W dniu 23 listopada 2022 r. w Oddziale Świętokrzyskim PIG-PIB został wygłoszony referat mgr Olgierda Pedrycza pt: "Narodziny węglanów wokół zimnych emanacji ".

Referat skupił się na środowiskach wysięków węglowodorowych, które są jednym z najbardziej niezwykłych ekosystemów na Ziemi. Proces powstawania biogenicznych węglanów jest wynikiem reakcji beztlenowego utleniania metanu  (Anaerobic oxidation of methane - AOM). AOM jest przeprowadzany przez mikroorganizmy zwanymi beztlenowymi metanotrofami są one w stanie utleniać metan za pomocą akceptorów elektronów innych niż tlen, takich jak siarczany. Proces można podsumować następującą reakcją: CH4 + SO42- → HCO3- + HS- + H2O. Efektem tej reakcji jest dostarczenie do wód anionu węglanowego co pozwala na wytrącanie się autigenicznych węglanów.

Węglany precypitujące w środowiskach zimnych emanacji przyjmują wiele interesujących form morfologicznych takich jak chemohermy czy naskorupienia i wieże węglanowe.

Główną biomasę w środowiskach wysięków węglowodorowych stanowią organizmy, które wykształciły umiejętność współpracy z mikrobami chemosyntezującymi. Efektem tej symbiozy jest niespodziewana w tak ekstremalnych warunkach bioróżnorodność. Składają się na nią między innymi małże, wieloszczety czy ślimaki.

Po wygłoszeniu referatu miała miejsce bardzo interesująca dyskusja poszukującą śladów funkcjonowania takich środowisk w Górach Świętokrzyskich.

W dniu 9 listopada 2022 r. w Oddziale Świętokrzyskim PIG-PIB został wygłoszony referat mgr Olgierda Pedrycza pt. „Dewon w kamieniołomie Skrzelczyce”. Zaprezentowana została geologia kamieniołomu „Skrzelczyce” znajdującego się w gminie Pierzchnica. Kamieniołom leży na obszarze antyklinorium chęcińsko- klimontowskiego i znajduje się w obrębie południowego skrzydła wschodniej części antykliny chęcińskiej.

Dewon w kamieniołomie Skrzelczyce reprezentowany jest przez odsłaniające się masywne i uławicone skały wapienne oraz zalegające nad nimi, w południowo- zachodniej części kamieniołomu łupki margliste przeławicone wkładkami wapieni marglistych i konkrecjami węglanowymi. Wapienie masywne wykształcone są w postaci wapieni stromatoporoidowo-mikrobialno-koralowcowy, dominującymi mikrofacjami w tej  jednostce są  mikrobialne wackstony i packstony krynoidowe z kalcisferami, peloidami i fragmentami muszli małżoraczków i ramienionowgów.

Ten krótki opis przywodzi na myśl skojarzenie z jednym z najbardziej rozpoznawalnych paleozoicznych stanowisk Gór Świętokrzyskich - Kadzielnią.  I faktycznie, wapienie masywne z kamieniołomu Skrzelczyce można śmiało uznać za kopiec mułowy typu kadzielniańskiego. Dotychczas rejon Skrzelczyc  traktowany był jako głębsze partie frańskiego stoku platformy kieleckiej schodzącego do wewnątrz-platformowego basenu Chęciny-Zbrza. Tymczasem, nowe dane z kamieniołomu „Skrzelczyce” wskazują, że rejon ten jest przedłużeniem pasa, występowania bioherm typu kadzielniańskiego, biegnącego od Jaźwicy do Kowali.

Dodatkowo w kamieniołomie występuje szereg osobliwości geologicznych takich jak jaskinie paleokrasowe, żyły neptuniczne czy brekcje śródforamcyje.

dsc01950W dniu 8 marca 2023 r. Oddziale Świętokrzyskim PIG-PIB został wygłoszony referat mgr inż. Agnieszki Milianowicz: „Charakterystyka wód leczniczych uzdrowisk województwa podkarpackiego”.

Słuchaczom przedstawiono tematykę wód mineralnych występujących w województwie podkarpackim.  W trakcie referatu autorka scharakteryzowała wody lecznicze z pięciu uzdrowisk: Horyńca, Latoszyna, Rymanowa, Iwonicza oraz Polańczyka. Przedstawiony został typ chemiczny wód, ich mineralizacja, zawartość składników swoistych oraz właściwości lecznicze.  Dodatkowo autorka przedstawiła krótką charakterystykę źródeł oraz otworów wiertniczych z wodą mineralną znajdujących się poza uzdrowiskami. W granicach województwa podkarpackiego zdecydowanie dominują wody siarczkowe, wyróżnić można również miejsca ze szczawami i solankami. Wody mineralne podkarpacia wykorzystywane są w hydroterapii i krenoterapii w przypadku min. chorób układu krążenia, nerwowego, w chorobach ortopedyczno- urazowych, reumatologicznych czy endokrynologicznych. Warunki występowania wód mineralnych na podkarpaciu pozwoliły na wytypowanie pięciu obszarów perspektywicznych dla wód siarczkowych, solanek oraz wód chlorkowo- sodowych.

dsc01934W dniu 1 marca 2023 r. w Oddziale Świętokrzyskim PIG-PIB został wygłoszony referat dr. Marcina Kosa pt: „Źródła i źródliska jako niedoceniany i optymalny sposób zaopatrzenia w wodę”.

W Polsce zaopatrzenie w wodę pitną i na potrzeby gospodarcze realizowane jest  głównie za pomocą ujęć wód podziemnych pracujących w klasycznym schemacie: studnia wiercona połączona ze stacją wodociągowa (hydrofornia).  Taki układ oprócz pewnych zalet posiada również dość liczne wady. Podstawowa wadą jest bardzo wysoki koszt budowy tego typu ujęcia wód podziemnych. Jednocześnie w wielu miejscach Polski (zwłaszcza w jego południowej części występują naturalne wypływy wód podziemnych na powierzchnię terenu w postaci źródeł i źródlisk. Stanowią one doskonałą alternatywę jeżeli chodzi o sposób ujęcia wód podziemnych dla celów komunalnych: ich przystosowanie do dostarczenia dobrej jakościowo wody dla mieszkańców wsi czy też miast jest o wiele tańsze i prostsze od budowy klasycznego typu ujęcia ód podziemnych opartego na studni/studniach wierconych. Niestety stan wiedzy na temat źródeł i źródlisk w Polsce jest niezadowalający. Niedostateczny jest nie tylko stan zinwentaryzowania źródeł i źródlisk w poszczególnych regionach kraju, lecz również a może nawet przede wszystkim stopień rozpoznania składu chemicznego ich wód oraz reżimu wydajności.

zrodlisko

Fot. Źródlisko w Biskupicach (powiat miechowski)