Co roku przygotowywane jest Sprawozdanie z działalności Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego. Jest to syntetyczne przedstawienie aktywności Instytutu w dziedzinie zadań państwowej służby geologicznej i hydrogeologicznej oraz naukowej. W czerwcu Rada Naukowa PIG – PIB pozytywnie zaopiniowała Sprawozdanie z działalności Instytutu za 2017 rok.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB za 2017 rok pokazało nasz duży potencjał naukowy i badawczy. Prowadzone prace służą zapewnieniu bezpieczeństwa surowcowego państwa, a także ochronie środowiska i gospodarce wodnej.
W 2017 roku Państwowy Instytut Geologiczny – PIB realizował 609 projektów, z czego 380 to projekty rozpoczęte, a 229 to projekty kontynuowane. Zakończono realizację 392 projektów.
Większość kluczowych projektów była realizowana w pionie służby geologicznej (psg). Pracownicy tego pionu ściśle współpracują z pracownikami pionu badań i rozwoju. Łącznie, w 2017 roku realizowano 67 projektów z zakresu państwowej służby geologicznej oraz 6 zadań z zakresu państwowej służby hydrogeologicznej.
W 2017 r. prowadzono 193 projekty badawcze i badawczo-rozwojowe (bez tzw. zleceń obcych). Rozpoczęto prace nad trzema prestiżowymi projektami finansowanymi ze środków Narodowego Centrum Nauki. W 2017 roku w Instytucie prowadzono 40 projektów, w których finansowania udzieliła Unia Europejska lub inne organizacje międzynarodowe.
Najbardziej perspektywicznymi projektami realizowanymi przez Instytut w 2017 roku były tematy zmierzające do rozpoznania regionalnej budowy geologicznej i badań podstawowych wspierających zagadnienia surowcowe. Niektóre z prowadzonych badań mają charakter pionierski w kraju, a nawet wnoszą walor nowości do badań światowych. Wśród tych projektów zrealizowano m.in.:
- Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce
- Wsparcie działań Głównego Geologa Kraju w zakresie prowadzenia Polityki Surowcowej Państwa (PSP) w latach 2017-2018
- Szacowanie zasobów złóż węglowodorów – etap I
- Odmetanowanie pokładów węgla w rejonie Gilowic poprzez stymulację produktywności metanu z pokładów węgla w otworach wiertniczych Gilowice 1 i Gilowice 2H
Coraz bardziej perspektywicznym tematem jest geotermia. Projekty realizowane w PIG-PIB w 2017 r. dotyczyły zarówno geotermii średnio- i wysokotemperaturowej, czyli tej klasycznej – najbardziej pożądanej i wykorzystywanej w ciepłowniach geotermalnych, jak również geotermii niskotemperaturowej, potocznie nazywanej płytką, wykorzystywanej w instalacjach gruntowych pomp ciepła.
W Instytucie prowadzono liczne prace związane z rozpoznaniem budowy geologicznej Polski, zarówno w opracowaniach szczegółowych, jak i regionalnych. Efektem prac są różnotematyczne i różnoskalowe mapy geologiczne, jak np. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000 (SMGP) oraz Mapa Hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000 – pierwszy poziom wodonośny – warunki występowania i hydrodynamika (PPW-WH).
Tematyka projektów realizowanych w 2017 r. w dziedzinie hydrogeologii i ochrony środowiska była bardzo szeroka, od zagadnień związanych z rozpoznawaniem, bilansowaniem i ochroną wód podziemnych, przez badania stanu środowiska gruntowo-wodnego dla określenia ewentualnego wpływu działalności człowieka ze szczególnym uwzględnieniem poszukiwań i eksploatacji surowców mineralnych, określanie ryzyka środowiskowego różnego typu działalności i inwestycji, określanie i korygowania założeń i realizacji planów gospodarki odpadami, aż po prowadzenie badań metodycznych w celu opracowywania nowych metod analitycznych i wdrażania nowoczesnych technologii do metodyki badawczej. Kluczowe projekty z zakresu hydrogeologii i ochrony środowiska to:
- Reorganizacja, rozwój i przystosowanie sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych (SOBWP) do wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej
- Monitoring stanu chemicznego oraz ocena stanu jednolitych części wód podziemnych (JCWPd) w dorzeczach w latach 2015-2018
- Wykonanie programów prac i dokumentacji hydrogeologicznych ustalających zasoby dyspozycyjne wód podziemnych dla potrzeb przeprowadzania bilansów wodno-gospodarczych oraz opracowania warunków korzystania z wód regionu wodnego i zlewni
Instytut wykonywał prace związane z inwentaryzacją, badaniem i prognozowaniem zagrożeń geologicznych oraz dokumentowaniem warunków geologiczno-inżynierskich. Rozwijano i optymalizowano metody badawcze dla pomiarów deformacji powierzchni terenu oraz warunków podłoża budowlanego. Ważne projekty to:
- System Osłony Przeciwosuwiskowej SOPO (etap III) – kartowanie i wykonywanie map osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi dla obszarów Karpat polskich (25% powierzchni) i wybranych obszarów Polski pozakarpackiej oraz monitorowanie wybranych osuwisk wraz z opracowaniem prognozowania zagrożeń osuwiskowych w Karpatach
- Baza Danych Geologiczno-Inżynierskich (BDGI) wraz ze sporządzeniem atlasów geologiczno--inżynierskich wybranych obszarów kraju w skali 1:10 000
Projekty dotyczące szczegółowego rozpoznania budowy geologicznej dna Bałtyku oraz jego strefy brzegowej stanowią priorytetowy kierunek działania PIG-PIB w zakresie geologii morza i wybrzeża.
W 2017 r. realizowano 20 projektów z zakresu badań paleoklimatycznych i paleośrodowiskowych. Badania rekonstrukcji zmian klimatu obejmowały różnorodną tematykę badawczą – począwszy od analiz geochemicznych profili powierzchniowych i otworowych, poprzez klasyczne analizy sedymentologiczne, stratygraficzne, paleontologiczne i palinologiczne wybranych obszarów i odcinków wiekowych, po rekonstrukcje środowisk kopalnych w oparciu o zaawansowane badania izotopowe.
Istotnym osiągnięciem w obszarze informacji geologicznej było wdrożenie nowego portalu danych przestrzennych, który w innowacyjny sposób oraz w podziale na kategorie interesariuszy udostępnia do przeglądania, analiz przestrzennych i atrybutowych setki zestawień danych geologicznych, hydrogeologicznych i środowiskowych powiązanych z zewnętrznymi danymi referencyjnymi.
Instytut prowadził liczne projekty w zakresie popularyzacji nauk o Ziemi i promocji. Przyświecały im następujące cele – wzrost poziomu wiedzy geologicznej w społeczeństwie, budowanie pozytywnego wizerunku Instytutu oraz polskiej geologii.
Podsumowując – rok 2017 był dla nas bardzo pracowity, ale osiągnięte efekty ugruntowały mocną pozycję Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB jako placówki badawczo – naukowej oraz pełniącej rolę państwowej służby geologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej.
Tekst: Redakcja
(na podstawie Sprawozdania z działalności Państwowego Instytutu Geologicznego - Państwowego Instytutu Badawczego za 2017 rok)
