Zakończyły się prace kolejnej ekspedycji do Mongolii, której celem było poszukiwanie surowców krytycznych (Mo i W) w okolicach miejscowości Taishir, które trwały od 14 czerwca do 4 lipca 2025 r. Obszar badań położony był na północ od rzeki Zavkhan w prowincji Govi-Ałtaj, w południowo-zachodnim obrzeżeniu Gór Khangay. Badaniami terenowymi po raz kolejny kierował dr Rafał Sikora z Zakładu Geologii Regionalnej i Złożowej Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB. Udział w nich wzięli również dr Marcin Kania i dr Rafał Małek z tego samego zakładu, Andrzej Chmielewski z Zakładu Polityki Surowcowej oraz przedstawiciele oddziałów regionalnych Adam Kozłowski (Oddział Karpacki) i Andrzej Piotrowski (Oddział Górnośląski).
Podobnie do lat poprzednich prace polegały na rozpoznaniu krystalicznych formacji skalnych i potencjalnych stref, w których może znajdować się nagromadzenie cennych pierwiastków. W trakcie prospekcji wykonywano pomiary in-situ przenośnymi spektrometrami rentgenowskimi (pXRF), pobierano próbki szlichowe oraz do badań litogeochemicznych i petrologicznych. Dodatkowym efektem badań będzie ustalenie wieków skał krystalicznych, z których zbudowany jest obszar badań.
Obóz polskiej ekspedycji w Taishir (fot. R. Sikora)
Dominują tu różne odmiany neoproterozoicznych i późnopaleozoicznych granitów i ryolitów, którym towarzyszą wystąpienia gabr, gabrodiorytów i bazaltów (również neogeńskich). Lokalnie występują również skały węglanowe neoproterozoiczno-dolnokambryjskiej grupy Tsagaan olom. Dotychczasowe doświadczenia badaczy z PIG-PIB wskazują, że badania wieku radiometrycznego skał w tej części Mongolii mogą zweryfikować dotychczasową wiedzę na ten temat.
Pobór próbek szlichowych przez Marcina Kanię i Adama Kozłowskiego (fot. A. Piotrowski)
Szlichowanie próbek. Na fotografii Adam Kozłowski (z lewej) i Andrzej Piotrowski (fot. R. Sikora)
Andrzej Piotrowski podczas badań wychodni ryolitów (fot. R. Sikora)
Rafał Małek podczas rekonesansu wychodni granitowych (fot. A. Chmielewski)
Andrzej Chmielewski w trakcie wykonywania pomiarów XRF in-situ (fot. R. Małek)
Rafał Sikora przy odsłonięciu ryolitów neoproterozoicznej formacji Zavkhan (fot. A. Piotrowski)
Progi skalne w okresie letnim są suche, jednak wody płynące w okresie roztopów i intensywnych opadów tworzą w tych miejscach wodospady (fot. R. Sikora)
Niejednokrotnie prace terenowe wymagały pokonania stromych ścian skalnych rozwiniętych wzdłuż uskoków tektonicznych (fot. R. Sikora)
Ważnym elementem prowadzenia prac jest kontakt z miejscową ludnością, a szczególnie z lokalną administracją. W tym celu do obozu zaproszono przedstawicieli gminy Taishir, którym zaprezentowano uczestników ekspedycji, cel i sposób prowadzenia badań. Nasi koledzy podkreślili również poszanowanie dla miejscowej przyrody i tradycji kulturowych, co zostało bardzo dobrze przyjęte przez wizytujących bazę terenową. Na dowód dobrych stosunków dokonywano zakupów tuszy kóz i baranów u miejscowych pasterzy. Ponadto obóz przez cały czas funkcjonowania otwarty był na goszczenie przejeżdżających obok koczowników i każdy z odwiedzających był częstowany strawą oraz napojami. Tego typu postępowanie jest tradycją w tej części świata.
W dniach 20-21 czerwca 2025 r. baza została odwiedzona przez delegację pracowników polskiej ambasady w Ułan Bator z Jego Ekscelencją Ambasadorem Krzysztofem Bojko na czele. Było to kolejne, tym razem terenowe spotkanie, podczas którego pojawiły się również władze miejscowe. Miało ono przebieg oficjalny, co nie zaszkodziło, by przebiegło we wspaniałej atmosferze i przy interesujących rozmowach nie tylko o wykonywanych badaniach, ale również służyło wymianie doświadczeń z Mongolii i innych części Azji.
Wspólna fotografia uczestników wyprawy oraz gości z Ambasady RP w Ułan Bator, przedstawicieli lokalnych władz oraz koczowników. W tle górzysty obszar badań. (fot. Odkhuu)
W ramach promocji nauk o Ziemi i obecności polskich geologów w Mongolii odbyło się również spotkanie z uczniami i nauczycielami szkoły podstawowej w Taishir, podczas którego przeprowadzono rozmowy o geologii, zainteresowaniach dzieci i młodzieży. Na koniec spotkania przekazano szkole gitarę oraz przewodnik do rozpoznawania skał i minerałów, które zostały ufundowane przez członków ekspedycji.
Wspólna fotografia uczestników ekspedycji z uczniami i nauczycielami szkoły podstawowej w Taishir (fot. Odkhuu)
Prezentacja sposobu wykonywania pomiarów geochemicznych w terenie. Objaśnia Rafał Sikora, prezentuje Andrzej Piotrowski (fot. R. Małek)
Rozmowa z uczniami o skałach, na fotografii Rafał Sikora i Rafał Małek, tłumaczem był dr Odpurev Ghankhujak (fot. M. Kania)
Moment przekazania szkole gitary ufundowanej przez uczestników wyprawy. Funkcję obozowego gitarowego pełni Adam Kozłowski (fot. Odkhuu)
Gitara z logo Państwowego Instytutu Geologicznego-PIB jako trwały dowód udanej współpracy i naszej obecności w Taishir, dar od uczestników wyprawy na tle drzwi do jurty (fot. R. Sikora)
Założony harmonogram prac przebiegał bez zakłóceń i zdecydowanie należy podkreślić, że efektem ekspedycji jest również integracja między pracownikami PIG-PIB, tzw. dotarciem się zespołu w obliczu różnych wyzwań związanych z pracą w terenie, wspólnym obozowaniem w jurtach i dzieleniem się obowiązkami.