Dostępne są nowe wyniki badań środowiskowych zrealizowanych w ramach monitorowania wpływu prac poszukiwawczych niekonwencjonalnych złóż węglowodorów na środowisko. Badania prowadzone w okresie lipiec 2017 - wrzesień 2018 miały na celu określenie długoterminowych oddziaływań, a ich wyniki stanowią uzupełnienie raportu z 2015 roku.
Aspekty środowiskowe działalności poszukiwawczej zmierzającej do ustalenia potencjału gazu z łupków były od początku przedmiotem zainteresowania Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB. Latem 2011 roku PIG-PIB wraz z Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Gdańsku wykonał po raz pierwszy w Polsce i w Europie badania oddziaływania na środowisko zabiegu wielostopniowego szczelinowania hydraulicznego w otworze kierunkowym Łebień LE-2H.
W latach 2012-2014 w konsorcjum z Politechniką Gdańską i Akademią Górniczo-Hutniczą, realizowano zadanie pn. „Ocena zagrożeń dla środowiska powodowanych procesem poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania niekonwencjonalnych złóż węglowodorów”. Badaniami objęto 7 lokalizacji: Gapowo, Lubocino, Łebień, Stare Miasto, Syczyn, Wysin i Zawada. Obserwacje stanu środowiska prowadzono przed, w trakcie, a także po wykonaniu wierceń poszukiwawczych oraz zabiegów szczelinowania hydraulicznego i testów złożowych. Badania te pokazały, że przy zachowaniu odpowiedniej dbałości i reguł postępowania faktyczny negatywny wpływ na środowisko naturalne jest niewielki i ma charakter czasowy (zobacz raport pt. "Środowisko i prace rozpoznawcze dotyczące gazu z łupków. Wyniki badań środowiska gruntowo - wodnego, powietrza, klimatu akustycznego, płynów technologicznych i odpadów"Środowisko i prace rozpoznawcze dotyczące gazu z łupków. Wyniki badań środowiska gruntowo - wodnego, powietrza, klimatu akustycznego, płynów technologicznych i odpadów").
Celem badań realizowanych od lipca 2017 r. do września 2018 r. był kolejny etap rozpoznawania wpływu na środowisko prac poszukiwawczych gazu w formacjach łupkowych, wykonanych z zastosowaniem głębokich wierceń, również kierunkowych oraz szczelinowania hydraulicznego, jako metody stymulacji złoża. W celu wychwycenia i udokumentowania ewentualnych zmian spowodowanych prowadzoną działalnością górniczą, zaplanowano i wykonano serię badań obejmujących środowisko gruntowo-wodne, w tym jakość wód podziemnych i powierzchniowych oraz stan gruntu i gleby po likwidacji otworów poszukiwawczych i rekultywacji placu wiertni (obecność materiału allochtonicznego, stopień zagęszczenia, produktywność i obecność węglowodorów lotnych w powietrzu gruntowym).
Lokalizacja odwiertów poszukiwawczych niekonwencjonalnych złóż węglowodorów wywierconych w latach 2010-2017 z wyszczególnieniem miejsc objętych badaniami środowiskowymi PIG-PIB
Zgodnie z oceną i interpretacją wszystkich uzyskanych wyników, wody na obszarze wszystkich poligonów badawczych mają stan chemiczny dobry. Porównanie wyników badań ich stanu w latach 2017 i 2018 z wynikami uzyskanymi we wcześniejszych seriach monitoringowych w badanych rejonach nie daje podstaw do stwierdzenia, że obserwowane lokalnie wahania składu chemicznego w badanym zakresie są w jakikolwiek sposób związane z zakończoną działalnością poszukiwawczą węglowodorów.
Interpretacja wyników uzyskanych w trakcie badań składu powietrza gruntowego nie jest jednoznaczna i w niektórych punktach wskazuje na możliwość migracji węglowodorów z głębszych formacji skalnych do powierzchni w strefach zlikwidowanych otworów wiertniczych. W chwili obecnej pomierzone wartości stężeń węglowodorów, potencjalnie o genezie termogenicznej, są na tyle niskie, że nie stanowią zagrożenia dla ludzi i środowiska, ale mogą być przejawem procesu postępującego w kierunku dalszych niekorzystnych zmian.
Biorąc pod uwagę stosunkowo krótki czas od zakończenia działalności wiertniczej (niektóre place wiertni do tej pory nie zostały w pełni zlikwidowane, a teren poddany rekultywacji), głębokość wykonanych w czasie poszukiwań wierceń oraz charakter procesów, które mogą nadal zachodzić w górotworze na badanych terenach (takich jak np. degradacja cementu uszczelniającego pozostawione w górotworze odcinki infrastruktury wiertniczej, korozja rur okładzinowych itp.) konieczne jest prowadzenie dalszego monitoringu stanu środowiska w celu śledzenia kierunku obserwowanych zmian.
Wszystkie poczynione w obecnej serii badań obserwacje, wyniki pomiarów, porównania oraz interpretacje zostały przedstawione w raporcie pn.
pdf
"Środowisko i prace rozpoznawcze dotyczące gazu z łupków. Sprawozdanie z prac wykonanych podczas realizacji przedsięwzięcia pt. Wykonanie badań dla oceny aktualnego stanu środowiska naturalnego na 7 poligonach badawczych, gdzie prowadzono prace poszukiwawcze za gazem z formacji łupkowych"
(77.26 MB)
.
Teren wokół odwiertu poszukiwawczego Łebień w 2011 (z lewej) i w 2017 roku (z prawej)
Badania stanu środowiska wykonano w ramach umowy nr 394/2017/Wn-07/FG-go-dn/D o dofinansowanie w formie dotacji przedsięwzięcia pn.: „Wykonanie badań dla oceny aktualnego stanu środowiska naturalnego na 7 poligonach badawczych, gdzie prowadzono prace poszukiwawcze za gazem z formacji łupkowych” zawartej w dniu 27 grudnia 2017 r. pomiędzy Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jako NFOŚiGW a Państwowym Instytutem Geologicznym – Państwowym Instytutem Badawczym jako Beneficjentem
Tekst: Monika Konieczyńska, Olga Lipińska
Przeczytaj także: Gaz z łupków - o wynikach terenowych prac badawczych
