Wystawa „Mapy geologiczne doc. dr Jadwigi Burtan” w Oddziale Karpackim PIG- PIB w Krakowie

W auli na pierwszym piętrze Oddziału Karpackiego Państwowego Instytutu Geologicznego-PIB w Krakowie zorganizowana została ekspozycja poświęcona docent dr Jadwidze Burtan, jednej z najwybitniejszych polskich badaczek Karpat. Na wystawie prezentowane są mapy geologiczne w skali 1: 50 000, których Jadwiga Burtan była głównym autorem lub współautorem oraz zdjęcia z czasów  jej studiów i pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim, pracy w Stacji Karpackiej (dzisiejszym Oddziale Karpackim) czy w trakcie wycieczek geologicznych. Z inicjatywy dyrektora Oddziału Leszka Jankowskiego aula została nazwana imieniem Jadwigi Burtan, dla uczczenia jej pamięci i podkreślenia zasług dla geologii Karpat i krakowskiego Oddziału.

Doc. dr Jadwiga Burtan była wybitnym geologiem o wszechstronnych zainteresowaniach, imponującej wytrwałości i dużej aktywności naukowej, a zarazem człowiekiem skromnym, niezabiegającym o odznaczenia i zaszczyty. W jej opracowaniach, tych publikowanych i tych dostępnych jedynie w archiwum zwraca uwagę niezwykła pasja badawcza, precyzja i dokładność, z jaką zostały wykonane.

Doc. Jadwiga Burtan

Doc. Jadwiga Burtan

Jadwiga Burtan urodziła się 14 października 1904 roku w Komorowie pobliżu Myślenic. W 1926 roku podjęła studia przyrodniczo-geologiczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pięć lat później została magistrem, a w 1933 roku uzyskała doktorat na podstawie pracy pt. „Geologia okolic Myślenic na wschód od Raby”, będącej zdjęciem geologicznym przedstawiającym w nowym świetle stra­tygrafię i tektonikę tego obszaru.

3

Jedna z plansz wystawy poświęconej doc. Jadwidze Burtan

Pracę zawodową rozpoczęła na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Zakładzie Geologii jako asys­tentka profesora Jana Nowaka, ówczesnego kierownika Ka­tedry Geologii UJ. Prowadziła badania geologiczne na arkuszu Myślenice-Wieliczka, podczas których wraz z Marianem Książkiewiczem i Stanisławem Sokołowskim wyróżniła ważne dla stratygrafii uzupełnienie profilu utworów kredy. Odkrycie to zmieniło obraz tektoniczny i stratygraficzny całego łuku Karpat. Wyniki badań ujęte zostały w pracy „O występowaniu łupków radiolariowych w kredzie średniej Beskidów Zachodnich” oraz na „Mapie Geologicznej Karpat Śląskich” opublikowanej w 1937 r. wspólnie z K. Koniorem i M. Książkiewiczem. 

Podczas II Wojny Światowej podjęła, jak  większość  geologów karpackich, pracę  w Amt fur Bodenforschung im Generalgouvemement w Warszawie i Krakowie. Po zakończeniu okupacji współorganizowała Zakład Geologii Uniwersytetu Jagiellońskiego i rozpoczęła pracę dydaktyczną, prowadząc między innymi ćwiczenia i wycieczki terenowe, uwielbiane przez studentów ze względu na tworzoną przez nią przyjazną atmosferę. Praca z młodymi ludźmi sprawiała jej ogromną przyjemność, przekazywała im swoją wiedzę dotyczącą geologii Karpat i pasję do wykonywanego zawodu. Podkreślała, iż prawdziwy geolog powinien w swojej pracy przestrzegać trzech najważniejszych zasad: po pierwsze: iść w teren i obserwować, po drugie: iść w teren i obserwować, a po trzecie: iść w teren i obserwować.

Jadwiga Burtan

Doc. Jadwiga Burtan, Zbigniew Paul (z lewej) i Marek Cieszkowski (z prawej)

W 1948 roku Jadwiga Burtan została zatrudniona w Państwowym Instytucie Geologicznym na stanowisku geologa-radcy i pracowała tu 28 lat, do 1976 roku.

W dorobku Jadwigi Burtan znajdują się arkusze Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1: 50 000, między innymi Milówka, Mszana Dolna, Mszana Górna, Bochnia, Myślenice, Wisła, Limanowa i Męcina. Mapy te wykorzystywane były wielokrotnie przez instytucje przemysłowe, jak i wyższe uczelnie i były niezastąpione dla geologów naftowych, geofizyków, hydrogeologów, drogowców oraz leśników.

Ekspozycja poświęcona Jadwidze Burtan

W oparciu o wykonane przez doc. Burtan zdjęcia geologiczne zostały zaprojektowane i wykonane wiercenia poszukiwawcze za ropą naftową w Soli i w okolicy Skrzydlnej. Wykonano również liczne prace w celu rozpoznania podłoża pod budowę zapór wodnych w Solinie, Tresnej i Dobczycach. 

Doc. Jadwiga Burtan projektowała i prowadziła wiercenia badawczo-strukturalne Rzeszotary 2, Wiśniowa 1, Poręba Wielka. Wiercenie Rzeszotary 2 potwierdziło występowanie krystalinikum w podłożu Karpat, a wiercenie Wiśniowa 1, zlokalizowane daleko na południe od brzegu Karpat, potwierdziło obecność pod nimi utworów mioceńskich. Spowodowało to rewizję  do­tychczasowych poglądów co do wielkości nasunięcia Karpat na swoje przedpole.

Zainteresowania zawodowe Jadwigi Burtan nie dotyczyły tylko kartografii. Z prac terenowych w Karpatach przywoziła niezliczone okazy mineralogiczne i paleontologiczne, które stały się przedmiotem badań dla paleontologów, mineralogów i geochemików. Rezultatem jej prac były publikacje naukowe, jak na przykład napisana wspólnie z K. Łydką praca dotycząca występowania barytu w marglach w okolicy Skrzydlnej.

Jeden z gatunków numulitów znaleziony w utworach górnego eocenu w rejonie Myślenic został nazwany na cześć doc. Burtan Nummulites burtanii.

Po przejściu na emeryturę Jadwiga Burtan nie rozstała się całkowicie z Oddziałem Karpackim i współpracowała z PIG-PIB przy opracowaniu wielu arkuszy map geologicznych i publikacjach naukowych.

mapy geologiczne

Część ekspozycji poświęcona dorobkowi doc. Jadwigi Burtan

Doc. Jadwiga Burtan była przez wiele lat powoływana na Członka Komisji Nauk Geologicznych PAN. Była również członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Geologicznego i Czechosłowackiego Towarzystwa Mineralogicznego. Została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, jak również bardzo przez nią cenioną odznaką "Zasługi dla Polskiej Geologii" oraz "Zasłużonego pracownika Państwowego Instytutu Geologicznego".

Pamiętający Panią Jadwigę Burtan pracownicy Oddziału Karpackiego wspominają śniadania u Pani Docent, zawsze o godzinie 11, z wiejskim chlebem, masłem i serem z Wiśniowej.

Jadwiga Burtan zmarła 1 marca 1999 roku w wieku 94 lat.

Docent Jadwiga Burtan

Doc. Jadwiga Burtan

Na wystawie nie udało się zgromadzić wszystkich map, w powstaniu których brała udział doc. Jadwiga Burtan, jednak mamy nadzieję, że ekspozycja ta w niedługim czasie zostanie uzupełniona. Przy organizacji wystawy uczestniczyli pracownicy Oddziału Karpackiego i Biura Promocji i Komunikacji PIG-PIB. 

6

Jedna z plansz wystawy

logotyp nfosigwEkspozycja została zorganizowana w ramach projektu: „Upowszechnianie wiedzy z zakresu geologii oraz promocja działań służby geologicznej” i sfinansowana ze środków NFOŚiGW