Począwszy od 27 stycznia 2025 r. europejskie sieci sejsmologiczne rejestrują wzmożoną aktywność sejsmiczną w rejonie Cyklad w Grecji. Według Seismological Laboratory of the University of Athens (Grecja) epicentra ognisk trzęsień ziemi koncentrują się na obszarze pomiędzy wyspami Santoryn (Thira), Ios, Amorgos oraz Anafi, a ich magnituda wynosi od M0.5 do M5.1.
Lokalizacja epicentrów trzęsień ziemi, które wystąpiły w rejonie Cyklad od dnia 27/01/2025 r. do dnia 10/02/2025 – oprac. PSG na podstawie danych Seismological Laboratory of the University of Athens, mapa bazowa: CIA, OSM
Źródła wstrząsów zlokalizowane zostały na głębokości od 1 do 34 km. Triantafyllou i G. A. Papadopoulos z Hellenic Mediterranean University (Grecja) wskazują, że obszar obecnej aktywności sejsmicznej jest najprawdopodobniej usytuowany w południowej części strefy uskokowej związanej z bardzo mocnym, tsunamogenicznym trzęsieniem ziemi (Mw7.7) i jego dużym wstrząsem wtórnym (Mw6.9) z dnia 9 lipca 1956 r.
Epicentra obecnie rejestrowanych trzęsień ziemi są skoncentrowane poza wewnątrz-kalderowym centrum wulkanu Kammeni oraz poza kalderą podwodnego wulkanu Kolumbo. Opracowane mechanizmy źródeł wskazują, że trzęsienia te są pochodzenia tektonicznego, a nie wulkanicznego. Obserwowana obecnie sekwencja trzęsień ziemi charakteryzuje się typowymi cechami wstrząsów wstępnych:
- przyspieszenie aktywności sejsmicznej,
- stopniowy wzrost magnitud,
- znaczny spadek wartości b w odniesieniu do sejsmiczności tła.
Według raportu Triantafyllou i Papadopoulos z 7 lutego2025 r. najbliższe dni pokażą, czy najsilniejsze trzęsienie ziemi ML5.2/Mw5.0 z 5 lutego 2025 r. było wstrząsem głównym, czy silnym wstrząsem wstępnym.
Statystyka trzęsień ziemi, które wystąpiły w rejonie Cyklad od dnia 27/01/2025 r. do dnia 10/02/2025 r. – oprac. PSG na podstawie danych Seismological Laboratory of the University of Athens
Liczebność zjawisk sejsmicznych ze względu na magnitudę, które miały miejsce w rejonie Cyklad od dnia 27/01/2025 r. do dnia 10/02/2025 – oprac. PSG na podstawie danych Seismological Laboratory of the University of Athens
Sekwencja czasowa trzęsień ziemi, które miały miejsce w rejonie Cyklad od dnia 27/01/2025 r. do dnia 10/02/2025 – oprac. PSG na podstawie danych Seismological Laboratory of the University of Athens
Spośród ponad 1100 zaraportowanych przez Seismological Laboratory of the University of Athens zjawisk, tylko najsilniejsze z nich zostały zarejestrowane również przez sieć PSG_Sejs_NET państwowej służby geologicznej. Na rysunku poniżej zaprezentowano zapisy falowe składowych Z, N i E wektora prędkości fal sejsmicznych trzęsienia ziemi o magnitudzie M5.0 z 9 lutego 2025 r., godz. 19:05:40.82 (UTC) zarejestrowane na wybranych stacjach Sudeckiej Sieci Sejsmologicznej: KLET (Kletno), WIRY (Wirki) i ZLOT (Złoty Stok) monitoringu sejsmicznego PSG. Odległość stacji od epicentrum wstrząsów wyniosła około 1700 km. Pierwsze wstąpienie fal sejsmicznych (P) zarejestrowane zostały na stacjach po upływie około 3 min 30 s od momentu zdarzenia.
Obraz falowy z zapisem rejestracji trzęsienia ziemi o magnitudzie M5.0 z epicentrum w rejonie Santorynu z dnia 09/02/2025 r., godz. 19:05:40.82 (UTC) zarejestrowane przez szerokopasmowe stacje Sudeckiej Sieci Sejsmologicznej: KLET (Kletno), WIRY (Wirki) i ZLOT (Złoty Stok). Na wykresie składowej zaznaczono pierwsze wstąpienia fali sejsmicznej (P)
Santoryński wulkan, należący do Helleńskiego Łuku Wulkanicznego, charakteryzuje się długimi okresami uśpienia. Po epizodzie sejsmo-wulkanicznego niepokoju w latach 2011-2012, Instytut Badań i Monitoringu Wulkanu Santoryńskiego (ISMOSAV) prowadzi stałą obserwację deformacji terenu za pomocą sieci naziemnych (sejsmologicznych, GNSS, sensorów gazowych i termicznych) oraz satelitarnej interferometrii radarowej (InSAR). W ramach systematycznego monitoringu ISMOSAV wykorzystuje usługę SNAPPING na platformie GEP, umożliwiającą precyzyjną analizę ruchów powierzchniowych. Aktualnie wulkan ponownie wykazuje oznaki niepokoju, zarejestrowano zwiększoną aktywność sejsmiczną oraz podnoszenie się terenu, co przypomina sytuację z lat 2011-2012.
Obszar Santorynu. Średnia prędkość ruchu punktów na powierzchni terenu w kierunku obrazowania satelity na podstawie danych Sentinel-1 z okresu 07/2024–12/2024 z orbity wstępującej (po lewej), oraz opadającej (po prawej). Kolory niebieskie oznaczają wznoszenie się lub ruch w kierunku satelity. Źródło: https://discuss.terradue.com/t/santorini-volcano-experiencing-another-unrest-phase/1256
Średnie ruchy terenu w kierunku pionowym z okresu 2019-2023, poprzedzające okres przedstawiony na rysunku poniżej charakteryzują się odwrotnym wektorem deformacji. Z wizualizacją tych ruchów można zapoznać się między innymi na serwisie Copernicus European Ground Motion Sevice.
Obszar Santorynu. Średnie prędkości zmian powierzchni terenu w okresie 2019-2023. Kolor czerwony oznacza niewielkie osiadanie. W lewej dolnej części rysunku, wykres zmian położenia punktu zaznaczonego niebieskim okręgiem. Źródło https://egms.land.copernicus.eu/
Sytuacja, którą obserwujemy na Cykladach wymaga dalszego monitorowania, które na bieżąco jest prowadzone przez Uniwersytet Narodowy im. Kapodistriasa w Atenach. Analiza m.in. aktywności sejsmicznej w najbliższych dniach pokaże, czy jesteśmy we wstępnej fazie obserwowanej sekwencji zjawisk i czy ewentualnie wstrząs główny dopiero wystąpi lub czy już miał miejsce. Jednak w obecnej chwili trudno jest przesądzać, jaki będzie scenariusz przyszłych zdarzeń.
Ze wstępnych analiz wynika, że obserwowana obecnie aktywność sejsmiczna jest związana z procesami tektonicznymi, a nie wulkanicznymi. Zaleca się, aby stosować się do oświadczeń wydawanych przez władze lokalne, które mają najlepsze rozeznanie odnośnie sytuacji panującej w rejonie Cyklad.
Raport opracował zespół z Centrum Geozagrożeń
