pdf Komunikat o bieżącej sytuacji hydrogeologicznej w okresie od 01.11.2023 r. do 30.11.2023 r. Popularny

Niniejszy komunikat o bieżącej sytuacji hydrogeologicznej przedstawia analizę:
- położenia zwierciadła wód podziemnych
- stanu rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych
- stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną w pierwszym poziomie wodonośnym
Analiza obejmuje obszar kraju w okresie od 1 do 30 listopada 2023 r.

• W listopadzie br. na obszarze niemal całego kraju nastąpił wzrost średnich miesięcznych stanów wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym w odniesieniu do wartości z poprzedniego miesiąca. Stan taki odnotowano w około 75% analizowanych punktów obserwacyjnych. Obniżenie średniego poziomu wód podziemnych zarejestrowano w tym czasie w grupie punktów stanowiących około 21% ogólnej liczby punktów objętych analizą i najczęściej dotyczyło to obszarów północnej, wschodniej oraz południowej Polski. W przypadku około 5% punktów obserwacyjnych średni poziom wód podziemnych pierwszego poziomu wodonośnego nie uległ zmianie w porównaniu ze stanem odnotowanym w październiku br.
  
  
• Wielkość rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych w poziomach wodonośnych o zwierciadle swobodnym na przeważającym obszarze kraju utrzymywała się na poziomie bezpiecznym dla zaopatrzenia ludności w wodę. Zagrożenie stanu rezerw w listopadzie występowało najczęściej w północnej i centralnej Polsce, natomiast brak rezerw zasobów wód podziemnych w odniesieniu do najniższego rocznego położenia zwierciadła wód podziemnych z okresu wielolecia został odnotowany głównie w północnej części kraju i występował na obszarach województw: zachodniopomorskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego oraz na granicy województw wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego.
  
  
• W listopadzie br. na części obszaru Polski, mimo wzrostu w większości punktów obserwacyjnych średnich miesięcznych stanów wód podziemnych, nadal utrzymywał się stan zagrożenia hydrogeologicznego, związany z położeniem zwierciadła wód podziemnych poniżej stanu niskiego ostrzegawczego (SNO). Niżówka hydrogeologiczna w skali regionalnej w omawianym miesiącu obejmowała znaczną część obszarów województw: pomorskiego, zachodniopomorskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego, warmińsko-mazurskiego oraz niewielkie obszary w granicach województw mazowieckiego, dolnośląskiego i podlaskiego. Lokalne obniżenia średniego poziomu wód podziemnych poniżej granicy stanu niskiego ostrzegawczego stwierdzono w tym czasie również na terenie województw: łódzkiego, śląskiego i mazowieckiego.

Analiza została opracowana na podstawie interpretacji zebranych w trybie operacyjnym wyników pomiarów w wytypowanych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych PIG-PIB, przy uwzględnieniu dla poszczególnych punktów obserwacyjnych następujących wartości charakterystycznych:* najniższej głębokości położenia zwierciadła wody z wielolecia (NNG),* średniej głębokości położenia zwierciadła wody z wielolecia (SSG),* średniej z najniższych rocznych głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej z wielolecia (SNG),* wartości granicznej dla wystąpienia zjawiska niżówki hydrogeologicznej, przyjętej na poziomie stanu niskiego ostrzegawczego (SNO),* wyznaczonego z najniższych rocznych stanów położenia zwierciadła wody charakteryzujących się wartościami niższymi od wartości SNG,* średniej głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej (AG) z okresu od 1 do 30 listopada 2023 r.

1. Zmiany położenia zwierciadła wód podziemnych

W listopadzie bieżącego roku prawie na całym obszarze kraju odnotowano wyższe położenie zwierciadła wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym w stosunku do stanu z października br. Dotyczyło to większości poddanych analizie punktów obserwacyjnych (około 75% - wzrost o około 54 % w odniesieniu do stanu z poprzedniego miesiąca). Wzrosty średniego poziomu wód podziemnych najczęściej mieściły się w przedziałach od 0 do 0.1 m (34% punktów obserwacyjnych), od 0.1 do 0.25 m (27%) oraz od 0.25 do 0,5 m (11 %). Obniżenia średniego poziomu wód podziemnych nastąpiły w tym czasie głównie w północnej, wschodniej oraz południowej Polsce i przeważnie miały charakter lokalny. Niższe położenie zwierciadła wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym w stosunku do średniego stanu z poprzedniego miesiąca odnotowane zostało w przypadku około 21% poddanych analizie punktów obserwacyjnych (tj. o około 52 % mniej w odniesieniu do stanu z poprzedniego miesiąca). Obniżenia średniego poziomu wód podziemnych były stosunkowo niewielkie i mieściły się w większości przypadków w przedziale 0 do 0.1 m (18% punktów). W przypadku niemal 5% punktów obserwacyjnych średni poziom wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym nie uległ zmianie w porównaniu ze stanem odnotowanym w październiku br. (Ryc. 1).

Ryc.1. Zmiana położenia zwierciadła wody podziemnej w objętych analizą punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych w listopadzie 2023 r.

W listopadzie br., podobnie jak w poprzednim miesiącu, w większości analizowanych punktów obserwacyjnych (ponad 87%) średni poziom wód podziemnych w pierwszym poziomie wodonośnym wskazywał na brak zagrożenia stanu rezerw zasobów w odniesieniu do najniższego rocznego położenia zwierciadła wód podziemnych z okresu wielolecia (*NNG). Oznacza to, że wielkość rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych w poziomach wodonośnych o zwierciadle swobodnym na przeważającym obszarze kraju nadal utrzymywała się na poziomie bezpiecznym dla zaopatrzenia ludności w wodę.

Punkty obserwacyjne, w których poziom wód podziemnych pierwszego poziomu wodonośnego znajdował się poniżej granicy odpowiadającej środkowi przedziału **SNO - *NNG, co oznacza wystąpienie zagrożenia dla użytkowania wód podziemnych, stanowiły około 13% ogólnej liczby punktów objętych analizą. W tej grupie około 3% stanowiły punkty, w których zarejestrowany średni miesięczny poziom wód podziemnych wskazywał na brak rezerw zasobów zmiennych w odniesieniu do granicy stanu *NNG (spadek o 8 % w stosunku do poprzedniego miesiąca). Brak rezerw zasobów wód podziemnych został odnotowany w miejscowościach: Kobułty, Muszaki (województwo warmińsko-mazurskie), Turowo (województwo zachodniopomorskie), Maszewko (województwo pomorskie) oraz Łuszczewo (województwo wielkopolskie) (Ryc. 2).

 * NNG [m] – najniższa roczna wartość głębokości zwierciadła wody z okresu wielolecia
** SNO [m] – stan niski ostrzegawczy (tj. głębokość położenia zwierciadła wody uzasadniająca wydanie ostrzeżeń i ograniczeń w korzystaniu z wód podziemnych) określony, jako poziom zwierciadła wody, który jest obliczany, jako średnia z minimalnych rocznych stanów położenia zwierciadła wody

Ryc. 2. Poziom rezerw zasobów wód podziemnych w listopadzie 2023 r. w objętych analizą punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych.

3. Występowanie zagrożeń dla wód podziemnych

W listopadzie br. na znacznych obszarach w północnej i centralnej części Polski utrzymywał się stan zagrożenia hydrogeologicznego związany z położeniem zwierciadła wód podziemnych poniżej granicy stanu niskiego ostrzegawczego (**SNO). Niżówka hydrogeologiczna obejmowała swym zasięgiem część obszarów województw: pomorskiego, zachodniopomorskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego, warmińsko-mazurskiego oraz niewielkie obszary w granicach województw mazowieckiego (część północna), dolnośląskiego (część północno-centralna) i podlaskiego (część zachodnia). Lokalne obniżenia średniego poziomu wód podziemnych poniżej granicy stanu niskiego ostrzegawczego wystąpiły także na obszarach województw łódzkiego, śląskiego i mazowieckiego.

W stosunku do poprzedniego miesiąca niżówka hydrogeologiczna zmniejszyła swój zasięg w obrębie województw: zachodniopomorskiego, pomorskiego, kujawsko-pomorskiego, podlaskiego, mazowieckiego oraz wielkopolskiego i warmińsko-mazurskiego. W województwie lubuskim zjawisko niżówki ustąpiło.

W skali kraju poziom wód podziemnych poniżej stanu niskiego ostrzegawczego stwierdzono w 33 punktach obserwacyjnych, co stanowi ponad 19% punktów badanej grupy, tj. o około 5% mniej niż w poprzednim miesiącu. W przypadku 26 punktów obserwacyjnych (tj. ponad 15% wszystkich analizowanych punktów) średni poziom zwierciadła wód podziemnych w listopadzie br. utrzymywał się w strefie między granicami stanów **SNO i ***SNG, co oznacza, że w rejonach tych punktów w sytuacji utrzymywania się niekorzystnych warunków meteorologicznych, w tym przede wszystkim przy braku lub niewielkich opadach atmosferycznych, również może rozwinąć się niżówka hydrogeologiczna. W przypadku 112 punktów obserwacyjnych, co stanowi ponad 65% wszystkich analizowanych punktów (w poprzednim miesiącu punkty takie stanowiły około 56%) swobodne zwierciadło wody podziemnej układało się w bezpiecznej strefie, tj. powyżej wartości średniej z najniższych rocznych głębokości zwierciadła wody podziemnej dla okresu wielolecia (***SNG). Lokalizację wybranych reprezentatywnych punktów obserwacyjnych wraz z oceną stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną na terenie kraju w sierpniu br. przedstawiono na rycinie 3. 

**SNO [m] – stan niski ostrzegawczy (tj. głębokość położenia zwierciadła wody uzasadniająca wydanie ostrzeżeń i ograniczeń w korzystaniu z wód podziemnych) określony, jako poziom zwierciadła wody, który jest obliczany, jako średnia z minimalnych rocznych stanów położenia zwierciadła wody
***SNG - średniej z najniższych rocznych głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej z wielolecia

 Ryc. 3. Ocena zagrożenia niżówką hydrogeologiczną w listopadzie 2023 r.