W dniach 11-18 sierpnia 2018 r. w Bostonie (USA) odbyła się coroczna międzynarodowa konferencja geochemiczna Goldschmidt 2018. Jest to największy na świecie kongres geochemiczny. Wzięło w nim udział ponad 3700 uczestników, przedstawiając ponad 3300 prezentacji ustnych i posterów. W wydarzeniu uczestniczyła prof. dr hab. Janina Wiszniewska z Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB.
Stowarzyszenie Geochemiczne imienia Goldschmidta jest międzynarodową organizacją zrzeszającą najważniejsze organizacje międzynarodowe, uniwersytety i jednostki naukowo-badawcze zajmujące się tematyką geochemiczną oraz zastosowaniem badań geochemicznych do zrozumienia procesów geologicznych zachodzących na naszej planecie i w kosmosie. Kongres jest organizowany i koordynowany przez „Geochemical Society” oraz „European Association of Geochemistry”. Pierwsza konferencja tego typu odbyła się w Baltimore, w 1988 roku, a od 1994 roku odbywa się co roku na przemian w Ameryce Północnej i w Europie.
Trwa wykład plenarny podczas konferencji geochemicznej Goldschmidt 2018
Podczas konferencji w Bostonie autorzy z Polski - prof. dr hab. Janina Wiszniewska z PIG-PIB oraz mgr Michał Ruszkowski z Uniwersytetu Warszawskiego - wzięli udział w dwóch sesjach naukowych pt. „Building and Integrated Theory of Earth Evolution from Observations of Earth’s Thermochemical, Tectonic, Crustal and Biogeochemical Evolution” i “Nanogeochemistry: Nano to Microscale Insights into Mineral and Biomineral Processes” prezentując dwa postery pt. „Zircon U-Pb-Hf Isotope Signature of Detritus Deposited on Fennoscandia /Sarmatia Margin (NE Poland)” i „REE Distribution in Fe-Ti-V Deposits of the Suwalki Anorthosite Massif (NE Poland) – An Economic Importance”. Obie prezentacje cieszyły się dużym zainteresowaniem naukowców biorących udział w wydarzeniu.
W czasie konferencji odbyło się pięć dużych wykładów plenarnych o najnowszych odkryciach geochemicznych, które miały miejsce na przełomie lat 2017/ 2018. Odkrycia te mogą stać się podstawą do dyskusji nad zmianą wielu dotychczasowych dogmatów w geochemii. Wykłady gromadziły każdorazowo ponad 1500 słuchaczy i stały się przyczynkiem do bardzo żywych dyskusji kuluarowych.
Konferencję poprzedziły liczne wyjazdy terenowe m.in. wyjazd na badania terenowe w Góry Białe - White Mountains w New Hampshire. Jest to pasmo górskie stanowiące najwyższą część Appalachów Północnych. Osiąga ono długość ok. 400 km, sięgając aż do Kanady. Zbudowane jest ze skał krystalicznych i osadowych. Piaskowce, łupki i wapienie są intrudowane skałami magmowymi. Najwyższym szczytem jest Góra Waszyngtona wznosząca się na wysokość 1917 m n.p.m.
Jedna z wycieczek terenowych podczas konferencji geochemicznej Goldschmidt 2018
Grupa uczestników konferencji podczas wycieczki terenowej w góry White Mountains w New Hampshire
Przy okazji, warto przedstawić sylwetkę patrona konferencji - Victora M. Goldschmidta. Naukowiec urodził się 27 stycznia 1888 r. w Zürichu, a zmarł 20 marca 1947 w Oslo. Był mineralogiem uważanym za twórcę nowoczesnej geochemii i chemii kryształów. Jest twórcą tzw. Klasyfikacji pierwiastków Goldschmidta. Zaklasyfikował pierwiastki chemiczne opierając się na ich pokrewieństwie chemicznym i zachowaniu się w środowisku geochemicznym. Najbardziej rozpowszechniony podział uwzględnia powinowactwo chemiczne pierwiastków względem tlenu i siarki w porównaniu z powinowactwem do żelaza. Wyróżniono pięć głównych geochemicznych grup pierwiastków: pierwiastki syderofilne, chalkofilne, litofilne, atmofilne i biofilne.
Victor M. Goldschmidt (fot. wikimedia.org, public domain)
W rodzinie Goldschmidta istniała długa tradycja wielkich naukowców i filozofów. Przybyli oni do Norwegii w 1901 roku, kiedy to ojciec Heinrich Goldschmidt objął katedrę jako profesor chemii w Kristianstad (Oslo). Pierwszy ważny wykład Viktora Goldschmidta dotyczył geologii i mineralogii. Jego dwie pierwsze większe prace naukowe to jego praca doktorska pt.: „Die Kontaktmetamorphose im Kristianiagebiet” oraz „Geologisch-petrographische Studien im Hochgebirge des südlichen Norwegens”. Seria publikacji pod tytułem Geochemische Verteilungsgesetze der Elemente (Geochemiczne Prawa Rozkładu Pierwiastków) jest określana jako początek współczesnej geochemii - nauki opisującej rozkład i zachowanie pierwiastków chemicznych w przyrodzie.
W 1929 roku Viktor Goldschmidt został pasowany na rycerza Orderu św. Olafa za osiągnięcia w dziedzinie geochemii, mineralogii i chemii nieorganicznej. Jego największe dzieło, „Geochemistry”, zostało zredagowane i opublikowane pośmiertnie w Anglii w 1954 roku. Górski grzbiet Goldschmidtfjella w Oscar II Land na Spitsbergenie został nazwany jego imieniem.
W najbliższych latach kongresy odbędą się w Barcelonie w roku 2019 i w Honolulu w 2020 roku. Ciekawe czy kolejne spotkania geochemików przyniosą nowe odkrycia zmieniające nasze spojrzenie na naszą wciąż nie odkrytą planetę?
Tekst i zdjęcia: Janina Wiszniewska, Michał Ruszkowski
