W dniach 25-29 listopada 2019 r. w Evorze w Portugalii odbyły się warsztaty poświęcone opracowaniu Regionalnego Planu Zarządzania Środowiskiem (Regional Environmental Management Plan - REMP) na Ryfcie Śródatlantyckim. Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy reprezentowała Agata Kozłowska - Roman.
Wydarzenie zorganizowała Międzynarodowa Organizacja Dna Morskiego (International Seabed Authority, ISA) we współpracy z Rządem Portugalii oraz Komisją Europejską, w ramach Atlantic REMP Project.
Polski obszar objęty kontraktem poszukiwawczym z ISA, rozciąga się wzdłuż Grzbietu Śródatlantyckiego, około 1100 km na SW od Azorów, zajmując łączną powierzchnię 10 tys. km2. W obrębie doliny ryftowej, znajdującej się w centralnej osi grzbietu, zostały rozpoznane pola hydrotermalne, w obrębie których występują tzw. kominy hydrotermalne. Z ich aktywnością związane jest występowanie unikalnych biocenoz, których rozwój i funkcjonowanie ze względu na specyficzne warunki środowiskowe (głębokość ponad 1000 m i wysokie ciśnienie, a także lokalny charakter), nie jest jeszcze dobrze poznane. Do chwili obecnej, w północnej części Ryftu Śródatlantyckiego udokumentowane zostały 23 aktywne pola hydrotermalne (z czego 4 w obszarze polskiej koncesji) oraz 16 nieaktywnych pól hydrotermalnych.
W celu uzupełnienia wiedzy oraz wymiany doświadczeń między ekspertami z zakresu biologii, geologii i oceanografii zorganizowane zostały warsztaty, których nadrzędnym celem było przygotowanie rekomendacji dla Komisji Prawno -Technicznej ISA do opracowania REMP na Ryfcie Śródatlantyckim. W związku z tym, że we wspomnianym obszarze prace badawcze prowadzą także - poza Polską - Rosja, Francja oraz Portugalia, państwa te są gospodarzami cyklu warsztatów poświęconych temu zagadnieniu. Pierwsze spotkanie odbyło się w dniach 27 - 29 czerwca 2018 r. Szczecinie (relacja z wydarzenia). Podsumowanie cyklu warsztatów odbędzie się w 2020 roku w Rosji. Opracowanie Regionalnego Planu Zarządzania Środowiskiem dla obszaru Ryftu Śródatlantyckiego przyczyni się do zrównoważonego zarządzania zasobami mineralnymi, przy jednoczesnym zachowaniu różnorodności biologicznej oraz ochronie unikatowych i reprezentatywnych siedlisk.
Uczestnicy warsztatów na dziedzińcu Uniwersytetu w Evorze
Pierwszego dnia, po otwarciu warsztatów przez organizatorów oraz przedstawieniu prezentacji i planu prac podczas spotkania, uczestników podzielono na trzy grupy tematyczne:
- nieaktywne systemy hydrotermalne i twarde podłoże,
- aktywne systemy hydrotermalne,
- osad.
Przedstawicielka PIG-PIB została oddelegowana do pracy w grupie omawiającej nieaktywne systemy hydrotermalne i twarde podłoże, które stanowią potencjalny obszar eksploatacji siarczków polimetalicznych. Uczestnicy rozmawiali na temat biocenoz żyjących w tych szczególnych warunkach oraz określali czynniki mające negatywny wpływ na środowisko naturalne. Ewaluacji poddano możliwe scenariusze wydobycia złóż i jego wpływ na ekosystem morski, w zależności od zastosowanej technologii, co ma przyczynić się do zminimalizowania negatywnego oddziaływania wydobycia na najbardziej wrażliwe siedliska.
Więcej informacji na temat środowiska nieaktywnych kominów hydrotermalnych znajduje się w relacji z warsztatów w Galway.
W efekcie prac wykonanych podczas cyklu warsztatów powstał obszerny dokument pt. “Report of the workshop on the Regional Environmental Management Plan for the area of the Northern Mid-Atlantic Ridge”. Opracowanie zostanie przekazane Komisji Prawno-Technicznej Międzynarodowej Organizacji Dna Morskiego do analizy, w celu opracowania ostatecznej wersji Regionalnego Planu Zarządzania Środowiskiem w obszarze Grzbietu Śródatlantyckiego.
Grupa robocza podczas omawiania zagadnień związanych ze środowiskiem nieaktywnych systemów hydrotermalnych
Udział delegata PIG-PIB w wydarzeniu był w całości sfinansowany przez organizację Seascape Consultants.
Tekst: Agata Kozłowska-Roman
Współpraca: Michał Tomczak
Zdjęcia: International Seabed Authority
