Koordynacja zadań z zakresu ochrony georóżnorodności jest jednym z zadań państwowej służby geologicznej zapisanym w ustawie Prawo geologiczne i górnicze. Państwowemu Instytutowi Geologicznemu - PIB powierzone zostało opracowanie narodowego programu ochrony dziedzictwa geologicznego w zakresie funkcjonowania geoparków w naszym kraju. Jednym z elementów tego przedsięwzięcia była organizacja konferencji pt. "Ochrona dziedzictwa geologicznego oraz instytucjonalne formy funkcjonowania geoparków w Polsce".
Konferencja odbyła się 27 listopada 2018 r. w Państwowym Instytucie Geologicznym – PIB w Warszawie. Miała na celu wymianę wiedzy oraz doświadczeń w zakresie dobrych praktyk związanych z ochroną, prezentacją i udostępnianiem dziedzictwa geologicznego do celów badań naukowych, a także edukacji geologicznej i geoturystyki.
Uczestnicy konferencji
Konferencja, o charakterze panelowego spotkania dyskusyjnego podzielona została na dwie grupy tematyczne: Ochrona dziedzictwa geologicznego oraz Funkcjonowanie geoparków w Polsce. Spotkanie zgromadziło 50 osób zainteresowanych ochroną georóżnorodności, edukacją geologiczną i geoturystyką, zarówno z instytucji naukowych, uczelni wyższych, Polskiego Komitetu ds. UNESCO, administracji samorządowej, Ministerstwa Środowiska, stowarzyszeń zajmujących się geoedukacją i in.
W pierwszej części konferencji przedstawiciele Państwowego Instytut Geologicznego - PIB wygłosili dwa referaty. Jacek Koźma przedstawił stan udokumentowania i ochrony geostanowisk w rejestrach geostanowisk Polski, natomiast Barbara Radwanek-Bąk zaprezentowała wybrane stanowiska geologiczne na terenie województwa małopolskiego, omówiła sposoby i możliwości ich ochrony, a także rolę w popularyzacji wiedzy geologicznej, prezentując przykłady dobrych praktyk w tym zakresie.
Jacek Koźma z PIG-PIB, przewodniczący stowarzyszenia Geopark Łuk Mużakowa, członek komitetu koordynacyjnego Sieci Geoparków Europejskich oraz komitetu doradczego Sieci Światowych Geoparków UNESCO
Dr inż. hab. Barbara Radwanek-Bąk, prof. PIG-PIB
W dyskusji wzięli udział eksperci z jednostek naukowych z całej Polski: dr Ryszard Chybiorz z Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, dr hab. Maria Górska-Zabielska z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, dr hab. inż. Barbara Radwanek-Bąk z Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB, dr hab. inż. Jan Urban z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, oraz prof. dr hab. Andrzej Wierzbowski z Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Podkreślono, że w Polsce istnieją zróżnicowane pod względem struktury oraz zasięgu przestrzennego bazy danych dotyczących geostanowisk, a najwięcej jest ich obecnie opisanych i zgromadzonych w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski prowadzonym od blisko 10 lat przez Państwowy Instytut Geologiczny. Rejestr ten wymaga ciągłej aktualizacji i uzupełniania. Istnieje również konieczność opracowania nowych dostosowanych do zmieniających się potrzeb kryteriów waloryzacji geostanowisk.
Dyskusja z udziałem ekspertów
W drugiej części konferencji Jacek Koźma omówił podstawowe założenia działalności Światowej Sieci Geoparków, a także stan funkcjonowania geoparków w Polsce oraz zasady działalności geoparków na świecie. Z kolei Michał Poros - kierownik Centrum Geoedukacji Geoparku Kielce przedstawił główne problemy i wyzwania związane z przystąpieniem Geoparku Geoland Świętokrzyski do Sieci Geoparków Globalnych UNESCO.
Uczestnicy konferencji
W dyskusji głos zabrali: Agnieszka Chećko z Ośrodka Edukacji Ekologiczno-Geologicznej GEOsfera w Jaworznie, prof. dr hab. Marian Harasimiuk z Wydziału Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, dr. inż. Krzysztof Miśkiewicz i dr inż. Ewa Welc z Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie oraz Michał Poros z Centrum Geoedukacji Geopark Kielce.
Zaznaczono, że w Polsce niezbędne jest wprowadzenie regulacji krajowych w zakresie funkcjonowania geoparków, na wzór unormowań dotyczących światowych geoparków UNESCO. Rozwój geoparków wymaga wprowadzenie rozwiązań systemowych, a także wsparcia naukowego, organizacyjnego i medialnego. Niezbędne jest podnoszenie świadomości społecznej na temat georóżnorodności kraju. Podkreślono potrzebę powołania Krajowego Komitetu do spraw Dziedzictwa Geologicznego i Geoparków, jako organu pomocniczego np. przy Ministerstwie Środowiska. Istnienie krajowych komitetów ds. geoparków jest rekomendowane przez UNESCO. Konieczna jest również współpraca z krajowymi, europejskimi i światowymi grupami działającymi w zakresie dziedzictwa kulturowego.
Eksperci podczas dyskusji panelowych
Wypracowane wnioski z dyskusji posłużą do opracowania narodowego programu ochrony dziedzictwa geologicznego w zakresie funkcjonowania geoparków w Polsce.
Konferencja odbyła się w ramach realizowanego przez PIG-PIB projektu "Opracowanie narodowego programu ochrony dziedzictwa geologicznego w zakresie funkcjonowania geoparków w Polsce".
Tekst: Maja Kowalska, Magdalena Sidorczuk
Zdjęcia: Maja Kowalska
