W dniach 12 - 16 listopada 2018 r. w Brukseli odbyła się trzecia edycja międzynarodowej konferencji EU „Raw Materials Week”. W dwóch sesjach: Informacje w ramach Bazy Wiedzy o Surowcach Mineralnych – Wspomaganie Decyzji Politycznych i Trójkąt Wiedzy (EU Raw Materials Knowledge Base - Serving Policy Makers and the Knowledge Triangle) oraz Klasyfikacja UNFC dla Zrównoważonego Zarządzania Zasobami w Europie (UN Framework Classification for Sustainable Resources Management in Europe) wzięli udział przedstawiciele PIG-PIB – mgr Agnieszka Malon i mgr Marcin Tymiński.
Konferencja odbyła się w ramach serii spotkań, organizowanych przez Komisję Europejską w zakresie najnowszych informacji dotyczących surowców mineralnych. Celem konferencji była dyskusja i wymiana informacji w obszarze: polityki, technologii, współpracy międzynarodowej oraz bazy wiedzy o rynku surowcowym.
W pierwszym dniu konferencji poruszano zagadnienia szeroko pojętej tematyki rozwiązań mających na celu zintegrowanie informacji w dziedzinie wiedzy o surowcach mineralnych w Unii Europejskiej. Podkreślona została rola surowców, jako podstawy rozwoju krajów w skali europejskiej, z czego wynika konieczność opracowania systemu informacji o surowcach. Taki system umożliwiać ma prowadzenie polityki surowcowej na poziomie poszczególnych krajów, a dzięki temu na poziomie całej UE.
Giovanni de Santi, Dyrektor ds. Zrównoważonego Rozwoju, Wspólnotowe Centrum Badawcze (DG JRC), podkreśla kluczową rolę surowców w rozwoju UE
Zaprezentowany został raport „Raw Materials Scoreboard” – edycja 2018, wydany pod auspicjami Komisji Europejskiej, będący częścią bazy wiedzy o surowcach w UE. Duży nacisk położony został na potrzeby w zakresie wiedzy dotyczącej oceny tzw. surowców krytycznych, szczególnie w całym łańcuchu ekonomicznym.
Przedstawiciel Komisji Europejskiej – Milan Grohol – zaprezentował inicjatywę Komisji w zakresie zarządzania wiedzą o ocenie krytyczności na poziomie UE tzw. „Raw Materials Initiative”. Ma ona na celu zapewnienie bezpieczeństwa dostaw surowców nieenergetycznych i nierolniczych. Przedstawiono listę surowców krytycznych wg stanu na 2017 r., obejmującą 27 surowców, wybranych spośród 78, które zostały szczegółowo przeanalizowane.
Listę surowców krytycznych w UE – stan na 2017 r., zaprezentował Milan Grohol – Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej ds. rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości oraz małych i średnich przedsiębiorstw (DG GROW)
Jedna z sesji dotyczyła kwestii zapewnienia dostaw surowców do UE. Przedstawiciel EUROSTAT-u zaprezentował metodykę gromadzenia danych o handlu międzynarodowym, opierającą się na klasyfikacji CN (Combine Nomenclature) – stosowaną również w Polsce. Dane te zbierane są corocznie i prezentowane w ciągu 6 - 7 miesięcy po zakończeniu roku kalendarzowego. Zawierają informacje o handlu (wartość i wielkość) oraz produkcji (sprzedanej i całkowitej).
Malwina Nowakowska-Ketterle, Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej ds. rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i małych i średnich przedsiębiorstw (DG GROW), omawia znaczenie współpracy międzynarodowej w ramach łańcucha dostaw surowców
W czasie konferencji zaprezentowano szereg projektów, mających na celu wzmacnianie i upowszechnianie wiedzy o pierwotnych i wtórnych surowcach mineralnych, m.in. inicjatywę EIT Raw Materials, skupiającą szereg przedsięwzięć (MICA, PROSUM, ERECON, MINERAL4EU), prowadzonych szczególnie w perspektywie Horyzont 2020. Inicjatywa skupia łącznie 122 partnerów z 23 krajów i zajmuje się głównie gromadzeniem danych o zasobach, wydobyciu i przetwarzaniu surowców – w całym cyklu ekonomicznym, czyli do etapu recyklingu (tzw. „Raw Materials Value Chain”).
W 2017 r. uruchomiono centrum informacyjne EIT Raw Materials InfoCenter, które docelowo ma być miejscem skupiającym dane na temat wszystkich prowadzonych na poziomie UE projektów, z podziałem na podstrony tematyczne i możliwością uzyskania danych.
Jako dwie z inicjatyw w Horyzoncie 2020, omówione zostały projekty: ORAMA i GeoERA. Pierwszy ma na celu zgromadzenie wiarygodnych danych o zasobach i zapasach surowców mineralnych w UE – w zakresie surowców pierwotnych oraz wtórnych. Dane mają być zharmonizowane zgodnie z Dyrektywą INSPIRE. Drugi, skupia 15 mniejszych projektów w 4 grupach tematycznych (surowce odnawialne, wody, kopaliny stałe, platforma informacyjna). W projekcie bierze udział 48 uczestników z 33 krajów (w tym PIG-PIB).
Drugi dzień konferencji poświęcony był klasyfikacji zasobów surowców mineralnych UNFC (United Nations Framework Classification) jako narzędzia do zrównoważonego zarządzania surowcami w Europie. Klasyfikacja UNFC tworzona jest od lat na poziomie ONZ i w coraz większym stopniu przyjmowana jest, jako uniwersalny system raportowania o zasobach – zarówno dla węglowodorów, jak i kopalin stałych czy surowców odnawialnych. Uniwersalność klasyfikacji prezentowana była m.in. przez Charlotte Griffiths z Europejskiej Komisji Gospodarczej. Zwróciła ona uwagę na fakt, iż UNFC klasyfikuje zasoby także w aspekcie zrównoważonego rozwoju (poprzez rzetelną informację o zasobach i dzięki temu zrównoważone zarządzanie nimi).
Charlotte Griffiths, Europejska Komisja Gospodarcza (UNECE), prezentuje rolę klasyfikacji UNFC w polityce zrównoważonego rozwoju
Przedstawiciel europejskiej federacji geologów (European Federation of Geologists) podkreślił coraz większe zainteresowanie klasyfikacją, szczególnie, że daje ona możliwość porównywania zasobów pomiędzy różnymi krajami a to przekłada się na efektywniejsze zarządzanie. Podobnie postrzegana jest ona przez europejskie służby geologiczne (EuroGeoSurveys), których przedstawiciel – Slavko Solar – określił klasyfikację UNFC, jako „narzędzie zarządzania na poziomie rządowym”. Planowane jest stworzenie Systemu Zarządzania Zasobami w oparciu o UNFC (tzw. UN Resource Management System) dla poszczególnych regionów świata: - Afryka (Komisja Afrykańska); - Europa (Komisja Europejska); - Eurazja i Azja Pacyficzna; - Ameryka.
Podkreślono, iż w wielu krajach klasyfikacja UNFC jest już stosowana – w oparciu o wytyczne i tzw. dokumenty pomostowe, łączące klasyfikacje lokalne z UNFC. Wytyczne zaprezentowano m.in. na przykładzie Szwecji, Finlandii i Norwegii.
Zalety stosowania UNFC omówił przedstawiciel brytyjskiej służby geologicznej (BGS) – Tom Bide. Podkreślił on, iż kolejne projekty (m.in. Minerals4EU) pokazują, że głównym problemem prowadzenia jednolitej polityki surowcowej UE jest brak danych, różne systemy raportowania czy brak aktualności informacji. Część tych problemów zostałaby rozwiązana poprzez klasyfikację UNFC, jako elastyczny system, harmonizujący dane dla całej Europy.
Przedstawiciele PIG-PIB rozdali uczestnikom konferencji płyty CD z publikacją „Mineral Resources of Poland” – edycja 2017, w której jeden z rozdziałów poświęcony został możliwości powiązania klasyfikacji zasobów stosowanej w Polsce z klasyfikacją UNFC.
Tekst: Agnieszka Malon, Marcin Tymiński
Zdjęcia: Marcin Tymiński
