Plany rozwoju monitoringu wód podziemnych w projekcie EU-Waterres dotyczące polsko-ukraińskiego obszaru transgranicznego

Zakończono prace merytoryczne związane z realizacją zadania (work package No. 3) WP3 pt.: „Harmonization of transboundary groundwater monitoring” w ramach międzynarodowego projektu EU-Waterres „EU-integrated management system of cross-border groundwater resources and anthropogenic hazards”. Projektem objęto dwa główne obszary transgraniczne, pogranicza: polsko-ukraińskie oraz łotewsko-estońskie. Rezultatem prac prowadzonych w WP3 było opracowanie propozycji dotyczących rozwoju badań monitoringowych wód podziemnych m.in. dla rejonu pogranicza Polski z Ukrainą. Podsumowaniem realizacji zadania WP3 były warsztaty zorganizowane przez Estońską Służbę Geologiczną w dniach 19-22 września 2022 r. w Tartu. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele Państwowego Instytutu Geologicznego-PIB, który jest liderem międzynarodowego konsorcjum realizującego projekt EU-Waterres.

warsztaty eu waterres

Strona główna projektu Eu-Waterres (https://eu-waterres.eu)

Źródłem finansowania międzynarodowego projektu nr 2018-1-0137 EU-Waterres „EU-integrated management system of cross-border groundwater resources and anthropogenic hazards” („Zintegrowany system zarządzania transgranicznymi zasobami wód podziemnych oraz zagrożenia antropogeniczne") jest dotacja ze środków przekazanych przez: Islandię, Liechtenstein i Norwegię, w ramach funduszu EEA oraz grantów norweskich, dedykowanych współpracy regionalnej.

Celem projektu jest promocja skoordynowanego zarządzania oraz zintegrowanej ochrony transgranicznych wód podziemnych z zastosowaniem tworzonej zintegrowanej platformy geoinformacyjnej. W realizacji przedsięwzięcia uczestniczy dziewięć jednostek naukowych z Estonii, Ukrainy, Łotwy, Norwegii i Polski, reprezentujących: służby geologiczne, uczelnie, instytuty naukowe oraz przedsiębiorstwa geologiczne i firmy geoinformatyczne. Liderem projektu jest Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy.

mapa interesariuszy projektu EU-Waterres

Interesariusze projektu EU-Waterres

W ramach prac ekspertów projektu EU-Waterres realizowanych jest sześć grup zadań (tzw. work packages):

  • WP1:Management;
  • WP2: Communication;
  • WP3: Harmonization of transboundary groundwater monitoring;
  • WP4: Reinforcement of the integrated use of data;
  • WP5: The elaboration of solutions for coordinated use and integrated protection of transboundary groundwater;
  • WP6: Improving Capacities of Stakeholders.

Projektem objęto dwa główne obszary transgraniczne, pogranicza: polsko-ukraińskie oraz łotewsko-estońskie.

Jednym z priorytetów przedsięwzięcia jest opracowanie propozycji dotyczących rozwoju badań monitoringowych wód podziemnych dla rejonu pogranicza Polski z Ukrainą. Wytyczne obejmujące rozwój badań monitoringowych wód podziemnych dla obszaru pogranicza polsko-ukraińskiego realizowały zespoły merytoryczne z Polski: z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego (lider zespołu autorskiego: Tomasz Gidziński) oraz z Ukrainy: z przedsiębiorstwa geologicznego Zahidukrgeologiya (lider zespołu wykonawców: Dmytro Panov) oraz z Ukraińskiej Spółki Geologicznej (Ukrainian Geological Company) (lider zespołu autorskiego: Volodymyr Klos).

Prace merytoryczne w omawianym zakresie prowadzone przez przedstawicieli PIG-PIB podzielono na dwie części, które były wykonywane w ramach odpowiadającego im tematycznie work package No. 3- WP3 Harmonization of transboundary groundwater monitoring.

Efektem realizacji pierwszego etapu prac było opracowanie pt.: "Integrated groundwater observation network between neighboring countries for 2 transboundary aquifers. Part I". Na potrzeby ujednoliconego podejścia do charakterystyki obszarów perspektywicznych pod względem rozwoju transgranicznych badań monitoringowych wód podziemnych w strefie przygranicznej polski zespół wykonawców zaproponował nową, autorską metodę walidacji wielokryterialnej, której wyniki poddano dodatkowej ocenie eksperckiej, o decydującym znaczeniu.

Rezultatem drugiego etapu prac prowadzonych w zadaniu WP3 było opracowanie pt.: “Program of cross-border groundwater monitoring for Polish-Ukrainian and Estonian-Latvian transboundary areas”, które stanowiło kontynuację tematyki podjętej we wcześniejszej fazie zadania. Redaktorem naukowym wyżej wymienionych opracowań była dr hab. Tatiana Solovey, prof. nadzw. PIG-PIB, pełniąca funkcję koordynatora projektu EU-Waterres.

Prace związane z przygotowaniem opracowania pt. „Program of cross-border groundwater monitoring for Polish-Ukrainian and Estonian-Latvian transboundary areas” dla polskiej strefy przygranicznej realizował zespół wykonawców z Zakładu Monitoringu Wód Podziemnych PIG-PIB: mgr Tomasz Gidziński, mgr Małgorzata Stojek, mgr Michał Galczak, we współpracy z pracownikami Zakładu Rozpoznawania i Ochrony Wód Podziemnych: prof. dr hab. Tatianą Solovey, mgr Małgorzatą Przychodzka oraz z dodatkowym udziałem mgr Hanny Kolos (aktualnie pracującej w PIG-PIB), reprezentującej państwowe „Ukraińskie Przedsiębiorstwo Geologiczne”. Prace realizowano w okresie styczeń-czerwiec 2022 r.

Autorzy przygotowali przegląd aktów prawa międzynarodowego i poradników metodycznych UE odnoszących się do problematyki monitoringu wód podziemnych w obszarach przygranicznych oraz odpowiednich dokumentów i kryteriów dotyczących prawodawstwa w zakresie ochrony wód podziemnych i ich monitoringu, które są obowiązujące w Polsce oraz na Ukrainie.

Opracowanie programu badań monitoringowych wód podziemnych w ujęciu transgranicznym dla obszaru polsko-ukraińskiego stanowi pierwszą próbę podejścia w tak kompleksowy sposób do realizowanego zagadnienia, z uwzględnieniem zarówno zaleceń prawa Unii Europejskiej, jak i wytycznych prawa krajowego. Część opracowania dotyczyła także charakterystyki rodzajów monitoringu wód podziemnych, ich zadań, metodyki prowadzenia pomiarów i badań monitoringowych oraz interpretacji ich wyników, z uwzględnieniem wytycznych w zakresie akredytacji oraz ze szczegółową charakterystyką programu kontroli jakości, które są stosowane w prowadzeniu pomiarów i badań wód podziemnych realizowanych przez państwową służbę hydrogeologiczną (PSH).

Zarówno strona polska, jak i ukraińska podtrzymują stanowisko odnoszące się do potrzeby kontynuacji współpracy międzynarodowej w zakresie rozwoju wytycznych dotyczących badań monitoringowych wód podziemnych z wykorzystaniem bieżącej wymiany informacji i danych, jak również wyników szczegółowej oceny presji antropogenicznych na stan ilościowy i chemiczny wód podziemnych w kontekście transgranicznym, których charakterystyka będzie przedmiotem prac wykonywanych w jednym z kolejnych work package projektu EU-Waterres.

Podsumowanie części WP3 Harmonization of transboundary groundwater monitoring projektu stanowiły warsztaty zorganizowane w dniach 19-22 września przez Estońską Służbę Geologiczną w Tartu. Spotkanie odbyło się w formule hybrydowej, a część ekspertów uczestniczyła w obradach podczas połączenia zdalnego.

Przedstawiciele PIG-PIB przygotowali następujące prezentacje:

  • Tomasz Gidziński, Małgorzata Stojek, Michał Galczak: "Polish experience in assessment of the state of groundwater",
  • Tatiana Solovey: "Harmonizing the methodologies for the groundwater body status assessment - experience from the PL-UA area",
  • Hanna Kolos: "The legislation and agreements in Ukraine concerning the assessment of the status of GWBs",
  • Michał Wyszomierski: "Harmonizing the methodologies for analytical research and field groundwater monitoring - experience from the PL-UA area".

Uczestnicy warsztatów projektu EU-Waterres w Tartu w Estonii

Uczestnicy warsztatów projektu EU-Waterres w Tartu (Estonia)

Warsztaty EU-Waterres

Warsztaty EU-Waterres

Warsztaty EU-Waterres, część terenowa

Warsztaty EU-Waterres, część terenowa

Warsztaty EU-Waterres

Prezentacje wygłaszane podczas warsztatów EU-Waterres

Prezentacje wygłaszane podczas warsztatów EU-Waterres

Prezentacje wygłaszane podczas warsztatów EU-Waterres

Prezentacje wygłaszane podczas warsztatów EU-Waterres

Prezentacje wygłaszane podczas warsztatów EU-Waterres

Film z warsztatów

Disclaimer: The project No.2018-1-0137 “EU-WATERRES: EU-integrated management system of cross-border groundwater resources and anthropogenic hazards” benefits from a € 2.447.761 grant Iceland, Liechtenstein and Norway through the EEA and Norway Grants Fund for Regional Cooperation. The aim of the project is to promote coordinated management and integrated protection of transboundary groundwater by creating a geoinformation platform.

loga warsztaty eu waterres

Tekst: dr hab. Tatiana Solovey, prof. nadzw. PIG-PIB, mgr Tomasz Gidziński