W dniach 5-7 grudnia 2023 r. w Bergen odbyła się trzecia doroczna konferencja "Deep Sea Minerals". Wydarzenie to przyciągnęło liczne międzynarodowe grono profesjonalistów zarówno ze środowiska naukowego, firm poszukiwawczych, przemysłu wydobywczego jak i przedstawicieli władz Norwegii oraz międzynarodowych organizacji zainteresowanych tematem poszukiwań i wydobycia polimetalicznych surowców mineralnych.
Obecnie jest to największe tego typu wydarzenie poświęcone szczególnie aspektom związanym z technikami eksploracji głębokomorskich surowców mineralnych, które przyciągnęło ponownie szerokie grono ekspertów z różnych branż i ośrodków badawczych z Norwegii i świata.
Konferencja podzielona została na sesje poświęcone między innymi:
- wynikom badań ostatnich kampanii badawczych w rejon arktycznej części Grzbietu Śródatlantyckiego,
- zasobom, geologii i charakterystyce środowiska obszarów głębokomorskich,
- weryfikacji technik poszukiwawczych związanych z rozwojem efektywnych metod badawczych oraz doświadczeniami z przeprowadzonych prac pomiarowych,
- rozwojowi technologii wydobywczej oraz skutecznym sposobom przetwarzania surowców polimetalicznych,
- społecznej legitymacji dla eksploracji surowców z dna, transparentności badań i dostępu do danych.
Swoim doświadczeniem oraz dalszymi planami podzieliły się takie kluczowe firmy i organizacje, takie jak AkerBP, CGG, EMGS, JOGMEC, LOKE, THE METALS, NTNU, PGS, Shearwater, TGS, WWF, i in. oraz urzędy regulujące NPD oraz ISA. Dodatkowo w ramach konferencji zorganizowano debatę ekspertów, podczas której dyskutowano nad obecnym zaawansowaniem prac oraz dostępną wiedzą w zakresie ekosystemów głębokomorskich, a także skutecznych rozwiązań minimalizujących wpływ eksploatacji na środowisko. Przedstawione informacje mają dużą wartość dla realizowanych przez PIG-PIB prac poszukiwawczych siarczków masywnych w obrębie polskiej koncesji na Atlantyku.
Wymiana wiedzy z ekspertami i nawiązywanie bezpośrednich kontaktów z branżą umożliwia Państwowemu Instytutowi Geologicznemu - PIB prowadzenie kompleksowych badań głębokomorskich z wykorzystaniem sprawdzonych najnowocześniejszych technik badawczych, minimalizując ryzyka i podnosząc ich jakość i efektywność. Duże zainteresowanie społeczności obecnej na konferencji wzbudził postęp prac realizowany przez PIG-PIB oraz dotychczasowe odkrycia w obrębie Polskiej strefy eksploracyjnej zlokalizowanej na Grzbiecie Śródatlantyckim. W ramach przeprowadzonych na miejscu rozmów uzgodniono spotkania z Norweską firmą AdepthMinerals dysponującą systemem wiertniczym FlexiCore, który został z powodzeniem zastosowany do poboru profili siarczków masywnych w warunkach głębokomorskich podczas letniej wyprawy Uniwersytetu w Bergen na obszar arktycznej części Atlantyku, oraz z firmą TGS w celu omówienia możliwości wykorzystania rozwijanych wciąż metod CSEM oraz sejsmiki 3D w celu zobrazowania złóż odkrytych w północnej części Polskiego obszaru.
Rozpoczęcie konferencji poprzedziła historyczna decyzja. We wtorek 5 grudnia 2023 r. norweski rząd przedstawił wniosek parlamentarny w sprawie rozpoczęcia pierwszej w jej historii rundy przetargowej na poszukiwanie i rozpoznawanie głębokomorskich surowców polimetalicznych na obszarze rozszerzonego Norweskiego Szelfu Kontynentalnego (281 200 km2 Morza Norweskiego i Morza Grenlandzkiego), na działalność związaną z wydobyciem surowców polimetalicznych (siarczków masywnych oraz naskorupień kobaltonośnych). Uzasadnieniem dla takiej decyzji są analizy wskazujące, że popyt na krytyczne minerały będzie większy niż podaż ze strony przemysłu wydobywczego i recyklingu. Co więcej, łańcuchy dostaw są wysoce skoncentrowane geograficznie, co czyni je podatnymi na niestabilność polityczną, ryzyko geopolityczne, klęski żywiołowe i możliwe ograniczenia eksportowe. Norwegia tym samym staje się jednym z pierwszych krajów na świecie które zezwolił na prace poszukiwawcze w swojej ekskluzywnej strefie ekonomicznej (EEZ).
Wszystko to sprawia, że obecnie jesteśmy świadkami tworzenia nowego globalnego przemysłu związanego z wydobyciem surowców polimetalicznych. Norwegia znajduje się w wyjątkowym położeniu z możliwością czerpania z wiodących na świecie podmorskich i lądowych rozwiązań naukowo – badawczych (m.in. firm takich jak Kongsberg) oraz prężnej gałęzi przemysłu naftowego, aby stworzyć kompletny łańcuch dostaw i rozwiązań dla górnictwa głębokomorskiego.
Aby umożliwić zrównoważoną eksplorację i eksploatację, kluczowe znaczenie ma posiadanie kompleksowej wiedzy na temat środowiska głębokomorskiego i stopnia oddziaływania górnictwa na ekosystem morski. Kilka krajów przejęło wiodącą rolę w rozwoju technologii i wiedzy w zakresie eksploracji i rozwoju metod wydobycia z obszarów głębokomorskich. Obok wspomnianej Norwegii są to Kanada, Chiny, Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Wyspy Cooka, Indie. Na arenie międzynarodowej firmy zaczynają przygotowywać się do pozyskania surowców w sposób zrównoważony, a Międzynarodowa Organizacja Dna Morskiego kontynuuje prace nad Kodeksem Wydobywczym w którego opracowaniu biorą udział przedstawiciele Polski (eksperci Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz PIG-PIB).
Tekst: Michał Tomczak, Agata Kozłowska - Roman
