V Ogólnopolski Kongres Geotermalny

V Kongres Geotermalny Mszczonow 2016 foto zbiorowePolska jest na 14 miejscu w Europie pod względem wykorzystania zasobów wód geotermalnych. Jakie są szanse na zwiększenie wykorzystania tych zasobów? Naukowcy, praktycy, przedsiębiorcy, inwestorzy oraz przedstawiciele instytucji rządowych i samorządów lokalnych przedstawili najnowsze wyniki badań w zakresie geotermii średnio – i niskotemperaturowej.

 

 

Ostatnie miesiące obfitują w kongresy branżowe. Za nami 35. Międzynarodowy Kongres Geologiczny (Kapsztad, RPA), 3. Polski Kongres Geologiczny (Wrocław), Europejski Kongres Geotermalny (Strasburg, Francja) i wreszcie V Ogólnopolski Kongres Geotermalny, który odbył się w dniach 11-13 października w Mszczonowie. Oczywiście, miejsce tego ostatniego kongresu nie było przypadkowe. Mszczonów to ważny punkt na mapie polskiej geotermii. Od wielu lat wody termalne z powodzeniem wykorzystywane są tutaj do celów grzewczych, pitnych i rekreacji. Jak zapewnia burmistrz miasta Grzegorz Kurek, władze samorządowe mają apetyt na więcej i jeśli tylko uda się zrealizować nowy projekt, za dwa lata będziemy świętować otwarcie Park of Poland – niezwykle atrakcyjnej inwestycji wykorzystującej wody termalne.


Organizatorem Kongresu było Polskie Stowarzyszenie Geotermiczne (PSG), skupiające naukowców i praktyków związanych zawodowo lub zainteresowanych badaniem, poszukiwaniem, dokumentowaniem, racjonalną eksploatacją i wykorzystaniem energii geotermicznej, jak również edukacją i promocją w tym zakresie. Od wielu lat w pracach PSG aktywnie uczestniczą pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego (PIG-PIB), którzy prowadząc projekty dotyczące geotermii mają w tej dziedzinie znaczące osiągnięcia.


Ośmioosobowa komisja wnioskowa, w skład której wchodziło czterech pracowników PIG-PIB, z uwagą przysłuchiwała się wszystkim referatom i dyskusjom oraz na bieżąco spisywała wnioski. Wnioski odczytano podczas ceremonii zakończenia i jak zapewniła prof. B. Kępińska zostaną przesłane do odpowiednich organów administracji rządowej. Wnioski dotyczyły m.in.:

 

  1. Konieczności kontynuowania działań zmierzających do rozwoju wykorzystania energii geotermalnej w miastach. Posiadane przez Polskę zasoby geotermalne wręcz narzucają konieczność, aby kierunek ten stał się elementem ogólnokrajowej strategii rozwoju energetyki w tym m. in. opracowywanej Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju.
  2. Konieczności uwzględnienia w zakresie wierceń kryteriów technicznych i technologicznych przy ocenie wniosków dotyczących dotacji lub innych form wsparcia finansowego ze środków publicznych.
  3. Stworzenia systemu ubezpieczenia ryzyka geologicznego.
  4. Uruchomienia możliwości pozyskania dodatkowej informacji hydrogeologicznej i geotermicznej, pochodzącej z nowych otworów wiertniczych realizowanych przez spółki ze znaczącym udziałem kapitałowym Skarbu Państwa. Dane to mogą stanowić istotne źródło informacji o występowaniu i parametrach potencjalnych ujęć wód termalnych w miejscach słabo dotychczas rozpoznanych.
  5. Konieczności wprowadzenia zmian w ustawie Prawo Geologiczne i Górnicze oraz innych stosownych aktach prawnych w zakresie standaryzacji nazewnictwa i definicjach dotyczących zagadnień związanych z geotermią.
  6. Konieczności wykonania Atlasu zasobów wód i energii geotermalnej Sudetów i Przedgórza Sudeckiego jako syntetycznego opracowania wyników badań z dziedziny geologii, hydrogeologii i geofizyki, prezentującego pełne spektrum rozpoznania i potencjalnego występowania wód geotermalnych pod kątem ich ujmowania i zagospodarowania przez przyszłych inwestorów.
  7. Konieczności podniesienia jakości prowadzonych w Polsce robót geologicznych i kwalifikacji ich wykonawców w zakresie wykonywania otworowych wymienników ciepła na potrzeby gruntowych pomp ciepła np. poprzez promowanie wytycznych Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła dotyczących projektowania, wykonania i odbioru.
  8. Konieczności dokumentowania prac geologicznych związanych z instalacją geotermalnych pomp ciepła niezależnie od głębokości otworu wiertniczego dla gruntowego wymiennika ciepła.

 Pełna lista wniosków zostanie wkrótce zamieszczona w serwisie internetowym PIG-PIB.

 

Zapraszamy do obejrzenia relacji z kongresu w formie fotoreportażu.


FOT. 1

Podczas trzech dni obrad w Kongresie udział wzięło około 160 osób – naukowców, praktyków, przedstawicieli instytucji rządowych i samorządów lokalnych, przedsiębiorców, inwestorów, przedstawicieli firm usługowych, doktorantów i studentów. Po raz pierwszy goszczono przedstawiciela Niemieckiej Asocjacji Geotermalnej (BVG) - Gregora Dilgera, który przedstawił referat dotyczący stanu i perspektyw wykorzystania energii geotermalnej w Niemczech (fot. PSG/Globenergia).         

                        

FOT. 2

Otwierając kongres prof. dr hab. inż. Beata Kępińska – prezes Polskiego Stowarzyszenia Geotermicznego podkreśliła, że zainteresowanie wodami geotermalnymi w Polsce jest coraz większe, choć nadal w niewielkim stopniu wykorzystujemy potencjał, którym dysponujemy – „W porównaniu z wieloma innymi krajami wykorzystanie zasobów geotermalnych odbywa się w Polsce na niewielką skalę. Jesteśmy na 14 miejscu w Europie pod względem bezpośrednich zastosowań” (fot. PSG/Globenergia).

 

FOT. 3

Podczas ceremonii otwarcia krótkie przemówienia wygłosili zaproszeni goście, w tym m.in. Roman Wójcik – zastępca prezesa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (na zdjęciu), Andrzej Daniluk – zastępca prezesa zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) w Warszawie oraz Bohdan Cezary Dzierżek – zastępca prezesa WFOŚiGW w Łodzi (fot. PSG/Globenergia).

 

 FOT. 4 

Marcin Mazurowski – zastępca dyrektora Departamentu Geologii i Koncesji Geologicznych w Ministerstwie Środowiska odczytał list ministra Mariusza Oriona Jędryska, Głównego Geologa Kraju, skierowany do organizatorów i uczestników kongresu (fot. PSG/Globenergia).


Podczas dwóch dni kongresu wygłoszono ponad 50 referatów, zaprezentowano 17 posterów, a także odbyły się dwa panele dyskusyjne. Jak zwykle przy tego typu wydarzeniu nie mogło zabraknąć sesji terenowej. Prezes zarządu Geotermii Mazowieckiej Marek Balcer osobiście oprowadził uczestników sesji po Zakładzie Geotermalnym „Mszczonów”.


W tym roku PIG-PIB dołączył do grona partnerów i sponsorów Kongresu Geotermalnego. Pracownicy Instytutu zaangażowali się nie tylko w przygotowanie referatów i posterów, ale wzięli także udział w panelu dyskusyjnym, przewodniczyli sesjom tematycznym, a na stoisku ekspozycyjnym PIG-PIB udzielali informacji na temat zasobów danych geologicznych gromadzonych, przechowywanych i przetwarzanych przez PIG-PIB oraz prezentowali wykorzystywaną do badań właściwości cieplnych skał sondę TRT. Prowadzono także sprzedaż wydawnictw PIG-PIB.


Czas poświęcony zagadnieniom dotyczącym wód termalnych i geotermii niskotemperaturowej był mniej więcej wyrównany. Wodom termalnym poświęcona była m.in. sesja Potencjał i możliwości zagospodarowania wód i energii geotermalnej w Polsce, podczas której zostały zaprezentowane m.in. referaty pracowników PIG-PIB. Sesję rozpoczęła prezentacja podsumowująca dorobek Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB – prekursora w zakresie rozpoznawania i dokumentowania wód termalnych w Polsce. Prof. Józef Chowaniec przedstawił najważniejsze prace rozpoznawczo-dokumentacyjne wód termalnych, w tym te dotyczące udokumentowania zasobów dyspozycyjnych niecki podhalańskiej oraz odkryć wód termalnych na Niżu Polskim (m.in. w Mszczonowie i Uniejowie) oraz w Karpatach zewnętrznych (m.in. w Porębie Wielkiej i Ustroniu).

 

  fot. 5

Geologiczne uwarunkowania i charakterystykę hydrogeochemiczną wód geotermalnych w pierwszym udokumentowanym otworze geotermalnym w woj. świętokrzyskim przedstawiła dr Beata Wiktorowicz z Oddziału Świętokrzyskiego PIG-PIB. Jak wskazują przeprowadzone badania, siarczkowe wody geotermalne o temp. 28,6oC występujące w rejonie Kazimierzy Wielkiej na głębokości 750 m stwarzają wiele możliwości i perspektyw ich wykorzystania (fot. PSG/Globenergia).

 

 fot.6 

Potencjał aglomeracji warszawskiej w zakresie występowania wód termalnych przedstawiono w oparciu o wyniki badań w głębokich otworach wiertniczych. Dr Mariusz Socha (PIG-PIB) wskazał, że największy potencjał i gospodarcze znaczenie mają wody termalne zbiorników kredy i jury dolnej z południowej części aglomeracji stołecznej (fot. A. Bagińska).

 

Podczas sesji pt. Płytka geotermia, pompy ciepła spośród pięciu zaprezentowanych referatów dwa były autorstwa pracowników PIG-PIB. Nowoczesny sposób prezentacji warunków termicznych podłoża skalnego w postaci map potencjału geotermii niskotemperaturowej przedstawił dr Wiesław Kozdrój w referacie pt.  Mapy potencjału płytkiej geotermii: cele opracowania, typy i przykłady z Polski i Europy. W. Kozdrój podkreślił istotne znaczenie tego typu map dla wsparcia rozwoju rynku pomp ciepła jako ważnego segmentu odnawialnych źródeł energii i sposobu na zwalczanie niskiej emisji.

 

Drugi referat pt. Planowanie lokalizacji i optymalizacja wydajności instalacji gruntowych pomp ciepła w obiegu zamkniętym za pomocą map geotermicznych. Wyniki projektu TransGeoTherm dotyczył praktycznego wykorzystania map potencjału płytkiej geotermii. Na przykładzie map geotermicznych opracowanych w efekcie realizacji projektu współfinansowanego ze środków UE dr Maciej Kłonowski zaprezentował możliwości identyfikacji obszarów preferowanych dla montażu pomp ciepła oraz optymalizację ich mocy w zależności od planowanej głębokości i liczby otworów wiertniczych dla pionowych wymienników ciepła.

 

Podczas Kongresu odbyły się dwa panele dyskusyjne. Jeden z nich poświęcony był problematyce pomp ciepła w geotermii. Podczas dyskusji reprezentanci PIG-PIB omówili dotychczasowe osiągnięcia Instytutu w badaniach w tym zakresie oraz tworzeniu baz danych i przetwarzaniu informacji geologicznej i hydrogeologicznej na potrzeby geotermii niskotemperaturowej. Zwrócono uwagę na doświadczenie i gotowość PIG-PIB w podejmowaniu działań ukierunkowanych na opracowanie nowych map potencjału płytkiej geotermii we współpracy z administracją rządową i samorządową oraz innymi podmiotami branżowymi.

 

fot.7

Panel dyskusyjny poprowadził J. Kotyza (pierwszy z lewej), a panelistami byli (od lewej): P. Lachman (prezes PORT PC), A. Karczmarczyk (Viessmann, PORT PC), L Pająk (IGSMiE PAN), L. Wojtan (Friotherm), W. Kozdrój (PIG-PIB), G. Ryżyński (PIG-PIB) (fot. A. Bagińska).

 


 fot. 8

Autorzy posterów mieli „swoje 5 minut” na zaprezentowanie tematyki przed całym audytorium kongresu. Mgr Grażyna Gorczyca z Oddziału Karpackiego PIG-PIB (na zdjęciu) przedstawiła poster Hydrogeotermalne atrakcje Małopolski (fot. A. Bagińska).

 


 DSC 0245

Poster pt. Przestrzenna zmienność temperatury i innych właściwości fizykochemicznych wody mierzonych w otworach geologicznych jako efekt heterogeniczności podłoża skalnego przedstawił w imieniu autorów dr Maciej Kłonowski z Oddziału Dolnośląskiego PIG-PIB (fot. A.Bagińska).

 


 fot. 9

Poster GeoPLASMA – CE: nowy projekt międzynarodowy w celu wsparcia rozwoju płytkiej geotermii w Polsce i Europie Środkowej prezentowali dr Wiesław Kozdrój i dr Małgorzata Ziółkowska-Kozdrój (na zdjęciu) z Oddziału Dolnośląskiego PIG-PIB oraz Marek Hajto z AGH. Realizacja projektu GePLASMA-CE, dofinansowanego ze środków programu współpracy międzynarodowej Interreg Central Europe rozpoczęła się w lipcu 2016 r., a jego pierwsza prezentacja miała miejsce w ubiegłym miesiącu podczas Europejskiego Kongresu Geotermalnego w Strasburgu. O celach i działaniach projektu można znaleźć informację także w ulotce projektu (fot. A. Bagińska).

 

woznicka wywiad

Przerwy w obradach były okazją do rozmów kuluarowych, a także do udzielenia wywiadów przedstawicielom mediów. Krótkiego wywiadu na temat zasobów wód podziemnych w Polsce, a także możliwości wykorzystania wód termalnych udzieliła dla TVP3 Warszawa dr Małgorzata Woźnicka, zastępca dyrektora PIG-PIB, dyrektor ds. państwowej służby hydrogeologicznej (fot. A. Bagińska).

 

 fot. 11 1 

Dysponując informacją geologiczną na temat rodzajów gruntów i głębokości warstw wodonośnych z dużą precyzją można określić moc projektowanej instalacji. Grzegorz Ryżyński z PIG-PIB przy punkcie informacyjnym przeprowadzał krótkie szkolenia z obsługi geologicznych baz danych PIG-PIB, które dostępne są bezpłatnie poprzez serwis internetowy (fot. A. Bagińska).

 

 fot.12

Duże zainteresowanie wzbudziła wśród uczestników kongresu nasza sonda TRT. Grzegorz Ryżyński (z lewej) objaśniał zasadę jej działania, a także wskazywał na konieczność wykonywania testu TRT dla inwestycji o mocy powyżej 50 kW, tak by uniknąć niedoszacowania lub przeszacowania zdolności gruntu do przekazywania ciepła (fot. A. Bagińska).

 

fot. 13 

Zainteresowaniem uczestników cieszyła się wystawa PIG-PIB dotycząca geotermii średnio- i niskotemperaturowej (fot. A. Bagińska).

 

fot.14

Podczas Kongresu miłym wydarzeniem była sesja okolicznościowa z okazji jubileuszu 10-lecia Polskiego Stowarzyszenia Geotermicznego. Prof. Beata Kępińska przedstawiła prezentację podsumowującą działalność stowarzyszenia. I mimo, że 10 lat to nie jest zbyt długi okres dla prowadzenia działalności, to jednak PSG tych mniejszych i większych sukcesów ma już na swoim koncie wiele. Wśród tych, którzy przekazali gratulacje i złożyli życzenia była także dyrekcja PIG-PIB. Dr Edyta Majer (druga z lewej) i dr Małgorzata Woźnicka (trzecia z lewej) przekazały okazjonalny list gratulacyjny (fot. A. Bagińska).

 

V Kongres Geotermalny Mszczonow 2016 foto zbiorowe 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tekst: Anna Bagińska, Wiesław Kozdrój

Zdjęcia: PSG/Globenergia, Anna Bagińska