19 sierpnia 2025 r. Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy zawarł Porozumienie z Zarządem Głównym Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk o Ziemi w Warszawie (PTPNoZ) w sprawie przekazania Instytutowi oryginalnych materiałów źródłowych do dokumentacji jaskiń oraz kontynuowania współpracy przy aktualizacji i zwiększaniu zasobów podsystemu Centralnej Bazy Danych Geologicznych Jaskinie (CBDG Jaskinie).
Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi przez dekady prowadziło inwentaryzację jaskiń w różnych regionach Polski i zasiliło podsystem CBDG Jaskinie ok. 5 400 dokumentacjami. Liczymy na wznowienie tych działań oraz na to, że w Centralnym Archiwum Geologicznym zagoszczą oryginalne opisy inwentarzowe jaskiń oraz ich plany i przekroje. To bezcenne pierwowzory zestandaryzowanych dokumentacji prezentowanych w serwisie Jaskinie Polski (https://jaskiniepolski.pgi.gov.pl/).
Podpisanie Porozumienia, od lewej: Dyrektor PIG-PIB prof. Krzysztof Szamałek oraz Prezes ZG PTPNoZ dr Jerzy Giżejewski
W dniu 10 września 2025 r. PIG – PIB zawarł także Porozumienie z Polskim Towarzystwem Przyrodników im. Kopernika w Krakowie (PTPK), reprezentowanym przez Prezes Towarzystwa, profesor Elżbietę Pyzę, w sprawie naukowego wsparcia Instytutu w pracach nad rozwojem bazy dokumentacji jaskiń.
Zawiązany przy Sekcji Speleologicznej PTPK w 2022 roku interdyscyplinarny Zespół ds. Dokumentacji Jaskiniowej zrzesza uznanych w Polsce ekspertów-speleologów prowadzących badania w takich dyscyplinach jak: geologia krasu, sedymentologia skał węglanowych, geomorfologia strukturalna, tektonika, paleontologia, kartografia podziemna oraz ochrona środowiska, a także znawców inwentaryzacji przyrodniczej i archeologicznej. Zespół wsparł Instytut w reorganizacji struktury podsystemu CBDG Jaskinie, a teraz odgrywa ważną rolę w przebudowie jego słowników.
Celem tego porozumienia jest wypracowanie wspólnie ze speleologami nowoczesnych, ogólnopolskich standardów dokumentowania jaskiń oraz przystosowanie serwisu Jaskinie Polski do oczekiwań jego użytkowników.
Baza dokumentacji jaskiń powstała, by upowszechniać wiedzę o specyficznych walorach przyrody nieożywionej i ożywionej tego środowiska, a w szczególności by dostarczać geologicznych danych z miejsc niedostępnych dla większości badaczy. Prace nad nią były prowadzone w ramach zadań Państwowej Służby Geologicznej. Obecnie działania zostały wznowione w ramach zadania pn. „Ochrona georóżnorodności, geoedukacja i geoturystyka”. Planujemy ich kontynuację w kolejnych latach.
Tekst: Ewa Machalska
