Geologia morza

grafika ilustracyjnaIdąc brzegiem morza na ogół nie pamiętamy, że Polska to nie tylko ląd, a linia brzegowa nie stanowi granicy państwa. W rzeczywistości do naszego wybrzeża przylegają Obszary Morskie Rzeczpospolitej Polskiej. To spora część kraju - aż 30 600 km2, co odpowiada 10% naszego terytorium...

 

W skład tych obszarów wchodzą wody wewnętrzne Zalewów Szczecińskiego i Wiślanego oraz Zatoka Pucka, pas wód terytorialnych o szerokości ok. 12 mil morskich oraz Wyłączna Strefa Ekonomiczna, rozciągająca się od wód terytorialnych po granice rozdzielające Bałtyk między Polską i krajami sąsiadującymi. Na morzu graniczymy z Niemcami, Danią, Szwecją i Rosją

 

Pod dnem morskim kryje się wiele cennych surowców mineralnych, takich, jak: ropa naftowa, gaz ziemny, sole potasowe, bursztyn. Inne surowce, również bardzo cenne: minerały ciężkie, żwiry i piaski, występują na powierzchni dna. Cześć z nich jest eksploatowana, lub będzie eksploatowana w najbliższym czasie. Dno morskie jest miejscem szeregu przedsięwzięć hydrotechnicznych. Na otwartym morzu kładzione są rurociągi, kable energetyczne i telekomunikacyjne, budowane są elektrownie wiatrowe. Na wybrzeżu budowane są porty, kolektory ściekowe, mola spacerowe, przystanie rybackie.


Morze Bałtyckie o powierzchni 415 266 km2 i średniej głębokości 52 m, dzieli się ze względu na ukształtowanie linii brzegowej i rzeźbę dna na siedem regionów: Zatokę Botnicką, Morze Botnickie, Zatokę Fińską, Zatokę Ryską, Bałtyk Właściwy, Morze Bełtów (Cieśniny Duńskie) i Kattegat

Morze Bałtyckie o powierzchni 415 266 km2 i średniej głębokości 52 m, dzieli się ze względu na ukształtowanie linii brzegowej i rzeźbę dna na siedem regionów: Zatokę Botnicką, Morze Botnickie, Zatokę Fińską, Zatokę Ryską, Bałtyk Właściwy, Morze Bełtów (Cieśniny Duńskie) i Kattegat

 

Dla celów nawigacyjnych, rybołówstwa, a również i militarnych, potrzebna jest szczegółowa charakterystyka dna, a zwłaszcza identyfikacja i lokalizacja wszelkich obiektów takich, jak np.głazy i wraki, mogące stanowić przeszkody w wykorzystaniu dna morskiego. Na dnie morskim znaleźć można również wiele niebezpiecznych odpadów; od amunicji konwencjonalnej i chemicznej, zatopionej po II wojnie światowej, przez składowiska urobku z prac pogłębiarskich, prowadzonych w portach i na torach podejściowych. Zanieczyszczenia, docierające do morza rzekami, z powietrza, z portów i miast nadbrzeżnych oraz ze statków, zmieniają wody ale gromadzą się ostatecznie w osadach dennych.

 

Zobacz mapy:

Mapa geologiczna dna Bałtyku

Atlas geochemiczny południowego Bałtyku

 

Każda działalność na morzu, również ta związana z zagospodarowaniem dna, ma wpływ na organizmy żyjące w morzu, od tych najprymitywniejszych do ryb, które tak często goszczą na naszych stołach. Wydobycie surowców z dna morskiego, czy zanieczyszczenie osadów może niszczyć siedliska wielu organizmów.

 

Wszystkie rodzaje działalności gospodarczej na morzu, wymagają zebrania szczegółowej informacji o budowie dna morskiego, charakterze osadów pokrywających dno oraz o budowie geologicznej i procesach niszczenia wybrzeży. Dlatego sporządza się różnego rodzaju mapy i przekroje geologiczne, bada skład chemiczny osadów, prowadzi się badania budowy geologicznej wybrzeży i monitoruje tempo zachodzących zmian. Aby prawidłowo projektować prace poszukiwawcze, planistyczne oraz prognozować zmiany jakie zajdą w przyszłości, należy poznać procesy, jakie zachodziły w morzu w przeszłości. Służą temu badania i rekonstrukcje historii rozwoju Bałtyku. Wszystkie te prace, należą do statutowych obowiązków Oddziału Geologii Morza Państwowego Instytutu Geologicznego.

 

 

prof. dr hab Szymon Uścinowicz
Oddział Geologii Morza Państwowego Instytutu Geologicznego