PIG-PIB współpracuje z Uniwersytetem Gdańskim przy rozpoznaniu konkrecji polimetalicznych na dnie Bałtyku

W dniach 11-15 listopada 2020 r. odbył się rejs badawczy w rejon występowania konkrecji manganowo-żelazowych na obszarze południowego Bałtyku. Na poligonie badawczym przeprowadzono badania dna echosondą wielowiązkową w celu przetestowania zaawansowanych metod hydroakustycznych dla szacowania stopnia pokrycia dna morskiego konkrecjami. Rejs był kontynuacją i rozszerzeniem współpracy między Instytutem Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego i Odziałem Geologii Morza PIG-PIB. 

Prowadzone w Zakładzie Geofizyki IO UG prace nad algorytmami wykorzystującymi metody parametrycznego opisu powierzchni dna morskiego (parametry geometryczne, statystyczne, spektralne, falkowe i fraktalne) przy zastosowaniu obiektowej analizy obrazów, umożliwiają bezinwazyjne rozpoznawanie obiektów na dnie.

Ze strony PIG-PIB w rejsie udział wzięli: Agata Kozłowska-Roman (PIG-PIB Warszawa), Lucyna Tobojko (PIG-PIB Gdańsk) oraz Łukasz Smajdor (PIG-PIB Warszawa), a ze strony Uniwersytetu Gdańskiego: Maria Rucińska-Zjadacz, Dominik Pałgan, Karolina Trzcińska, Grzegorz Kolat oraz Aleksandra Kruss z firmy NORBIT Subsea. Głównym celem rejsu było zmapowanie powierzchni dna poligonu badawczego przy użyciu echosondy wielowiązkowej (RESON SeaBat 7125) z dwoma różnymi częstotliwościami 200kHz i 400kHz.

Dobra pogoda oraz doskonała współpraca załogi umożliwiła wykonać ponadplanowo pomiar echosondą jednowiązkową Simrad EK80 (Split-Beam) w 3 częstotliwościach równolegle: 38kHz, 120kHz i 333kHz, na kilkunastu przekrojach oraz pobrać 19 próbek osadów i konkrecji z dna przy użyciu czerpacza Van Veena. Wykonano również pomiary prędkości dźwięku w wodzie (SVP) celem kalibracji dokonanych pomiarów. Zebrany materiał umożliwi analizę możliwości rozpoznania nagromadzeń konkrecji na powierzchni dna morza przy użyciu nieinwazyjnych badań geofizycznych.

Panel przedstawiający dane z mapowania powierzchni dna poligonu badawczego

Panel przedstawiający dane z mapowania powierzchni dna poligonu badawczego

Rejs badawczy został zrealizowany na statku r/v Oceanograf – nowoczesnej jednostki badawczej, którą dysponuje Uniwersytet Gdański. Była to trzecia wyprawa w poligonie poszukiwawczym znajdującym się ok. 60 km na północ od Rozewia, w której dzięki uprzejmości Uniwersytetu Gdańskiego mogli wziąć udział pracownicy PIG-PIB. Przebieg i zakres poprzednich rejsów opisano w relacji „PIG-PIB bada konkrecje bałtyckie”.

Pracownicy UG oraz PIG-PIB podczas poboru próbek konkrecji

Pracownicy UG oraz PIG-PIB podczas poboru próbek konkrecji

Dla pracowników PIG-PIB udział w rejsie miał szczególne znaczenie w związku z prowadzonymi pracami zmierzającymi do realizacji rejsu badawczego na obszar Grzbietu Śródatlantyckiego w celu identyfikacji obszarów hydrotermalnych oraz złóż siarczków masywnych w ramach kontraktu z Międzynarodową Organizacją Dna Morskiego.

Podczas wyprawy pracownicy zapoznali się ze sposobami akwizycji badań akustycznych realizowanych z pokładu statku oraz poboru próbek przy użyciu czerpacza. Zostali przeszkoleni również w kwestii bezpieczeństwa oraz organizacji pracy w trakcie trwania rejsu. Dzięki uprzejmości pracowników Uniwersytetu Gdańskiego pracownicy PIG-PIB wzięli również udział w wykładach (na pokładzie statku) dotyczących prac prowadzonych w zakresie m.in. poszukiwań siarczków masywnych, podczas których była okazja do wymiany wiedzy i dyskusji. („Bezinwazyjne metody badań dna morskiego” - Maria Rucińska-Zjadacz, „Atlantyk – kominy/pola hydrotermalne” - Dominik Pałgan).

Pracownicy UG oraz PIG-PIB podczas poboru próbek konkrecji

Zdjęcie grupowe uczestników wyprawy

Koszty eksploatacyjne statku zostały pokryte w całości przez Uniwersytet Gdański, a udział pracowników PIG-PIB w rejsie szkoleniowym pokryty został z tematu finansowanego przez NFOŚiGW p.n.: „Prace przygotowawcze poprzedzające realizację rejsu naukowo - badawczego na Środkowym Atlantyku, w ramach Umowy w sprawie eksploracji siarczków polimetalicznych między Ministrem Środowiska RP a Międzynarodową Organizacja Dna Morskiego”.

Państwowy Instytut Geologiczny- Państwowy Instytut Badawczy dziękuje naukowcom z Uniwersytetu Gdańskiego za życzliwe przyjęcie na statku r/v Oceanograf i zaangażowanie w szkolenie pracowników PIG-PIB, licząc tym samym na dalszą owocną współpracę.

Tekst: Agata Kozłowska-Roman, Łukasz Smajdor, Szymon Uścinowicz, Michał Tomczak, Lucyna Tobojko
Współpraca: Uniwersytet Gdański
Zdjęcia: Agata Kozłowska-Roman oraz Uniwersytet Gdański