Chiny były gospodarzem 15th International Symposium on Early and Lower Vertebrates w Qujing - szczytu paleontologicznego, który odbywał się w dniach 8 - 13 sierpnia 2019 r. w Qujing (prowincja Junnan). Te cykliczne spotkania paleontologów, zajmujących się problematyką wczesnych i niższych kręgowców, są organizowane od 1967 roku . Poprzednie, jubileuszowe sympozjum miało miejsce w Polsce w 2017 roku i było współorganizowane przez Państwowy Instytut Geologiczny - PIB.
Tym razem osobą uhonorowaną dedykacją spotkania był jeden z najwybitniejszych na świecie paleontologów kręgowcowych, prof. Gavin Young z Narodowego Uniwersytetu Australijskiego w Canberra. W roku bieżącym przypada również 90 rocznica powstania Instytutu Paleontologii Kręgowców i Paleoantropologii Chińskiej Akademii Nauk.
Ceremonia otwarcia 15th International Symposium on Early and Lower Vertebrates na uniwersytecie w Qujing (prow. Yunnan)
Prof. Gavin Young z Australian National University w Canberra, któremu zadedykowane zostało sympozjum
Konferencja była poprzedzona wycieczką po profilach i stanowiskach regionów Zhangjiajie, Changde i Changsha (prowincja Hunan). Są to stanowiska znane przede wszystkim z występowania wczesnych form bezszczękowców (Galeaspis, Dayongaspis, Konoceraspis) oraz pierwszych ryb pancernych z grupy antiarchów. Jednym ze szczególnych odwiedzonych miejsc był obszar Wulingyuan, czyli występowania środkowodewońskiej formacji Yuntaiguan nieopodal miasta Zhangjiajie. Piaskowce tworzą tu skupisko jednych z najbardziej niezwykłych form krajobrazowych na Ziemi. Są to pionowe skały o zaokrąglonych szczytach wznoszące się na kilkaset metrów z gęstego lasu. Miejsce to stało się inspiracją do stworzenia świata Pandory w filmie Avatar.
Poszukiwania skamieniałości na sylursko-dewońskim profilu Wentang koło Changhsa (prow. Hunan)
Wietrzeniowe formy środkowdewońskich piaskowców formacji Yuntaiguan w Wulingyuan (Zhangjiajie, prowincja Hunan)
Wietrzeniowe formy środkowdewońskich piaskowców formacji Yuntaiguan w Wulingyuan (Zhangjiajie, prow. Hunan; Piotr Szrek i Olga Wilk)
W czasie referatowej, stacjonarnej części spotkania w Qujing dużo uwagi poświęcono niższym kręgowcom, takim jak bezszczękowce, a także powstaniu dużych grup szczękowców, przede wszystkim kostnoszkieletowym. Zaprezentowano nowe wyniki badań anatomii ryb pancernych, rekinów i akantodów. Miejsce konferencji było niezwykłe z punktu widzenia kluczowych ewolucyjnych „przejściowców”, gdyż to nieopodal Qujing znaleziono w ostatnich latach takie skamieniałości jak Entelognathus, Quilinyu i Guiyu. Są to wczesne formy późnosylurskich - wczesnodewońskich plakodermów i kostnoszkieletowych, które wskazują na bliskie pokrewieństwo tych grup (grupy siostrzane). Jedna z wycieczek konferencyjnych wizytowała zresztą dwa kluczowe stanowiska (Xiaoxiang i Xitun), gdzie dokonano odkrycia tych form. Takie skamieniałości dowodzą postulowanej obecnie tezie, że to południowe Chiny były miejscem, gdzie powstały i skąd miała miejsce radiacja kostnoszkieletowych mięśniopłetwych na cały świat.
Szczątki ryby pancernej (grupa Antiarcha) znalezione w obrębie profilu Mujiatang koło Changhsa (prowincja Hunan)
Tematyka prezentacji była zróżnicowana i obejmowała zarówno klasyczne przedstawienie znalezisk nowych skamieniałości, reinterpretację form już znanych, ale także rozważania wpływu globalnych procesów geodynamicznych na ewolucję oraz wyniki badań genetycznych, w odniesieniu do kluczowych przemian ewolucyjnych wczesnych kręgowców.
Nagromadzenie łusek przedstawiciela kostnoszkieletowych w stanowisku Xiaoxiang koło Qujing (prowincja Junnan)
Wkład polskiej reprezentacji, tworzonej przez Olgę Wilk (Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii) i Piotra Szreka (PIG - PIB oraz Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii) dotyczył prezentacji efektów części prac z ostatnich dwóch lat. Obejmował przedstawienie skamieniałości kręgowców z fameńskiego profilu Łagowa w kontekście globalnych przemian ekosystemów późnodewońskich, reinterpretację kostnoszkieletowych z dolnodewońskich piaskowców plakodermowych oraz pierwszą interpretację ryb dwudysznych tego samego wieku.
Najcenniejszym efektem spotkania było nawiązanie szeregu współpracy i perspektywa realizacji nowych badań, zarówno w Polsce, jak i w projektach planowanych w Europie i Australii. Zgodnie z tradycją ustalono też miejsce kolejnych spotkań, które począwszy od sympozjum w Polsce w 2017 roku, odbywają się co dwa, a nie jak kiedyś - co cztery lata. I tak, 16th International Symposium on Early and Lower Vertebrates odbędzie się w hiszpańskiej Walencji w 2021 roku, a kolejne najprawdopodobniej w Kanadzie (2023 r.) i Szkocji (2025 r.).
Poszukiwania skamieniałości w obrębie profilu Mujiatang koło Changhsa (prowincja Hunan)
Tekst i fotografie: Piotr Szrek i Olga Wilk
