"Metodyka wykonania monitoringu odkrywkowej eksploatacji kopalin" z pozytywną opinią

3 lipca 2019 r. Komisja Odbiorów Geologicznych pozytywnie zaopiniowała "Metodykę wykonania monitoringu odkrywkowej eksploatacji kopalin". Opracowanie wykonał zespół pracowników Państwowego Instytutu Geologicznego – PIB. "Metodyka..." zawiera wytyczne dla wykonawców realizujących projekt pt. "Monitoring odkrywkowej eksploatacji kopalin". Będzie to rozwinięcie zagadnień przedstawionych na Mapie Geośrodowiskowej Polski.

Podstawowym celem projektu jest zgromadzenie i przetworzenie informacji o:

  • skali nielegalnej eksploatacji kopalin eksploatowanych odkrywkowo,
  • stanie rekultywacji terenów po odkrywkowej eksploatacji kopalin.

Przedmiotem opracowania będą wyrobiska funkcjonujące na udokumentowanych złożach, jak i poza nimi. Prace będą prowadzone w ujęciu powiatowym.

Zadanie będzie realizowane w latach 2019 - 2022 na terenie całego kraju przez pracowników państwowej służby geologicznej. W czerwcu 2019 r. obyło się specjalistyczne szkolenie osób biorących udział w projekcie.

Badania prowadzone przez Państwowy Instytut Geologiczny – PIB w latach 2009 - 2015 wykazały, że wydobywanie kopalin bez koncesji jest zjawiskiem powszechnym na obszarze całej Polski i ma tendencję wzrostową. Dotyczy to głównie kruszyw naturalnych piaskowo-żwirowych, ale nie tylko. Niekoncesjonowana eksploatacja kopalin negatywnie wpływa na środowisko naturalne, obniża walory krajobrazowe oraz zmniejsza przychody Skarbu Państwa.

Kolejnym obszarem wymagającym rozpoznania i zbadania w skali kraju są nieprawidłowości w prowadzonej działalności górniczej w granicach udokumentowanych złóż. Stwierdzono przypadki nieprawidłowości, takich jak:

  • eksploatacja prowadzona mimo braku uzyskania koncesji,
  • eksploatacja prowadzona niezgodnie z warunkami koncesji (np. wykraczająca poza granice złóż/obszarów i terenów górniczych),
  • eksploatacja prowadzona po upływie terminu ważności koncesji,
  • nie przeprowadzanie prac rekultywacyjnych po zakończeniu działalności górniczej.

Powyższe kwestie wymagają pozyskania spójnych i jednolicie zebranych danych dla obszaru całego kraju.

Niekoncesjonowana eksploatacja kopalin (tylko poza granicami udokumentowanych złóż) była rejestrowana przez PIG - PIB w ramach prac prowadzonych przy realizacji Mapy Geologiczno-Gospodarczej i Mapy Geośrodowiskowej Polski (lata 1998–2015). Z uwagi na rosnącą skalę tego zjawiska w latach 2009 - 2015 wykonana została ostatnia inwentaryzacja punktów niekoncesjonowanej eksploatacji na terenie całej Polski.

W trakcie prac w terenie:

  • wykonano pomiar współrzędnych punktu centralnego wyrobiska i wymiarów wyrobiska,
  • podano opis serii surowcowej,
  • zebrano informacje o nielegalnym składowaniu odpadów,
  • wykonano dokumentację fotograficzną.

dzika eksploatacja arkusz stanin

Miejsce nielegalnej eksploatacji terenu i jednocześnie "dzikie" wysypisko odpadów 

Zebrane dane zestawiono w zintegrowanej, ciągłej bazie danych GIS. Aktualnie w bazie tej znajdują się dane o ponad 3600 punktach niekoncesjonowanej eksploatacji. Baza jest ogólnodostępna na portalu mapowym emgsp.pgi.gov.pl/emgsp, oraz w serwisie raportowym emgsp.pgi.gov.pl/raporty.

Prace prowadzone w projekcie „Monitoring odkrywkowej eksploatacji kopalin” polegają na:

  • opracowaniu dla terenu całego kraju kompletnej informacji o miejscach niekoncesjonowanej eksploatacji kopalin (w granicach złóż (bez koncesji) i poza granicami złóż),
  • pozyskaniu informacji w zakresie niezgodności rzeczywistego stanu zagospodarowania złóż w stosunku do danych MIDAS,
  • pozyskaniu informacji o braku prac rekultywacyjnych w obrębie wyrobisk na złożach zaniechanych i wybilansowanych, eksploatowanych metodą odkrywkową,
  • współpracy z organami administracji górniczej i geologicznej oraz bieżącym informowaniu ich o zewidencjonowanych miejscach niekoncesjonowanego pozyskiwania kopalin, a także innych nieprawidłowościach, dotyczących działalności górniczej,
  • prowadzeniu banku opracowywanych danych, który będzie aktualizowany w miarę postępu prac i będzie ogólnodostępny poprzez aplikację GIS w „Platforma KOPALINY MGśP” i usługę raportowania.

Opiniując pozytywnie "Metodykę wykonania monitoringu odkrywkowej eksploatacji kopalin" Komisja Odbiorów Geologicznych wyraziła uznanie dla działalności państwowej służby geologicznej w zakresie monitoringu odkrywkowej eksploatacji kopalin i potwierdziła potrzebę powstania takiego opracowania.

Tekst: Olimpia Kozłowska, AS