W maju 2023 r. państwa Grupy Wyszehradzkiej (V4) podpisały porozumienie o współpracy w sprawie geoparków. W dniach 13-14 maja 2024 r. w miejscowości Przybram w Czechach (Geopark Barrandien) odbyło się drugie spotkanie przedstawicieli sygnatariuszy tego porozumienia. W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele ministerstw, służb geologicznych oraz geoparków z obszaru krajów Grupy V4, w tym również pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego-PIB.
Podczas spotkania miały miejsce liczne warsztaty, dyskusje i prezentacje, które pozwoliły uczestnikom poznać specyfikę ochrony georóżnorodności i związanego z tym dziedzictwa kulturowego.
Światowa Sieć Geoparków (Global Geopark Network – GGN) powstała w 2004 r. (w tym roku obchodzi zatem 20. rocznicę założenia), a jej Rada składa się z 12 członków, którzy posiadają prawo do głosowania. W gronie Światowych Geoparków UNESCO znajduje się aktualnie 213 obszarów z 48 krajów (w Polsce posiadamy trzy Światowe Geoparki UNESCO: Łuk Mużakowa, Świętokrzyski i Kraina Wygasłych Wulkanów). Geoparki współpracują w ramach sieci w zakresie ewaluacji i rewalidacji, interpretacji i popularyzacji nauki oraz implementacji strategii GGN.
Podczas spotkania w Przybramie przedstawiciele poszczególnych członków Grupy V4 przedstawili prezentacje dotyczące funkcjonowania geoparków we własnym kraju i statusu funkcjonowania krajowego komitetu ds. geoparków. Omówiono także współpracę geoparków ze służbą geologiczną danego kraju lub/i właściwym ministerstwem. Prezydent GGN przedstawił informacje o ochronie dziedzictwa geologicznego, co pokazało uczestnikom, jakie jest podejście UNESCO np. do sprzedaży wyrobów jubilerskich z kamieni rzadkich.
Szczególnie interesujące były wykłady i prezentacje dotyczące edukacji w zakresie nauk o Ziemi. Ważne jest, aby osoby, które są przewodnikami, nauczycielami itp. miały świadomość, że turyści nie są ekspertami w dziedzinie nauk o Ziemi, dlatego specjalistyczna terminologia geologiczna jest dla nich trudna do zrozumienia. Podobna kwestia dotyczy ulotek, folderów, prezentacji czy wystaw – muszą one być interesujące i przyciągające uwagę, a przede wszystkim zrozumiałe dla przeciętnego odbiorcy.
Omówiony został również sposób przyznawania certyfikatów i rewalidacji (sprawdzania, czy geopark nadal spełnia określone wymogi) geoparków przez GGN. Wymieniono konieczne etapy tej procedury:
- ocena potencjału geologicznego,
- nadanie statusu Geoparku Kandydującego,
- certyfikacja,
- rewalidacja (wykonywana co 4 lata, ze statusem zielonym, żółtym, czerwonym).
W związku z prezydencją Polski w Grupie Wyszehradzkiej w okresie od 1 lipca 2024 r. do 30 czerwca 2025 r. zobowiązano się do zorganizowania kolejnego spotkania ds. geoparków Grupy V4 w Polsce, najprawdopodobniej w Geoparku Świętokrzyskim UNESCO.
Uczestnicy spotkania państw Grupy Wyszehradzkiej ds. geoparków. Od lewej: Zastępca dyrektora ds. badań i rozwoju prof. dr hab. Stanisław Mikulski (PIG-PIB); prof. dr hab. Piotr Migoń (Geopark UNESCO Kraina Wygasłych Wulkanów); Monika Cychowska-Nowak (Geopark UNESCO Kraina Wygasłych Wulkanów); Marta Banasiewicz (PIG-PIB); Nancy Sauer (Geopark UNESCO Łuk Mużakowa) oraz Witold Wesołowski (PIG-PIB, Geopark Świętokrzyski UNESCO)
Tekst: Marta Banasiewicz
