Jakość wód podziemnych i powierzchniowych w zlewni rzeki Gowienicy Miedwiańskiej, położonej w gminach Warnice i Stargard na Pomorzu Zachodnim, od wielu lat charakteryzuje się wysokimi stężeniami związków azotu. Z tego względu, już od lat 80. XX wieku na terenie zlewni prowadzone są badania jakości wody. Niestety, pomimo wprowadzonych na obszarze zlewni instrumentów prawnych mających na celu poprawę jakości wód (strefa ochronna ujęcia, programy działań na OSN - obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego), jakość wód nie ulega poprawie, a potrzeba badań i analizy źródeł pochodzenia zanieczyszczeń oraz ocena efektywności stosowanych rozwiązań zarządczych jest wciąż aktualna.
W październiku 2017 r. w zlewni rzeki rozpoczęto kolejny etap badań jakości wód gruntowych i powierzchniowych w kontekście prowadzonych tu działań ochronnych. Badania realizowane są w ramach międzynarodowego projektu WATERPROTECT – innowacyjne techniki ochrony jakości wód pitnych na obszarach wiejskich i zurbanizowanych. Obszar zlewni Gowienicy Miedwiańskiej jest jednym z 7 europejskich poligonów badawczych wytypowanych jako miejsce realizacji projektu WATERPROTECT. W ramach prowadzonych badań ocenie jakości podlegają nie tylko wody podziemne i powierzchniowe w wybranych lokalizacjach, ale również badany jest skład ścieków na wylotach z oczyszczalni zlokalizowanych na terenie zlewni, jakość wód w rowach melioracyjnych oraz zawartość azotu w opadzie atmosferycznym. W kolejnych etapach prac planuje się przeprowadzenie badań jakości gleb w zlewni, badań termowizyjnych wzdłuż rzeki celem identyfikacji nielegalnych zrzutów ścieków do rzeki, jak również wykonanie badań izotopowych mających na celu rozróżnienie pochodzenia azotu w wodach pomiędzy źródłami rolniczymi oraz komunalnymi.
Ważnym elementem projektu jest udział społeczeństwa w jego realizacji. Dlatego w listopadzie 2017 r. w gminach Warnice, Stargard i Kobylance odbyły się pierwsze z piętnastu spotkań z rolnikami, które zaplanowano na lata 2017-2020. Spotkania, które prowadzone były przez naukowców z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego, Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego oraz Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego w Szczecinie dotyczyły stosowania środków zaradczych w zakresie ograniczania strat składników nawozowych.
W trakcie spotkań przedstawiono propozycje ankiet, jakie będą przeprowadzane wśród rolników gospodarujących w zlewni rzeki Gowienicy w kolejnym etapie realizacji projektu, zaplanowanym pomiędzy 1.12.2017-28.02.2018 r. Ankietyzacja będzie prowadzona przez doradców rolniczych współpracujących z Zachodniopomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach. Celem ankietyzacji będzie uzyskanie informacji o praktykach stosowanych przez rolników prowadzących do redukcji zanieczyszczeń powodowanych przez działalność rolniczą oraz ocena znajomości środków zaradczych w zakresie ograniczania strat składników nawozowych.
Chodzi o takie praktyki rolnicze, które mają na celu zmniejszenie odpływu azotu z pól do wód powierzchniowych i podziemnych. Część z tych praktyk zawarta jest w obowiązujących aktach, prawnych pozostałe są działaniami dobrowolnymi. Rolnicy będą mieli możliwość ponownego zapoznania się z nimi, wskazania tych, które stosują oraz zaproponowania własnych pomysłów. Wiele z proponowanych praktyk nie wymaga nakładów finansowych lub można je zastosować przy minimalnych nakładach. Dodatkowo ograniczenie strat składników nawozowych powoduje ich większe wykorzystanie przez rośliny i zwierzęta ograniczając koszty produkcji. Każdy kilogram azotu wymyty z gleby to strata dla rolnika, a jednocześnie zagrożenie dla jakości wody. Mamy nadzieję, że podjęte działania pozwolą na wprowadzenie do praktyki kolejnych działań chroniących wodę przed zanieczyszczeniem.
Zainteresowanych projektem zapraszamy na stronę www.water-protect.eu lub kontakt bezpośredni na adres Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..
Tekst: Piotr Burczyk, Adam Brysiewicz, Marzena Nowakowska, Anna Kuczyńska
Oświadczenie: Niniejsza publikacja jest odzwierciedleniem poglądów autora, Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji, które zawiera. Projekt finansowany jest w ramach programu Unii Europejskiej Horyzont 2020 na podstawie umowy nr 727450.
