła się cała sesja poświęcona geotermalnym pompom ciepła, w czasie której zagraniczni goście w ramach projektu GeoBOOST prezentowali projekty ze swoich krajów, dzielili się swoimi doświadczeniami i opowiadali o najskuteczniejszych rozwiązaniach.
Stoisko Państwowego Instytutu Geologicznego, jak co roku, cieszyło się dużym zainteresowaniem. Uczestnicy Kongresu mogli nie tylko zapoznać się z projektami Mapa Potencjału Geotermii Niskotemperaturowej oraz OptiSGE, ale także z danymi dotyczącymi podziemnego magazynowania energii w górotworze (BTES) oraz warstwach wodonośnych (ATES). Dodatkowo promowano dostęp do darmowych danych geologicznych dostępnych online na portalach mapowych Instytutu - GEOLOGIA oraz GEOLOG oraz udzielano informacji, jak z nich korzystać. Przedstawiciele branży gruntowych pomp ciepła pozytywnie wypowiadali się o projektach Instytutu, podkreślając imponującą ilość udostępnianych danych geologicznych, kluczowych na etapie projektowania otworowych wymienników ciepła.
Na liczne pytania przedstawicieli branży odpowiadają eksperci z Zakładu Geologii Inżynierskiej i Geotermii Płytkiej, Zakładu Geologii Środowiskowej oraz Zakładu Geologicznych Baz Danych PIG-PIB
Relację z kongresu można znaleźć na oficjalnej stronie wydarzenia: https://portpc.pl/kongres/.
Wszystkie prezentacje można pobrać ze strony organizatora: https://portpc.pl/materialy-2025/.
Tekst: Jakub Jabłoński
Zdjęcia: Jakub Jabłoński i organizatorzy
Udział PIG-PIB w XII kongresie PORT PC został sfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach zadań psg pn.: „Mapa potencjału geotermii niskotemperaturowej Polski (MPGN) w skali 1:50 000. Etap I - zadanie ciągłe” oraz „Współpraca krajowa w zakresie geologii i promocja działań państwowej służby geologicznej w latach 2024 – 2026”
