dsc02677W dniu 19 kwietnia 2023 r. odbyły się w Oddziale Świętokrzyskim PIG-PIB warsztaty geoedukacyjne dla uczniów klas drugich Szkoły Podstawowej im. K. Makuszyńskiego w Morawicy. Warsztaty obejmowały lekcje muzealne i zajęcia dydaktyczne.

Po zapoznaniu się z ogólną geologią regionu świętokrzyskiego, uczniowie przeszli do stanowisk poświęconych: gadom i dinozaurom triasowo-jurajskim, morzu mioceńskiemu i jego mieszkańcom, epoce lodowcowej. Niemałe zainteresowanie wśród dzieci budziła nowa atrakcja naszego muzeum – interaktywna piaskownica, w której powierzchnia piasku oświetlana jest kolorami odpowiadającymi wysokościom usypanych wzniesień, co pozwala w czasie rzeczywistym tworzyć trójwymiarowe mapy hipsometryczne. W trakcie zabawy uczestnicy dowiedzieli się jak działają procesy górotwórcze, a dzięki pracy zespołowej powstały wyjątkowe krainy pełne archipelagów wysp, jezior polodowcowych, łańcuchów górskich i potężnych wulkanów.

W ramach zajęć dydaktycznych uczniowie poznali mechanizmy powstawania odcisków muszli  i skamieniałości śladowych. Zagłębili się w fascynujący świat mikroskamieniałości. Zaznajomili się z wymarłymi zwierzętami, których skamieniałości  spotykane są w regionie świętokrzyskim. Wykonali ich odciski w gipsie modelarskim. Poznali właściwości filtracyjne różnego typu osadów i mogli samodzielnie sprawdzić kwasowość  wybranych produktów spożywczych.

Tekst: A. Mader, E. Bąk, D.Szrek

Zdjęcia: P. Rutkiewicz, D. Szrek

 

W dniach 14-15 marca 2023 r. Oddział Świętokrzyski PIG-PIB zorganizował warsztaty rozpoznawania skał  i minerałów skałotwórczych dla uczniów z Technikum Awans w Kielcach, pochodzących z Ukrainy. Szybko okazało się, że terminologia geologiczna nie stanowiła bariery językowej i młodzież bez problemu rozwiązywała  przygotowane dla nich testy/quizy. Warszaty były połączone ze zwiedzaniem Muzeum Geologicznego.

W dniu 23 listopada 2022 r. w Oddziale Świętokrzyskim PIG-PIB został wygłoszony referat mgr Olgierda Pedrycza pt: "Narodziny węglanów wokół zimnych emanacji ".

Referat skupił się na środowiskach wysięków węglowodorowych, które są jednym z najbardziej niezwykłych ekosystemów na Ziemi. Proces powstawania biogenicznych węglanów jest wynikiem reakcji beztlenowego utleniania metanu  (Anaerobic oxidation of methane - AOM). AOM jest przeprowadzany przez mikroorganizmy zwanymi beztlenowymi metanotrofami są one w stanie utleniać metan za pomocą akceptorów elektronów innych niż tlen, takich jak siarczany. Proces można podsumować następującą reakcją: CH4 + SO42- → HCO3- + HS- + H2O. Efektem tej reakcji jest dostarczenie do wód anionu węglanowego co pozwala na wytrącanie się autigenicznych węglanów.

Węglany precypitujące w środowiskach zimnych emanacji przyjmują wiele interesujących form morfologicznych takich jak chemohermy czy naskorupienia i wieże węglanowe.

Główną biomasę w środowiskach wysięków węglowodorowych stanowią organizmy, które wykształciły umiejętność współpracy z mikrobami chemosyntezującymi. Efektem tej symbiozy jest niespodziewana w tak ekstremalnych warunkach bioróżnorodność. Składają się na nią między innymi małże, wieloszczety czy ślimaki.

Po wygłoszeniu referatu miała miejsce bardzo interesująca dyskusja poszukującą śladów funkcjonowania takich środowisk w Górach Świętokrzyskich.

W dniu 9 listopada 2022 r. w Oddziale Świętokrzyskim PIG-PIB został wygłoszony referat mgr Olgierda Pedrycza pt. „Dewon w kamieniołomie Skrzelczyce”. Zaprezentowana została geologia kamieniołomu „Skrzelczyce” znajdującego się w gminie Pierzchnica. Kamieniołom leży na obszarze antyklinorium chęcińsko- klimontowskiego i znajduje się w obrębie południowego skrzydła wschodniej części antykliny chęcińskiej.

Dewon w kamieniołomie Skrzelczyce reprezentowany jest przez odsłaniające się masywne i uławicone skały wapienne oraz zalegające nad nimi, w południowo- zachodniej części kamieniołomu łupki margliste przeławicone wkładkami wapieni marglistych i konkrecjami węglanowymi. Wapienie masywne wykształcone są w postaci wapieni stromatoporoidowo-mikrobialno-koralowcowy, dominującymi mikrofacjami w tej  jednostce są  mikrobialne wackstony i packstony krynoidowe z kalcisferami, peloidami i fragmentami muszli małżoraczków i ramienionowgów.

Ten krótki opis przywodzi na myśl skojarzenie z jednym z najbardziej rozpoznawalnych paleozoicznych stanowisk Gór Świętokrzyskich - Kadzielnią.  I faktycznie, wapienie masywne z kamieniołomu Skrzelczyce można śmiało uznać za kopiec mułowy typu kadzielniańskiego. Dotychczas rejon Skrzelczyc  traktowany był jako głębsze partie frańskiego stoku platformy kieleckiej schodzącego do wewnątrz-platformowego basenu Chęciny-Zbrza. Tymczasem, nowe dane z kamieniołomu „Skrzelczyce” wskazują, że rejon ten jest przedłużeniem pasa, występowania bioherm typu kadzielniańskiego, biegnącego od Jaźwicy do Kowali.

Dodatkowo w kamieniołomie występuje szereg osobliwości geologicznych takich jak jaskinie paleokrasowe, żyły neptuniczne czy brekcje śródforamcyje.