WaterProtect – PIG-PIB walczy z zanieczyszczeniem azotanowym

Degradacja biologiczna jezior i rzek, zagrożenie dla ujęć wody pitnej, a tym samym niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzi – to efekty zanieczyszczenia związkami azotu. Problemem zajęli się hydrogeolodzy z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego (PIG-PIB). W ramach europejskiego konsorcjum badawczego ruszył właśnie międzynarodowy projekt ochrony wód na terenach rolniczych.

Innowacyjne narzędzia wspierające ochronę wód na terenach rolniczych (WATERPROTECT – innovative tools enabling drinking WATER PROTECTion in rural and urban environments) to rozpoczynający się właśnie projekt finansowany z funduszy unijnych w ramach programu Horyzont 2020. Efektem projektu będzie wypracowanie najlepszych sposobów zarządzania zlewnią intensywnie użytkowaną rolniczo, na obszarze której stwierdzono zanieczyszczenie wód związkami azotu lub pestycydami.

water logo

Logo projektu

Chodzi przede wszystkim o opracowanie programu działań, które przyniosą poprawę jakości wód na obszarze zlewni, uwzględniającego potrzeby jej wszystkich użytkowników (rolników, producentów żywności, przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych) oraz interesariuszy zewnętrznych (inspekcji ochrony środowiska, zarządców wód, administracji samorządowej). Dlatego podstawowym założeniem modelu zarządzania, nad którym pracują naukowcy, będzie współpraca między różnymi użytkownikami (tzw. zasada Multi Actor Approach). W realizację tego przedsięwzięcia zaangażowanych jest 28 podmiotów z 7 krajów Unii Europejskiej – Danii, Irlandii, Hiszpanii, Rumunii, Włoch, Belgii i Polski. W każdym kraju wytypowano po jednej zlewni pilotażowej, na której będzie realizowany projekt.

 W oparciu o wyniki badań i analiz przeprowadzonych na obszarze zróżnicowanych pod wieloma względami zlewni, wypracowane zostaną modele zarządzania różnymi typami zlewni, które będą mogły mieć zastosowanie na innych analogicznych obszarach.

4water

Lokalizacja zlewni pilotażowych

W Polsce do badań wytypowano zlewnię Gowienicy Miedwiańskiej, położoną na południe od Szczecina. Badania będą prowadzone na tym obszarze przez najbliższe trzy lata. W ramach projektu zorganizowane zostaną spotkania robocze, podczas których omawiane będą zagadnienia dotyczące użytkowania gruntów oraz wód służące wspólnemu wypracowaniu metody zarządzania zlewnią, przy zachowaniu potrzeb wszystkich jej użytkowników.

1water

Środkowy odcinek rzeki Gowienica. Kolor rzeki wskazuje, że związki azotu mogą nie być jedynym problemem kształtującym jakość wody

Przeprowadzona zostanie także ocena efektywności dotychczasowych działań na rzecz ochrony jakości wód przez różne podmioty i na mocy różnych rozwiązań formalno-prawnych. Dokonany zostanie przegląd oraz integracja lokalnych i regionalnych systemów monitoringu wód. Ocenie i weryfikacji podlegać będą stosowane praktyki rolnicze.

7water

Ujście Gowienicy do jeziora Miedwie, na którym zlokalizowane jest ujęcie wody pitnej dla Szczecina

Ważnym elementem projektu będzie zapewnienie skutecznej komunikacji pomiędzy poszczególnymi użytkownikami obszaru zlewni oraz analiza ekonomiczna zarówno istniejących, jak i proponowanych rozwiązań. Dodatkowo opracowane zostanie narzędzie informatyczne służące wspomaganiu decyzji, zawierające wizualizację informacji przestrzennych, dotyczących charakterystyki zlewni, praktyk rolniczych, wyników monitoringu i modelowania numerycznego.

5water

Punkt monitoringu wód podziemnych zlokalizowany w zlewni rzeki Gowienica na polu uprawnym

Pierwsze prace ruszyły już w czerwcu. Spotkanie inicjujące projekt odbyło się w Ghent (Belgia). Omówiono wówczas założenia metodyczne realizacji poszczególnych pakietów roboczych, przedstawiono problematykę poszczególnych zlewni pilotażowych oraz ustalono szczegółowy harmonogram prac, a także zasady komunikacji w projekcie. W ślad za tym w pierwszych dniach lipca w Szczecinie, Warnicach i Barzkowicach odbyły się spotkania zespołu krajowego konsorcjum oraz partnerów wspierających. Na wrzesień zaplanowano pierwsze spotkania warsztatowe z rolnikami oraz mieszkańcami zlewni. Badania terenowe ruszają w październiku.

3water

Spotkanie robocze polskich partnerów projektu Waterprotect. Po lewej stronie stołu prof. Tadeusz Durkowski  i dr Grzegorz Jarnuszewski z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, dalej od lewej: dr Małgorzata Woźnicka i mgr Marzena Nowakowska z PIG-PIB oraz dr Piotr Burczyk z Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego 

Projekt realizowany jest we współpracy z Zachodniopomorskim Uniwersytetem Technologicznym w Szczecinie oraz Instytutem Technologiczno-Przyrodniczym. Wsparcia dla projektu udzielili: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie, Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Wodociągi Zachodniopomorskie, Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Szczecinie oraz Wójt Gminy Warnice.

Projekt finansowany jest w ramach programu Unii Europejskiej Horyzont 2020 na podstawie umowy nr 727450.

Tekst: Małgorzata Woźnicka

Zdjęcia: Anna Kuczyńska, Marzena Nowakowska

UE flag

 

 

 

This project has received funding from the European Union’s Horizon 2020
Research  and Innovation Programme under grant agreement No. 727450.

 

Disclaimer: this publication only reflects the authors’ views and the Commission is not responsible for any use that may be made of the information it contains.