Po ponad trzech latach kończy się realizacja projektu "WATERPROTECT – Innovative tools enabling drinking WATER PROTECTion in rural and urban environments". Podczas konferencji podsumowującej projekt przedstawiono wyniki prac oraz rekomendacje rozwiązań opierających się na współpracy interesariuszy, które mogą wspierać efektywną ochronę wód na terenach użytkowanych rolniczo.
10 września 2020 r., w trybie spotkania online, odbyła się konferencja podsumowująca realizację międzynarodowego projektu WaterProtect, realizowanego w Polsce przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy przy współpracy z Zachodniopomorskim Uniwersytetem Technologicznym oraz Instytutem Technologiczno- Przyrodniczym w Szczecinie. Partnerami wspierającymi byli: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie, Zachodniopomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Barzkowicach, Wodociągi Zachodniopomorskie, Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Szczecinie oraz Wójt Gminy Warnice.
Projekt WaterProtect został zainicjowany, ponieważ jak wskazywały kolejne raporty Europejskiej Agencji Środowiska, jakość wód podziemnych i powierzchniowych w zakresie zanieczyszczenia azotanami i pestycydami nie ulega systematycznej poprawie, pomimo szeregu działań podjętych przez UE od czasu wdrożenia unijnych dyrektyw w dziedzinie ochrony zasobów wodnych, w tym Dyrektywy Rady z dnia 12 grudnia 1991 dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (Dyrektywy Azotanowej) oraz Dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Ramowej Dyrektywy Wodnej). Przyjęto założenie, że jest to związane z niedostateczną lub niewłaściwą implementacją programów działań oraz zasad dobrej praktyki rolniczej.
Celem projektu była zatem weryfikacja, czy wdrażane programy działań są nieefektywne z uwagi na nieodpowiednią implementację, czy nie identyfikują rzeczywistych problemów w zlewni, czy też może istnieją inne bariery formalne i organizacyjne, które hamują skuteczną ich implementację.
Analizą objętych zostało 7 zlewni pilotażowych zlokalizowanych w Hiszpanii, Włoszech, Belgii, Dani, Irlandii, Rumunii i Polski. W realizację prac zaangażowanych było 28 podmiotów z 7 państw UE. W Polsce badania prowadzono na terenie zlewni Gowienicy Miedwiańskiej, zlokalizowanej niedaleko Szczecina (woj. zachodniopomorskie). Projekt finansowany był ze środków UE w ramach programu Horyzont 2020 Research and Innovation Programme (nr kontraktu 727450).
Konferencja podsumowująca projekt obejmowała trzy bloki tematyczne. W pierwszej części Anna Kuczyńska (link do prezentacji sesja 1) omówiła przyczyny złej jakości wód na obszarze polskiej zlewni pilotażowej oraz problemy związane z implementacją dobrych praktyk rolniczych. Przedstawiła wyniki organizowanych w ramach projektu wielu warsztatów tematycznych, podczas których przedstawiciele różnych instytucji oraz rolnicy identyfikowali bariery stojące na przeszkodzie skutecznej ochronie zasobów wodnych na terenach użytkowanych rolniczo. Wśród najważniejszych wniosków podnoszony był problem niewystarczającej współpracy pomiędzy poszczególnymi interesariuszami oraz brak dostępu do danych i informacji. Równie często uczestnicy zwracali uwagę na rozbudowane, ale jednocześnie nieprecyzyjne i nieczytelne przepisy regulujące kwestie dotyczące gospodarki wodnej i rolnictwa. Podkreślana była także wciąż niska świadomość ekologiczna rolników i producentów żywności, czego przyczyną jest m.in. niewystarczający system wsparcia rolników w tym zakresie. Podobne bariery zostały zidentyfikowane przez partnerów projektu na obszarze pozostałych zlewni pilotażowych. Przeprowadzona wspólnie analiza identyfikuje 21 barier formalno-prawnych oraz organizacyjnych, które hamują efektywną implementację programów działań oraz zasad dobrych praktyk rolniczych.
Druga część konferencji poświęcona była praktycznym wdrożeniom działań umożliwiających efektywne i zrównoważone zarządzanie zasobami wodnymi na terenach intensywnie użytkowanych rolniczo. Marzena Nowakowska (link do prezentacji sesja 2) zaprezentowała przykłady rozwiązań, ukierunkowanych na ochronę jakości wód, wdrożonych na terenie zlewni pilotażowych przez partnerów projektu WaterProtect we Włoszech, Irlandii i Belgii. Uczestnicy spotkania mieli okazję zapoznać się m.in. z działającym systemem certyfikacji produktów żywnościowych (Włochy) oraz programem monitorowania stanu środowiska wodnego ukierunkowanego na ocenę efektywności programów działań (Irlandia).
W ostatnim bloku tematycznym, stanowiącym podsumowanie konferencji, przedstawione zostały wnioski z realizacji projektu oraz propozycji rozwiązań opierających się na współpracy interesariuszy, które mogą wspierać efektywną ochronę wód na terenach użytkowanych rolniczo (link do prezentacji sesja 3). Małgorzata Woźnicka, odnosząc się do zaprezentowanych w pierwszej części spotkania zidentyfikowanych problemów dotyczących jakości wód na terenie zlewni, przedstawiła analizę przyczyn niskiej efektywności wdrożonych działań. Jednym z ważniejszych wniosków jest konieczność dostosowania działań naprawczych i ochronnych do zróżnicowanych warunków panujących w zlewni oraz przyczyn obecnej sytuacji (właściwa identyfikacja presji). Omówione zostały bariery formalno-prawne, organizacyjno-kompetencyjne oraz informacyjno-edukacyjne i finansowe, ograniczające skuteczne wdrażanie programów działań, a także propozycje rozwiązań.
Jako jedną z głównych przeszkód hamujących efektywność podejmowanych programów działań w trakcie projektu wielokrotnie wskazywano brak dostępu do wiarygodnej i aktualnej informacji. W odpowiedzi na tak postawiony problem w ramach realizacji jednego z pakietów roboczych projektu WaterProtect zostało zbudowane narzędzie informatyczne integrujące dane pozyskane z różnych źródeł i umożliwiające dostęp do spójnej informacji na temat zlewni.
Portal WATERPROTECT >> https://geologia.pgi.gov.pl/waterprotect
Aplikacja mobilna WATERPROTECT >> https://waterprotect.pgi.gov.pl
Film promocyjny Waterprotect (YouTube)
Dostęp do danych jest możliwy poprzez Aplikację mobilną Waterprotect i Portal Waterprotect. Zachęcamy do sprawdzenia funkcjonalności obydwu, wyrażając przekonanie, że tego rodzaju rozwiązania, stanowiące wsparcie dla systemu podejmowania decyzji, mogłyby być rozwijane i wdrażane także dla większych jednostek gospodarki wodnej (regiony wodnej, dorzecza).
Tekst: dr Małgorzata Woźnicka PIG-PIB, dr Anna Kuczyńska PIG-PIB, mgr Wojciech Paciura PIG-PIB
Przeczytaj więcej o projekcie WaterProtect
 |
Niniejsza publikacja odzwierciedla jedynie opinie autorów, a Komisja nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie informacji, zawartych w publikacji. Disclaimer: this publication only reflects the authors’ views and the Commission is not responsible for any use that may be made of the information it contains. |
 |
Projekt finansowany jest w ramach programu Unii Europejskiej Horyzont 2020 na podstawie umowy nr 727450. This project has received funding from the European Union’s Horizon 2020 Research and Innovation Programme under grant agreement No. 727450 |
