Wstrząsy w południowo-zachodniej części Polski

19 listopada 2020 roku w sieci monitoringu aktywności sejsmicznej PSG_Sejs_NET państwowej służby geologicznej (PSG) zarejestrowane zostały dwa odczuwalne wstrząsy sejsmiczne: w rejonie Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego na Dolnym Śląsku oraz w obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.

Wstrząsy zarejestrowały również wszystkie stacje sejsmologiczne sieci PLSN IGFPAN, a w szczególności stacje zlokalizowane na południu kraju: OJC – Ojców, NIE – Niedzica, KSP – Książ. 

Fragment sejsmogramu (zapis składowej pionowej - BHZ) zarejestrowanego w obserwatorium geofizycznym Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk w Ojcowie.

Fragment sejsmogramu (zapis składowej pionowej - BHZ) zarejestrowanego w obserwatorium geofizycznym Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk w Ojcowie

Wstrząs w rejonie Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego

Epicentrum pierwszego wstrząsu zlokalizowane było na obszarze województwa dolnośląskiego w rejonie Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego (LGOM). 

Wstrząs nastąpił o godz. 09:27:12.130 UTC, tj. o godz. 10:27:12.130 czasu lokalnego. W momencie detekcji wstrząsu w sieci PSG jego magnituda oceniona została na wielkość M 4.0, zaś po reprocessingu danych i korekcie na M 4.2. Epicentrum wstrząsu znajdowało się w rejonie miejscowości Polkowice. Źródło wstrząsu wyznaczono na głębokości ok. 10 km.

W tabeli poniżej podano wartości współrzędnych epicentrum wstrząsów wyznaczone na podstawie obrazów falowych zarejestrowanych na stacjach sieci PSG oraz współrzędne wyznaczone na podstawie rejestracji stacji sejsmicznych funkcjonujących w międzynarodowej sieci obserwacji aktywności sejsmicznej projektu EPOS (European Plate Observing System - dane EMSC zaznaczone w tabeli kolorem zielonym).

Co do zasady w rejonie LGOM istnieją znaczne różnice pomiędzy obliczeniami parametrów z monitoringu prowadzonego przez PSG, a parametrami wyznaczonymi z zapisów z projektu EPOS. Różnica pomiędzy wartościami jest pochodną ilości danych wykorzystywanych do obliczeń. Państwowa służba geologiczna do chwili obecnej w rejonie LGOM posiada tylko jedną stację sejsmiczną. Na rzecz projektu EPOS (jednym z beneficjentów projektu jest EMSC) na obszarze LGOM zaangażowanych jest kilkanaście stacji szerokopasmowych. Stąd wyznaczenia EMSC są dokładniejsze.

Parametry zjawiska sejsmicznego M4.2 z dnia 19/11/2020 r., godz. 09:27:12.130  (UTC), region: Polska – LGOM (wyciąg z bazy danych PSG_Sejs_NET i EMSC – Europejskie Śródziemnomorskie Centrum Sejsmologiczne).

Parametry zjawiska sejsmicznego M4.2 z dnia 19/11/2020 r., godz. 09:27:12.130 (UTC), region: Polska – LGOM (wyciąg z bazy danych PSG_Sejs_NET i EMSC – Europejskie Śródziemnomorskie Centrum Sejsmologiczne)

Na chwilę sporządzania niniejszego raportu nie zanotowano doniesień o ewentualnych szkodach i stratach.

Z lokalizacji epicentrum wstrząsu można wnioskować, że choć źródło znajdowało się stosunkowo głęboko, wstrząs był objawem tzw. sejsmiczności indukowanej, tj. był rezultatem wpływu na środowisko geologiczne działalności górniczej prowadzonej w obszarze LGOM. Wstrząs był odczuwalny na powierzchni (zgłoszenia świadków w systemie sieci EMSC – European-Mediterranean Seismological Centre) – 34 relacji. Zasięg odczuwalności zdarzenia określony na podstawie relacji świadków przekroczył odległość 200 km (rys.1).

Wstrząs zarejestrowały również wszystkie stacje sejsmologiczne sieci PLSN IGFPAN, a w szczególności stacje zlokalizowane na południu kraju: OJC – Ojców, NIE – Niedzica, KSP – Książ. 

Mapa zasięgu odczuwalności zdarzenia sejsmicznego z dnia 19/11/2020 r., godz. 09:27:12 (UTC) o magnitudzie 4.2 z epicentrum zlokalizowanym w rejonie LGOM (oprac. EMSC).

Mapa zasięgu odczuwalności zdarzenia sejsmicznego z dnia 19/11/2020 r., godz. 09:27:12 (UTC) o magnitudzie 4.2 z epicentrum zlokalizowanym w rejonie LGOM (oprac. EMSC)

Trzęsienie ziemi o magnitudzie M4.2 (M4.3 EMSC) z rejonu LGOM z dnia 19/11/2020 r. z godz. 09:27:12.130 (UTC) było drugim, co do siły wstrząsów, zarejestrowanym na obszarze Lubińsko Głogowskiego Okręgu Miedziowego w roku 2020. Silniejsze zjawisko zarejestrowane zostało w lipcu br. w dniu 08/07/2020 r. o godz. 05:18:59.7 czasu UTC. Magnituda tego zdarzenia osiągnęła wielkość M4.9. Ogółem od początku bieżącego roku do dnia 19/11/2020 r. w bazie danych EMSC zarejestrowano w rejonie LGOM 161 zjawisk sejsmicznych o magnitudach od M2.4 do M4.9. Statystykę tych zdarzeń zaprezentowano poniżej.

Statystyka zdarzeń sejsmicznych zarejestrowanych w rejonie LGOM w okresie od 01/01/2020 do 19/11/2020 r. (na podstawie danych EMSC)

Statystyka zdarzeń sejsmicznych zarejestrowanych w rejonie LGOM w okresie od 01/01/2020 do 19/11/2020 r. (na podstawie danych EMSC)

Mapa lokalizacji epicentrum zjawiska sejsmicznego z dnia 19/11/2020 r., godz. 09:27:12 wyznaczonej w systemie monitoringu sejsmicznego sieci PSG_Sejs_NET (państwowa służba geologiczna) oraz przez EMSC (Europejskie Śródziemnomorskie Centrum Sejsmologiczne). Na mapie naniesiono również epicentra innych zjawisk z rejonu LGOM zarejestrowane w bazie EMSC w dniach 01/01/2020 i 19/11/2020 r.

Mapa lokalizacji epicentrum zjawiska sejsmicznego z dnia 19/11/2020 r., godz. 09:27:12 wyznaczonej w systemie monitoringu sejsmicznego sieci PSG_Sejs_NET (państwowa służba geologiczna) oraz przez EMSC (Europejskie Śródziemnomorskie Centrum Sejsmologiczne). Na mapie naniesiono również epicentra innych zjawisk z rejonu LGOM zarejestrowane w bazie EMSC w dniach 01/01/2020 i 19/11/2020 r.

W sieci monitoringu sejsmicznego państwowej służby geologicznej (PSG_Sejs_NET) zjawisko zarejestrowały wszystkie stacje sejsmiczne PSG (krótkookresowe) zlokalizowane w części zachodniej i południowo-zachodniej części Polski. Fragment obrazu falowego z zapisem tego zdarzenia zarejestrowany przez krótkookresowe sejsmometry mobilnych stacji sejsmicznych: PG03 – KIJE i PG11 - Płoszczyna, (odległość od epicentrum odpowiednio: 76 i 61 km) funkcjonujących w sieci PSG zaprezentowano na rysunku poniżej.

Zapis wstrząsu sejsmicznego z dnia 08/07/2020 r., godz. 19/11/2020 r., godz. 09:27:12 (UTC) o magnitudzie M4.2, zarejestrowanego na stacjach sejsmologicznych: Płoszczyna (PG11) i Kije (PG03) w sieci PSG_Sejs_NET monitoringu geodynamicznego Polski państwowej służby geologicznej

Zapis wstrząsu sejsmicznego z dnia 08/07/2020 r., godz. 19/11/2020 r., godz. 09:27:12 (UTC) o magnitudzie M4.2, zarejestrowanego na stacjach sejsmologicznych: Płoszczyna (PG11) i Kije (PG03) w sieci PSG_Sejs_NET monitoringu geodynamicznego Polski państwowej służby geologicznej

Wstrząs w obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

Drugi wstrząs miał miejsce w obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Wstrząs nastąpił o godz. 10:51:10.189, tj. o godz. 11:51:10.189 czasu lokalnego. W momencie detekcji wstrząsu w sieci PSG jego magnituda oceniona została na M3.7. Epicentrum wstrząsu znajdowało się w rejonie Bytomia (GZW). Źródło wstrząsu wyznaczono na głębokości ok. 10 km.

Parametry zjawiska sejsmicznego M3.7 z dnia 19/11/2020 r., godz. 10:51:10.189  (UTC), region: Polska – GZW (wyciąg z bazy danych PSG_Sejs_NET i GRSS)

Parametry zjawiska sejsmicznego M3.7 z dnia 19/11/2020 r., godz. 10:51:10.189 (UTC), region: Polska – GZW (wyciąg z bazy danych PSG_Sejs_NET i GRSS) 

Na chwilę sporządzania niniejszego raportu nie zanotowano doniesień o ewentualnych ofiarach i stratach.

Z lokalizacji epicentrum wstrząsu wyznaczonej przez GRSS można wnioskować, że źródło znajdowało się na głębokości 1 km, wstrząs był objawem tzw. sejsmiczności indukowanej, tj. był rezultatem wpływu na środowisko geologiczne działalności górniczej prowadzonej w obszarze GZW. Wstrząs był odczuwalny na powierzchni. Z relacji świadków (czytelników Dziennika Zachodniego) wynika, że tąpnięcie było odczuwalne w:Katowicach, Dąbrowie Górniczej, Bytomiu, Chorzowie, Sosnowcu, Zabrzu, Radzionkowie. 

Mapa lokalizacji epicentrum zjawiska sejsmicznego z dnia 19/11/2020 r., godz. 10:51:10.189 wyznaczonej w systemie monitoringu sejsmicznego sieci PSG_Sejs_NET (państwowa służba geologiczna) oraz przez GRSS

Mapa lokalizacji epicentrum zjawiska sejsmicznego z dnia 19/11/2020 r., godz. 10:51:10.189 wyznaczonej w systemie monitoringu sejsmicznego sieci PSG_Sejs_NET (państwowa służba geologiczna) oraz przez GRSS

W sieci monitoringu sejsmicznego państwowej służby geologicznej (PSG_Sejs_NET) zjawisko zarejestrowały wszystkie stacje sejsmiczne PSG (krótkookresowe) zlokalizowane w rejonie GZW.

Zapis wstrząsu sejsmicznego z dnia 19/11/2020 r., godz. 10:51:10.189 (UTC) o magnitudzie M3.7, zarejestrowanego na stacji sejsmologicznej Błotnica (PG10) i Suchora (PG13 w sieci PSG_Sejs_NET monitoringu geodynamicznego Polski państwowej służby geologicznej.

Zapis wstrząsu sejsmicznego z dnia 19/11/2020 r., godz. 10:51:10.189 (UTC) o magnitudzie M3.7, zarejestrowanego na stacji sejsmologicznej Błotnica (PG10) i Suchora (PG13 w sieci PSG_Sejs_NET monitoringu geodynamicznego Polski państwowej służby geologicznej.

Opracowanie: Zespół Monitoringu Geodynamicznego
M. Musiatewicz, T. Czerwiński, P. Kowalski
Centrum Geozagrożeń
Projekt: Monitoring Geodynamiczny Polski – etap III