Już po raz dwudziesty ósmy środowisko solne spotkało się w ramach corocznego, Międzynarodowego Sympozjum Solnego QUO VADIS SAL, które odbyło się w dniach 16-18 października 2024 r. w Wieliczce. Pracownicy PIG-PIB mieli okazję przedstawić wyniki swoich prac związanych z solnictwem.
XXVIII Międzynarodowe Sympozjum Solne QUO VADIS SAL zostało zorganizowane przez Polskie Stowarzyszenie Górnictwa Solnego, a gospodarzem tego wydarzenia była wyjątkowa, zabytkowa Kopalnia Soli „Wieliczka”. W podziemnej komorze Drozdowice IV, na głębokości 110 m, w otoczeniu mioceńskiego złoża soli kamiennej licznie spotkali się przedstawiciele 34 instytucji naukowo-badawczych, przedsiębiorstw górniczych i firm solnych z Polski i zagranicy.
Tegoroczna sesja poświęcona roli soli w Polsce i Europie w dobie kryzysu geopolitycznego skupiła ponad 120 uczestników, wśród których znaleźli się przedstawiciele PIG-PIB: mgr inż. Patryk Bladusiak, inż. Jacek Chełmiński, dr hab. Grzegorz Czapowski prof. instytutu, dr Marta Hodbod, mgr inż. Michał Michna i mgr Łukasz Nowacki.
Dwudniowy program sympozjum obejmował sześć sesji referatowych o zróżnicowanej tematyce. Jednym z głównych wątków były kawernowe magazyny w złożach soli, które mogą odgrywać dużą rolę w dobie trwającej transformacji energetycznej oraz rosnącego udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) w bilansie energetycznym Europy i naszego kraju. Ponieważ często mamy do czynienia z nadprodukcją zielonej energii, niezbędne jest znalezienie sposobu na wielkoskalowe magazynowanie jej nadwyżek, które umożliwi również szybkie oddanie jej w przypadku nagłego wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną w sieci.
Prelegenci wskazywali, że warto zainteresować się magazynowaniem energii w postaci gazu ziemnego, wodoru czy też energii sprężonego powietrza w kawernach solnych. Przedstawiono możliwości nie tylko magazynowania energii, gazu ziemnego, wodoru i paliw, ale też składowania odpadów w strukturach solnych. Uczestnicy spotkania mieli możliwość zapoznać się z przykładami funkcjonujących tego typu zakładów w Europie i na świecie (m.in. w Niemczech i Kanadzie).
Grzegorz Czapowski podczas wystąpienia
Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Górnictwa Surowców Chemicznych „CHEMKOP”, który posiada już 50-letnie doświadczenie techniczne i technologiczne w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania złóż solnych dla celów eksploatacji oraz podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji przedstawił kilka referatów odnoszących się do zakresu prac, które realizuje nie tylko w kraju, ale i za granicą. Przedstawiciele ośrodka przekonywali o swoim nowoczesnym podejściu, m.in. w zakresie wykorzystywania modelowania 3D przy projektowaniu kawern na przykładzie kopalni Tuzla w Bośni i Hercegowinie oraz zastosowania różnych technik analizy chemicznej przy oznaczaniu składu pierwiastkowego solanek w polskich kopalniach.
Na konferencji nie zabrakło tematów związanych z zagrożeniami geologiczno-górniczymi i środowiskowymi towarzyszącymi eksploatacji złóż solnych, badaniami geologiczno-górniczymi, tektoniką wysadowych i pokładowych złóż soli oraz klasycznymi i nowoczesnymi technikami badań złóż soli.
Wtórna mineralizacja soli w postaci „kalafiorów” i stalaktytów, powstała w miejscu wycieku wody
W świetle uzyskania w tym roku dwóch koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż soli potasowych i potasowo-magnezowych na monoklinie przedsudeckiej międzynarodowa spółka K2O Potash Corp. przedstawiła swoje plany inwestycyjne oraz korzyści i wyzwania związane z budową kopalni soli potasowych. Zapotrzebowanie na nawozy mineralne (w tym potasowe i potasowo-magnezowe) stale rośnie z uwagi na rosnącą światową populację i zmniejszanie obszarów rolnych. Ponadto sytuacja geopolityczna spowodowała ograniczenie dostaw soli potasowych od jednych z największych ich producentów - Rosji i Białorusi, stąd poszukiwane są nowe źródła tego surowca. Zatem ponowny rozwój wydobycia tych soli w Polsce jest rynkowo oceniany jako obiecujący.
Przedstawiona została również seria referatów odnoszących się do roli podziemnych kopalni soli jako obiektów historycznych i geoturystycznych oraz będących świadectwem tradycji solnictwa w Polsce i na świecie.
Duże wrażenie wywołała prezentacja gospodarzy sympozjum na temat eksploatacji soli kamiennej metodą „na mokro” – ługowniczą, której rozpoczęcie wiązało się z uruchomieniem w 1913 r. warzelni i trwało do zakończenia eksploatacji w kopalni „Wieliczka”. Większość komór ługowniczych zostało zlikwidowanych w celu ochrony komór zabytkowych i stabilności górotworu, jednak ślady po „mokrej” eksploatacji zachowały się m.in. w postaci struktur powstałych z rozpuszczania soli na ścianach komór, wykonanych starszymi metodami górniczymi. Tego typu komory natryskowe charakteryzują się zjawiskowymi walorami wizualnymi.
Pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB w części referatowej zaprezentowali wstępną analizę zawartości pierwiastków krytycznych możliwych do pozyskania z utworów solnych („Utwory solne w Polsce jako potencjalne źródło wybranych pierwiastków krytycznych – wstępna ocena” – Grzegorz Czapowski, Krzysztof Bukowski) oraz korzyści, jakie niosą obserwacje współczesnej sedymentacji ewaporatowej do rekonstrukcji i interpretacji zjawisk badanych w materiale kopalnym („Formowanie soli zailonych – inspiracje znad morza Martwego” – Grzegorz Czapowski, Marta Hodbod).
Ponadto w formie posterów przedstawili nowoczesne metody badań struktur solnych przy użyciu modelowania 3D:
- „Modele solne 3D z obszaru Polski – różnice w metodyce modelowania struktur solnych w utworach cechsztynu” – Łukasz Nowacki, Marta Hodbod, Grzegorz Czapowski, Jacek Chełmiński, Michał Michna,
- „Modelowania trójwymiarowe kompleksów ewaporatowych z identyfikacją stref nieciągłości oraz stref zmian miąższości z obszaru północno-zachodniej Polski” – Patryk Bladusiak.
Autorzy jednego z prezentowanych posterów
Uroczysta kolacja odbyła się w komorze Jana Haluszki I na głębokości 135 m – ta łódkowatokształtna komora wydrążona została w całości w bryle soli zielonej. Jej wysokość dochodzi do 13,5 m, a na jej ścianach widać liczne ślady historycznych robót górniczych.
Kolacja w Komorze Jana Haluszki I
Podczas konferencji możliwy był także udział w wycieczce po trasie turystycznej kopalni oraz po trasie geologiczno-górniczej, niedostępnej dla zwiedzających. Uczestnicy zapoznali się z geologią mioceńskiego złoża soli kamiennej, rodzajami soli występującymi na terenie kopalni, licznymi i w wielu przypadkach spektakularnymi strukturami tektonicznymi ewaporatów oraz z ponad 700-letnią historią wydobycia soli w kopalni „Wieliczka”.
W oczekiwaniu na eksplorację solnych podziemi
Solne struktury fałdowe obserwowane podczas wycieczki po kopalni
Kaplica św. Kingi – największa na świecie podziemna świątynia, znajdująca się na głębokości 101 m
Orkiestra górnicza
Organizacja XXVIII Międzynarodowego Sympozjum solnego QUO VADIS SAL była również okazją do spotkania członków Polskiego Stowarzyszenia Górnictwa Solnego w ramach walnego zgromadzenia. Z uwagi na kończącą się 3-letnią kadencję władz stowarzyszenia, odbyły się wybory do nowego Zarządu. W wyniku głosowania jednym z członków Zarządu została dr Marta Hodbod z Zakładu Geologii Regionalnej i Złożowej PIG-PIB.
Tekst: Marta Hodbod
Zdjęcia: Patryk Bladusiak, Marta Hodbod, Michał Michna
